Chủ động ứng phó với thời tiết cực đoan cuối mùa mưa

Từ tháng 9-2025 đến nay, Biển Đông liên tiếp xuất hiện bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ). Dù ít bị ảnh hưởng trực tiếp nhưng thời tiết tại Đồng Nai vẫn chịu tác động của hoàn lưu bão, gây mưa lớn, lũ cục bộ. Đâu là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng thời tiết trên và cần chủ động ứng phó với thời tiết cực đoan cuối mùa mưa ra sao?

Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn Đồng Nai Nguyễn Phước Huy.

Phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Nai đã có cuộc trao đổi với Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn Đồng Nai NGUYỄN PHƯỚC HUY về những nội dung này.

* Thưa ông, vì sao gần đây các cơn bão liên tiếp xảy ra?

- Nguyên nhân trực tiếp là do hiện tượng La Nina quay trở lại từ đầu tháng 9-2025. La Nina làm thay đổi hoàn lưu khí quyển, khiến nhiệt độ mặt nước biển ở bờ Đông Thái Bình Dương lạnh đi; trong khi bờ Tây, bao gồm khu vực Tây Thái Bình Dương và Biển Đông, lại ấm lên. Đây là điều kiện thuận lợi để hình thành bão.

Khu vực Tây Thái Bình Dương vốn là “ổ bão” của thế giới. Khi chuyển pha sang La Nina, số lượng xoáy thuận nhiệt đới (ATNĐ, bão) thường tăng cao. Hiện nay, mặt nước biển tại khu vực Biển Đông đang ở mức nhiệt độ cao bất thường, góp phần làm gia tăng cả số lượng và cường độ bão.

* Các cơn bão gây ảnh hưởng như thế nào đến thời tiết trong tỉnh, thưa ông?

- Phần lớn các cơn bão và ATNĐ ít ảnh hưởng trực tiếp đến địa bàn tỉnh Đồng Nai. Tuy nhiên, hoàn lưu của bão và ATNĐ sẽ ảnh hưởng gián tiếp tùy mức độ bão hoặc ATNĐ mạnh hay yếu, gây mưa nhiều cho địa bàn tỉnh.

Điển hình là cuối tháng 9-2025, thời tiết Đồng Nai bị chi phối bởi dải hội tụ nhiệt đới nối với hoàn lưu cơn bão số 10 kết hợp với gió mùa Tây Nam. Từ ngày 26 đến 28-9, trên địa bàn tỉnh có mưa nhiều nơi và rải rác có dông, có nơi mưa to đến rất to. Tổng lượng mưa phổ biến từ 70-140mm, nhiều nhất là Trạm Đak Lua (187,9mm). Mưa kèm theo gió mạnh, dông, lốc xuất hiện ở một số địa bàn. Do mưa lớn ở thượng nguồn đổ về, mực nước tại thượng nguồn hệ thống sông Đồng Nai lên cao.

* Dự báo tình hình thời tiết từ nay đến cuối năm diễn biến trong tỉnh như thế nào, thưa ông?

- Từ nay đến cuối năm, khả năng xuất hiện 4-5 cơn bão hoặc ATNĐ trên Biển Đông, ảnh hưởng tới nước ta và có thể đổ bộ vào đất liền 2-3 cơn bão.

Tổng lượng mưa từ tháng 10 đến 12-2025 ở mức xấp xỉ đến nhiều hơn trung bình nhiều năm. Nhiệt độ trung bình xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm khoảng từ 0,1-0,20C.

Dông, lốc, sét, mưa đá, mưa lớn cục bộ, mưa lớn bất thường vẫn còn khả năng xuất hiện đến hết tháng 10. Đề phòng những đợt gió mùa Tây Nam mạnh gây mưa lớn diện rộng trong tháng 10.

Không khí lạnh gia tăng cường độ và tần suất từ tháng 11; khả năng xuất hiện ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm so với cùng thời kỳ.

Dự báo mùa mưa trên địa bàn tỉnh sẽ kết thúc vào khoảng giữa tháng 11-2025. Ảnh minh họa: Kim Liễu

Mùa mưa tại Đồng Nai khi nào kết thúc, tới đây liệu có xảy ra những hiện tượng thời tiết cực đoan nào không?

- Dự báo mùa mưa trên địa bàn tỉnh sẽ kết thúc vào khoảng giữa tháng 11-2025, xấp xỉ trung bình nhiều năm.

Tuy địa bàn tỉnh Đồng Nai có các điều kiện về khí hậu, thủy văn khá ôn hòa, ít bị tác động khắc nghiệt bởi thiên tai hơn so với một số địa phương ở khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ; mùa mưa, bão, lũ lại ở thời kỳ sắp kết thúc trên địa bàn tỉnh nhưng dưới tác động của biến đổi khí hậu, các yếu tố thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường nên chúng ta không nên chủ quan, cần chủ động phòng tránh các tình huống bất lợi như: bão, ATNĐ ảnh hưởng trực tiếp; mưa lớn gây ngập lụt cục bộ ở khu vực đô thị, các vùng trũng thấp, gây sạt lở đất ở vùng đồi núi, sạt lở bờ sông; suối, gây ra lũ quét ở các sườn dốc, sông suối nhỏ; dông lốc, sét diễn biến rất nhanh, bất ngờ trên phạm vi hẹp…

Cần lưu ý thêm, trong trường hợp có bão, áp thấp ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Nam Trung Bộ và phía Nam Tây Nguyên, sẽ gây mưa lớn ở thượng nguồn các sông chính trên địa bàn Đồng Nai, nước đổ về sẽ gây lũ lớn trên sông Đồng Nai và La Ngà.

“Từ khoảng tháng 10 đến cuối năm 2025, bão và ATNĐ nếu xuất hiện sẽ có khả năng ảnh hưởng nhiều hơn đến Nam Bộ nói chung cũng như Đồng Nai nói riêng. Vì vậy, chúng ta không nên chủ quan mà phải chủ động lưu ý đến đặc điểm này để phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại nếu có bão và ATNĐ ảnh hưởng trực tiếp đến tỉnh nhà vào dịp cuối năm”.

Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn Đồng Nai Nguyễn Phước Huy

* Ông có khuyến cáo gì cho người dân trong việc ứng phó với mưa bão cuối năm?

- Người đi đường hay lao động sản xuất ở nông thôn nên cẩn thận đề phòng các hiện tượng khí tượng nguy hiểm như: lốc xoáy, dông, sét vào thời điểm sau các đợt giảm mưa. Có biện pháp chằng chống, gia cố, kiên cố hóa nhà cửa, chuồng trại và các công trình khác; chằng chống các loại cây trồng có giá trị; đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở lưu vực các sông, suối nhỏ, vùng sâu, vùng xa trong các tháng có mưa lớn và ảnh hưởng do bão và ATNĐ gây ra.

Đề phòng mưa lớn gây ngập cục bộ ở các vùng thấp, những vùng đô thị có hệ thống thoát nước chưa hoàn thiện. Mưa lớn làm hạn chế tầm nhìn khi tham gia giao thông, gây ngập nước cục bộ ở vùng trũng thấp tại các khu vực đô thị. Để tránh thiệt hại khi tham gia giao thông, khi không cần thiết thì không nên ra ngoài, tìm nơi trú an toàn khi có mưa lớn. Nếu cần thiết phải di chuyển khi có mưa lớn thì phải chủ động trang bị đầy đủ phương tiện đi mưa, tìm tuyến đường không bị ngập, hoặc bị ngập ít, không có nước chảy xiết, phải nắm rõ tình trạng lòng đường, hệ thống cống thoát nước, kênh mương có an toàn, đầy đủ nắp cống không? Tránh xa các núi, đồi có độ dốc lớn, không cố băng qua sông, suối khi có lũ do mưa lớn, không trú mưa dưới các cây to, nhà cửa, lán trại không vững chắc...

Thường xuyên theo dõi bản tin thời tiết, trong trường hợp khẩn cấp nên tuân thủ các phương án di dời khỏi vùng nguy hiểm khi có yêu cầu của ban chỉ huy phòng thủ dân sự các cấp.

* Trân trọng cảm ơn ông!

Những vùng trũng thấp ở thượng lưu ven sông lớn cần đề phòng lũ lớn vẫn còn khả năng xuất hiện trong tháng 10 đến đầu tháng 11 nếu xuất hiện bão, ATNĐ đổ bộ vào khu vực Nam Trung Bộ; ở hạ lưu sông Đồng Nai cần đề phòng triều cường gây ngập vào các tháng cuối năm.

Kim Liễu