Có rất nhiều khuyến cáo, khuyến khích nông dân nên trồng loại này, nuôi con nọ, dùng giống lúa này, giống bắp kia... được đưa ra từ rất nhiều đối tượng: phòng chuyên môn của các sở, ngành, doanh nghiệp, chuyên gia, trường đại học, Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn...
Có rất nhiều khuyến cáo, khuyến khích nông dân nên trồng loại này, nuôi con nọ, dùng giống lúa này, giống bắp kia... được đưa ra từ rất nhiều đối tượng: phòng chuyên môn của các sở, ngành, doanh nghiệp, chuyên gia, trường đại học, Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn...
Nhưng, có rất ít các khuyến cáo dựa trên những thông tin, số liệu và nghiên cứu thị trường một cách chính xác, thực tế, dẫn đến nhiều hệ lụy. Trong “câu chuyện dưa hấu” não nề mấy tuần qua tại miền Trung, miền Tây vì dưa rớt giá, nông dân đổ nợ, hàng chục ngàn tấn dưa nổ tung tại ruộng do tiết trời nắng nóng vì không bán được, có lỗi một phần do những khuyến cáo của các nhà chuyên môn. Lãnh đạo phòng nông nghiệp của các huyện miền Trung, miền Tây trong phát biểu trên Báo Tuổi Trẻ, cho biết họ bất lực với đầu ra dưa hấu dù dưa rất được mùa, do lệ thuộc thị trường Trung Quốc. Trong khi đó, dưa hấu trong vài năm gần đây được khuyến khích trồng nhiều do năng suất cao, hy vọng đổi đời cho nông dân khá lớn. Trả lời báo chí, bà Trần Thị Nguyên, Trưởng phòng Nông nghiệp - phát triển nông thôn huyện Cai Lậy (tỉnh Tiền Giang), thừa nhận phòng không thể nào nắm được vì không có cơ chế quản lý thương lái dưa. Đồng thời, khẳng định giao cho phòng nông nghiệp nâng cao năng suất, sản lượng nông sản thì làm được chứ khuyến cáo người dân trồng gì, diện tích bao nhiêu thì phòng không dám nữa.
Tại Đồng Nai, nhiều huyện đang phát triển ồ ạt cây thanh long ruột đỏ, có huyện còn chủ động đưa loại cây này thành cây trồng chiến lược trong mấy năm tới với tổng diện tích trên cả ngàn hécta. Nhưng lãnh đạo một phòng nông nghiệp tại một huyện cũng cho biết, họ không rõ lắm về đầu ra sản phẩm, nhất là mấy năm sau khi nông dân đã trồng đại trà loại cây này, chỉ biết bây giờ thanh long bán chạy.
Chưa thấy gì sai nếu xét về cái tâm của những người khuyến cáo. Đa phần khi đưa ra những lời khuyên, họ đều ở trong tâm thế phấn khởi khi loại cây trồng - vật nuôi đó đang được giá, đầu ra thuận lợi. Trong sự lo lắng cho đời sống nông dân, những lời khuyên mở rộng diện tích được đưa ra một cách hồ hởi.
Nhưng, không thể làm nông nghiệp với một tư duy ngắn hạn như thế, trong khi sự cạnh tranh trong ngành này ở cả thị trường trong nước lẫn ngoài nước ngày càng khốc liệt. Thiết nghĩ, tất cả các khuyến cáo liên quan đến mở rộng diện tích, trồng cây gì, nuôi con nào... phải dựa trên những nghiên cứu thị trường bài bản, nghiêm túc với sự làm việc, giám sát của những chuyên gia giỏi trong ngành. Thêm nữa, các kênh khuyến cáo nên được Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn giám sát và chọn lọc trước khi đến với nông dân, để tránh cảnh “người người khuyến cáo, nhà nhà khuyến cáo” như hiện tại. Lẽ dĩ nhiên, không ai đoán trước 100% tương lai của các loại cây trồng, vật nuôi và người ta cũng phải chấp nhận một tỷ lệ rủi ro nhất định. Song, các lời khuyến cáo cũng không nên được đưa ra quá dễ dàng, dựa trên những dữ liệu cảm tính, ngắn hạn, vì nông dân vốn dĩ đã rất tù mù, thiếu thông tin khi làm nông nghiệp.
Vi Lâm
