Bí ẩn về loài chó sói rừng ở Việt Nam

Vào đầu những năm 1990, Maria - một cô gái xinh đẹp từ đất nước Scotland xa xôi đến Việt Nam để nghiên cứu về tập tính sinh học của loài chó sói rừng Canis aureus để hoàn tất luận án tiến sĩ chuyên ngành động vật học.

Vào đầu những năm 1990, Maria - một cô gái xinh đẹp từ đất nước Scotland xa xôi đến Việt Nam để nghiên cứu về tập tính sinh học của loài chó sói rừng Canis aureus để hoàn tất luận án tiến sĩ chuyên ngành động vật học. Đây là công việc khó khăn, vất vả và đòi hỏi nhiều công sức, lòng kiên trì, dũng cảm, nhất là đối với một cô gái người nước ngoài.

Canis aureus chụp hình trong quá trình nuôi nhốt bán tự nhiên.

Tuy nhiên, với những tố chất của một nhà nghiên cứu chuyên nghiệp, cô gái trẻ tuổi Maria này có đủ bản lĩnh để tiếp tục hoàn tất đề tài của mình trong 3 năm. Với những kiến thức từ nhà trường và thu thập từ các đồng nghiệp nghiên cứu về chó sói ở Việt Nam, Maria quyết định chọn Khu Bảo tồn thiên nhiên Chư Yang Sin thuộc tỉnh Đắk Lắk - nơi các nhà động vật học Việt Nam đã ghi nhận vùng phân bố của chúng.

* Sức hấp dẫn của tiếng chó hú đêm trăng

Chó sói rừng là loài thú nhỏ hơn chó sói lửa, nặng khoảng 5-8kg, thân dài 600-750mm, đuôi dài 200-250mm, bộ lông màu hung vàng có mút lông đen hoặc hung đen tạo thành màu hung nâu xám. Vùng vai có nhiều sợi lông đen. Khoảng 1/3 đuôi ngoài xám đen. Là một loài thú rất khôn ngoan, nhanh nhẹn trong tự nhiên nên rất khó để thấy và tiếp cận vì chúng có khả năng đánh hơi, nhận biết những mùi lạ rất tốt. Do vậy, cả nhóm nghiên cứu cùng Maria đã nhiều ngày, tháng phục trong rừng đặt thức ăn làm bẫy và cả camera trap (bẫy ảnh) nhưng chưa bao giờ có cơ hội tiếp cận gần chúng để chụp hình và ngắm nhìn việc săn mồi của loài động vật sách đỏ quý hiếm này trong thiên nhiên. Vì rất có thể chúng bị săn, bắt và bẫy của con người nên vốn đã khôn ngoan, chúng càng khôn ngoan hơn.

Cuộc hành trình tìm kiếm loài chó sói vàng chỉ là những dấu chân, một vài tấm hình mờ nhạt, những đoạn phim đứt quãng về sự hiện diện của chúng. Tuy nhiên qua đo, đếm dấu chân và lượng thức ăn đặt bẫy mà lũ sói tiêu thụ, Maria và chúng tôi cũng có một số kết quả khả quan về sinh thái của chó sói rừng. Loài này thường sống ở các khu rừng sâu còn rất tốt và còn nhiều loài động vật sinh sống. Đôi khi chúng còn sống ở vùng ven nương rẫy, có thể gần các trang trại hay khu dân cư trong rừng. Sống đơn hay sống đôi khi mùa giao phối, kiếm ăn đêm và khá bạo dạn, nhiều lúc chúng có thể vào tận nơi ở bìa rừng nơi có con người sinh sống để kiếm ăn, bắt các loại động vật mà con người nuôi nhốt như gia cầm, heo con… Đặc biệt là vào những đêm trăng, Maria nghe được tiếng hú của chó sói rừng  văng vẳng từ xa, như ma lực hấp dẫn cô càng đam mê đeo đuổi.

Sau 3 năm - một khoảng thời gian nghiên cứu quá dài, rừng mưa nhiệt đới cũng đã tàn phá sắc đẹp và làn da của cô gái châu Âu xinh đẹp, không những thế Maria còn bị mắc chứng bệnh sốt rét. Đó là hậu quả của nhiều đêm trong rừng săn tìm dấu vết, theo dõi tập tính của loài chó sói rừng. Tuy nhiên, những kết quả mà Maria ghi nhận được về tập tính, sinh thái của loài chó sói rừng ở Việt Nam cũng rất đáng để ghi nhận công lao của cô và các đồng nghiệp.

* Phút cuối lặng người

Còn ít ngày nữa thì Maria phải chia tay chúng tôi sau những năm tháng vui, buồn, cực nhọc nhưng chưa thu được kết quả như mong muốn. Vào một buổi sáng, Maria thức dậy rất sớm đi chợ phiên Buôn (vì nơi đây một tuần chỉ họp chợ 1 lần). Maria dự định sẽ muốn mua một ít sản phẩm là đồ lưu niệm của người đồng bào sống quanh khu vực để làm quà cho cha, mẹ và bạn bè nơi quê nhà.

Canis aureus chụp hình bằng bẫy ảnh cameratrap trong tự nhiên. Ảnh: P.M.Trung

Vừa bước vào khu chợ, bất chợt Maria không thể tin vào mắt mình   khi thấy một chàng trai người đồng bào dân tộc đang gánh 2 con chó sói rừng đã chết ra chợ bán. Lặng nhìn, rồi cúi xuống sờ vào 2 con chó sói ấy Maria không thốt nên lời vì đây là lần đầu tiên sau 3 năm nhọc công tìm kiếm, Maria mới có cơ hội mắt nhìn, tay chạm vào con vật mà bao nhiêu vất vả, gian nan chưa một lần nhìn rõ mặt chúng.

Sau khi chụp hình vài kiểu, Maria nhờ chúng tôi tìm hiểu nguyên nhân bắt, bẫy được loài chó sói rừng này và anh chàng cho biết vì chính 2 con sói hung ác này đã giết chết một bầy heo con gần chục con của gia đình anh ta. Đó là tài sản rất lớn mà anh ta dự định sau này nuôi lớn, bán đi để cất một ngôi nhà nhỏ cho những đứa con mình tránh mưa, tránh nắng.

Lòng nặng trĩu với một ít hành trang ra sân bay, Maria bùi ngùi chia tay với chúng tôi và không quên nhắc chúng tôi làm cách nào đó để giúp người dân nghèo khó trong rừng để họ không ra tay tàn sát các loài động vật hoang dã không chỉ với loài chó sói rừng. Chúng tôi đã lặng người trong tiếng ồn ào của phố thị, nhìn sang các nhà hàng sang trọng nơi những ánh đèn sáng choang và những cuộc nhậu vui suốt đêm với món đặc sản thú rừng…

Câu chuyện về Maria và loài chó sói rừng là một phần tất yếu của cuộc sống đấu tranh sinh tồn giữa các loài động vật hoang dã với đời sống của con người sống gần các khu rừng. Câu chuyện mà cho đến ngày hôm nay vẫn chưa có hồi kết, vẫn còn những kẻ hủy hoại, tàn sát thiên nhiên hoang dã và những con người ra sức ngày đêm bảo vệ. Mới đây trong một lần nghiên cứu loài chó sói rừng lanh lợi và khôn ngoan, chúng tôi đã được chụp hình và những tấm hình này đã được gửi cho Maria như một lời tri ân với người phụ nữ Scotland nặng tình với động vật hoang dã Việt Nam và cũng để minh chứng cho sự tồn tại của loài thú quý hiếm này ở đất nước chúng ta.

PHÙNG MỸ TRUNG