Cảnh báo từ những vụ giao xe cho người chưa đủ điều kiện điều khiển

Không chỉ người trực tiếp cầm lái mới bị xử lý khi vi phạm giao thông mà người giao xe cho người chưa đủ điều kiện điều khiển cũng bị kéo vào vòng liên lụy nếu chẳng may xảy ra tai nạn giao thông (TNGT).

2 học sinh không đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp điện. Ảnh chụp trên đường Trần Hưng Đạo, phường Bình Phước. Ảnh minh họa: H.Y

Thực tế, đã có không ít trường hợp người giao xe cho người khác mượn cũng bị liên đới trách nhiệm, thậm chí đối diện hậu quả pháp lý nặng nề khi TNGT xảy ra. Vì vậy, người dân không nên tùy tiện giao phương tiện cho người không đủ điều kiện điều khiển xe, bởi chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể dẫn đến mất mát và hệ lụy khó lường.

Phút lơ là thành bi kịch

Số vụ TNGT liên quan đến người chưa đủ điều kiện lái xe xảy ra hầu như ở nhiều địa phương. Nguyên nhân xuất phát từ sự chủ quan của người lớn hoặc chính các em học sinh, dẫn đến hậu quả thương tâm mà khi nhìn lại, ai cũng xót xa. Một trong những vụ việc gây chú ý dư luận vừa xảy ra tại tỉnh Lào Cai.

Ngày 13-11-2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai ra quyết định khởi tố bị can đối với Hoàng Trung Dũng (17 tuổi), học sinh một trường THPT trên địa bàn về hành vi giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ.

Trước đó, tối 7-10-2025, Hoàng Trung Dũng cho Đỗ Mạnh Dũng (15 tuổi) mượn xe máy để đi đón bạn. Trong quá trình chở theo người khác, Mạnh Dũng đã gây TNGT khiến nạn nhân tử vong do chấn thương sọ não. Điều khiến nhiều người bất ngờ là dù Mạnh Dũng là người cầm lái gây ra tai nạn nhưng em lại không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà người bị khởi tố lại là Trung Dũng. Vì theo quy định tại Điều 12, Bộ luật Hình sự, người từ 14 đến dưới 16 tuổi chỉ chịu trách nhiệm hình sự với tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng theo danh mục luật định và không bao gồm tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Ngược lại, Trung Dũng - người giao xe đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, nhận thức được hành vi của mình, nên bị khởi tố theo Điều 264, Bộ luật Hình sự.

Công an tỉnh Lào Cai đánh giá đây là “bài học sâu sắc cho phụ huynh, nhà trường và các em học sinh”. Thực tế, nhiều phụ huynh vẫn để con tự ý điều khiển xe máy, thậm chí giao chìa khóa xe để con “tập chạy cho quen”. Tuy nhiên, pháp luật không có khái niệm “cho quen” mà chỉ có quy định cụ thể về độ tuổi và điều kiện điều khiển phương tiện.

Không chỉ ở Lào Cai, tại Đồng Nai cũng đã xảy ra vụ việc đau lòng do người chưa đủ tuổi hoặc không có giấy phép lái xe điều khiển phương tiện. Ngày 2-8-2024, Tòa án nhân dân huyện Cẩm Mỹ (nay là Tòa án nhân dân khu vực 5, Đồng Nai) đã tuyên phạt bị cáo Chí Quang Phát (26 tuổi, ngụ thành phố Long Khánh, nay là phường Long Khánh) 12 tháng cải tạo không giam giữ vì giao xe cho người không đủ điều kiện lái xe. Theo cáo trạng, Phát đã giao xe máy cho V.C.T. điều khiển. Khi tham gia giao thông, V.C.T. để  mất lái, tông vào cổng nhà dân và tử vong tại chỗ. Việc Phát biết rõ V.C.T. không đủ điều kiện điều khiển xe (có nồng độ cồn trong máu lên đến 216,93mg/100ml, vượt xa mức cho phép) nhưng vẫn giao xe khiến Phát phải đối diện với trách nhiệm hình sự.

Những vụ việc trên cho thấy một thực tế đáng lo ngại là tâm lý chủ quan của chủ phương tiện khi giao xe cho người chưa đủ tuổi, chưa có giấy phép lái xe, không đủ điều kiện điều khiển xe. Chỉ một hành động tưởng như nhỏ là giao chìa khóa xe cho con, cho bạn mượn có thể dẫn đến tai nạn thương tâm hoặc phải gánh trách nhiệm pháp lý.

Chủ xe có thể bị xử lý hình sự

Hành vi giao xe máy, ô tô cho người không đủ điều kiện (độ tuổi và giấy phép lái xe, đã uống rượu, bia…) là vi phạm pháp luật, các mức xử phạt đã được quy định rõ tại Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, ngày 30-12-2019 của Chính phủ “Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt”. Ngoài xử phạt vi phạm hành chính, nếu hành vi giao xe dẫn đến tai nạn chết người, người giao xe có thể bị xử lý theo Điều 264, Bộ luật Hình sự. Mức hình phạt bao gồm phạt tiền từ 10-50 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Ngoài ra, có thể kèm hình phạt bổ sung, chủ phương tiện còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự đối với nạn nhân.

Luật sư Ngô Văn Định, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật, Hội Luật gia tỉnh Đồng Nai cho biết: Người từ 16 đến dưới 18 tuổi điều khiển xe máy trên 50cm³ sẽ bị phạt từ 400-600 ngàn đồng. Nếu điều khiển ô tô hoặc phương tiện tương tự khi chưa đủ tuổi, mức phạt từ 2-4 triệu đồng. Đồng thời người giao xe cho người chưa đủ tuổi, chưa có giấy phép lái xe sẽ bị xử phạt tương ứng 800 ngàn đến 2 triệu đồng đối với xe máy, 4-6 triệu đồng đối với ô tô.

“Mức xử phạt tỷ lệ thuận với mức độ nguy hiểm cho xã hội. Các yếu tố như: thiệt hại thực tế, công cụ sử dụng, hoàn cảnh xảy ra hành vi, mức độ lỗi... đều được xem xét trong quá trình xử lý. Điều này nhằm đảm bảo tính răn đe nhưng vẫn phù hợp với từng tình huống” - luật sư Ngô Văn Định phân tích.

Việc quản lý phương tiện trong gia đình là trách nhiệm của mỗi cá nhân nên không thể xem nhẹ. Không có chuyện “chạy thử cho quen”, bởi đối với quy định pháp luật, mọi hành vi giao xe sai quy định đều có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

Kim Liễu