Chơi hụi phải đúng luật

Từng là hình thức tương trợ truyền thống, chơi hụi hiện nay tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người tham gia. Pháp luật không cấm việc chơi hụi và đã “luật hóa” bằng các quy định cụ thể trong các văn bản luật.

Lực lượng công an đọc lệnh bắt giữ và khám xét nhà đối tượng chủ hụi T.Q.H. Ảnh: Tư liệu

Người dân cần hiểu và tuân thủ đúng pháp luật khi tham gia chơi hụi. Khi các thành viên biết rõ quyền, nghĩa vụ của mình, chủ hụi đăng ký minh bạch và không để lòng tham chi phối, hụi sẽ trở lại đúng ý nghĩa ban đầu là giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn, chứ không phải là chiếc bẫy tài chính.

Từ hụi “tương trợ” thành “vỡ nợ”

Tại Đồng Nai từng xảy ra nhiều vụ “vỡ hụi” gây thiệt hại nghiêm trọng cho người dân. Điển hình là vụ việc xảy ra vào tháng 5-2023 tại xã Lộ 25 (huyện Thống Nhất cũ, nay là xã Dầu Giây). Chủ hụi là vợ chồng T.Q.H. và N.T.H.H. cùng ngụ thành phố Long Khánh cũ, nay là phường Long Khánh, bị tố mở nhiều dây hụi từ năm 2018 với hàng trăm người tham gia. Đến khi mất khả năng chi trả, hàng trăm hụi viên đồng loạt nộp đơn trình báo, tổng số tiền thiệt hại ước tính gần 50 tỷ đồng.

Không chỉ ở Đồng Nai mà tại nhiều tỉnh, thành khác, các vụ “vỡ hụi” cũng từng xảy ra, khiến nhiều gia đình lâm cảnh nợ nần, thậm chí tan cửa nát nhà. Mới nhất là vụ vỡ hụi tại ở xã Xuân Thới Sơn (Thành phố Hồ Chí Minh), Công an xã Xuân Thới Sơn đã tiếp nhận trình báo của hàng chục người dân liên quan đến đường dây hụi do bà N.T.M.D. (sinh năm 1991) làm chủ với số tiền khoảng 73 tỷ đồng. Vụ việc đang được cơ quan công an thụ lý.

Từ một hình thức tương trợ lẫn nhau trong cộng đồng, hụi đã dần bị biến tướng thành công cụ để một số đối tượng lợi dụng huy động vốn, chiếm đoạt tài sản. Nhiều dây hụi “ảo”, “hụi online” xuất hiện, không đăng ký, không kiểm soát, gây thiệt hại lớn và làm mất an ninh trật tự ở cơ sở.

Trước thực trạng này, công an nhiều địa phương khuyến cáo người dân chỉ nên tham gia những dây hụi được đăng ký tại UBND xã, phường. Việc đăng ký không chỉ giúp Nhà nước quản lý mà còn là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi người dân khi xảy ra tranh chấp.

Công an các địa phương khuyến cáo: Để hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của mình, người dân chỉ nên tham gia chơi hụi với những chủ hụi đã đăng ký dây hụi tại UBND cấp xã. Không nên tham gia hụi qua mạng xã hội, các dây “hụi chui”, không đăng ký, không có cam kết rõ ràng, chỉ dựa trên lời nói hoặc hứa hẹn. Nếu phát hiện hoạt động hụi có dấu hiệu bất thường, kêu gọi góp tiền quy mô lớn, lãi suất cao, hoặc có nguy cơ lừa đảo, người dân hãy báo ngay cho cơ quan công an để được hướng dẫn và xử lý kịp thời.

Để không “mất trắng”

Theo luật sư Phạm Văn Nghĩa, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai, pháp luật Việt Nam không cấm hoạt động chơi hụi (còn gọi là họ, biêu, phường), nhưng quy định rất rõ ràng để đảm bảo an toàn cho người tham gia. “Điều 471 Bộ luật Dân sự năm 2015 đã xác định rõ: họ, hụi, biêu, phường là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán, trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người. Việc góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên đều do các bên thống nhất thực hiện” - luật sư Phạm Văn Nghĩa dẫn chứng.

Luật sư Nghĩa cho biết thêm: Nghị định 19/2019/NĐ-CP ngày 19-2-2019 của Chính phủ là văn bản pháp lý mới nhất, quy định cụ thể việc tổ chức, quản lý và tham gia hụi. Theo nghị định này, việc tổ chức hụi phải tuân thủ nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, tương trợ lẫn nhau, tuyệt đối không được lợi dụng để cho vay lãi nặng, huy động vốn trái phép hoặc lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều dây hụi lại mang tính chất đầu tư, kiếm lời hơn là tương trợ. Người dân cần hiểu đúng bản chất của hụi. Đây không phải là kênh sinh lợi cao mà là hình thức tương trợ tài chính giữa những người tin tưởng nhau. Một trong những quy định quan trọng mà nhiều người bỏ qua là nghĩa vụ đăng ký dây hụi tại UBND cấp xã. Theo đó, nếu dây hụi có giá trị các phần hụi tại một kỳ mở từ 100 triệu đồng trở lên, hoặc một chủ hụi tổ chức từ 2 dây hụi trở lên thì phải thông báo bằng văn bản cho UBND xã, phường nơi cư trú (quy định tại Điều 14 Nghị định 19/2019/NĐ-CP).

Việc đăng ký mang lại nhiều lợi ích thiết thực, luật sư Phạm Văn Nghĩa phân tích: Trước hết, người tham gia được pháp luật bảo vệ, có căn cứ rõ ràng để yêu cầu giải quyết nếu xảy ra tranh chấp. Thứ hai, việc đăng ký giúp tăng tính minh bạch và uy tín của chủ hụi, vì họ phải khai báo danh sách thành viên, quy ước góp hốt hụi, thời gian, cách thức giao nhận tiền. Ngoài ra, chính quyền địa phương cũng dễ dàng giám sát, phát hiện bất thường để ngăn chặn kịp thời các rủi ro.

Vì vậy, người dân nên coi việc đăng ký hụi là “lá chắn” pháp lý bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Bởi lẽ, nếu tham gia các dây hụi “chui”, không có văn bản, chỉ dựa trên lời nói hoặc tin tưởng cá nhân thì khi xảy ra tranh chấp, người góp tiền hầu như không có căn cứ để được pháp luật bảo vệ.

“Nếu chủ hụi có hành vi chiếm đoạt, bỏ trốn, huy động vốn trái phép hoặc cho vay nặng lãi thì hoàn toàn có thể bị xử lý hình sự theo các tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường như: kêu gọi góp tiền quy mô lớn, hứa hẹn lãi suất cao, chậm giao hụi thì người dân nên nhanh chóng trình báo công an địa phương để được hướng dẫn, xử lý kịp thời” - luật sư Nghĩa lưu ý.

Kim Liễu