Suy thận cấp và mãn

Bệnh suy thận là một căn bệnh khá phổ biến. Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc bệnh suy thận ngày càng cao. Năm 2002, tại Bệnh viện đa khoa Thống Nhất chỉ có 2 bệnh nhân lọc máu định kỳ vì suy thận mạn. Đến nay, số lượng bệnh nhân suy thận mạn tính chạy thận nhân tạo tại khoa thận nhân tạo của bệnh viện này đã lên tới gần 300 người, với 45 máy chạy thận nhân tạo làm việc hết công suất.

Bệnh suy thận là một căn bệnh khá phổ biến. Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc bệnh suy thận ngày càng cao. Năm 2002, tại Bệnh viện đa khoa Thống Nhất chỉ có 2 bệnh nhân lọc máu định kỳ vì suy thận mạn. Đến nay, số lượng bệnh nhân suy thận mạn tính chạy thận nhân tạo tại khoa thận nhân tạo của bệnh viện này đã lên tới gần 300 người, với 45 máy chạy thận nhân tạo làm việc hết công suất.

Bác sĩ Phạm Quang Huy, Trưởng khoa thận nhân tạo Bệnh viện đa khoa Thống Nhất, cho biết, có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh suy thận. Suy thận có thể được chia ra làm hai loại: suy thận cấp tính và suy thận mạn tính. Sự phân biệt này dựa vào thời gian từ lúc người bệnh bắt đầu bị bệnh đến lúc bệnh được chẩn đoán. Nếu thời gian này nhiều hơn 3 tháng thì được gọi là mạn tính.

* Suy thận cấp

Suy thận cấp là một hội chứng được biểu hiện bằng sự giảm nhanh của mức lọc cầu thận. Suy thận cấp được chia làm 3 loại chính: suy thận trước thận, suy thận sau thận và suy thận tại thận.

- Suy thận cấp do nguyên nhân trước thận: do một vài nguyên nhân ngoài quả thận nhưng cũng có thể làm giảm đi khả năng của thận. Chẳng hạn như khi sự cung cấp máu cho thận bị giảm đi trong trường hợp bị mất nước trong cơ thể (do tiêu chảy, ói mửa...), mất máu do xuất huyết, suy tim vì nhồi máu cơ tim... Những bệnh nhân bị xơ gan trong giai đoạn cuối cũng có thể bị suy thận vì lý do trên. Ngoài ra, chứng nghẽn động mạch thận cũng sẽ làm giảm chức năng của thận.

- Suy thận cấp do nguyên nhân sau thận: do những yếu tố ảnh hưởng đến những bộ phận sau quả thận như niệu quản, bàng quang, niệu đạo (như sỏi thận, ung thư bàng quang, sưng tiền liệt tuyến...). Trong trường hợp này thì thường có sự tắc nghẽn đường tiểu làm cho nước và chất phế thải ứ đọng trong thận và trong máu. Một vài triệu chứng thường có như: đau lưng, tiểu ra máu.

- Suy thận cấp do nguyên nhân tại thận: là những bệnh xuất phát ngay trong quả thận khi chủ mô thận bị tổn thương vì những độc tố được lọc qua thận, hay vì sự phản ứng do chất kháng thể gây nên. Một số thuốc như kháng sinh dùng không phù hợp có thể gây độc cho thận. Những bệnh lý hay gặp như nhiễm trùng tiểu, viêm vi cầu thận, hội chứng thận hư, bệnh tiểu đường, bệnh lupút đỏ, sỏi thận... không được điều trị đúng cách cũng có thể dẫn đến tàn phá chủ mô thận.

* Suy thận mạn

Khi suy thận cấp tính kéo dài hơn 3 tháng mà không hồi phục, thì sẽ trở thành mạn tính. Vì vậy, tất cả những nguyên nhân gây nên suy thận cấp tính đề cập tới phía trên đều có thể dẫn đến suy thận mạn tính. Nói như vậy không có nghĩa là tất cả các ca suy thận cấp tính sẽ trở thành mạn tính. Thật ra, chỉ có khoảng 10-20% ca suy thận cấp tính sẽ trở thành mạn tính. Một số bệnh nhân bị suy thận mạn tính do bệnh tiến triển âm thầm dẫn đến suy thận mạn tính không qua giai đoạn suy thận cấp tính trước.

Thường thì người bệnh  không có triệu chứng gì rõ rệt cho đến khi chức năng của thận giảm nặng. Vì vậy, trong giai đoạn đầu, nhiều bệnh nhân không biết là mình bị suy thận.  Khi suy thận đã nặng, những triệu chứng bệnh nhân có thể có gồm: ói mửa, biếng ăn, mệt mỏi, phù, cao áp huyết và ngứa ngáy toàn cơ thể. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể thấy lượng nước tiểu ngày càng giảm đi. 

* Điều trị bệnh suy thận

Vì có rất nhiều nguyên nhân gây suy chức năng thận, nên cách điều trị phải dựa vào từng trường hợp cụ thể. Nhưng nói chung thì người bệnh thường được cho thuốc trị cao áp huyết, thuốc lợi tiểu nếu bị phù, và thuốc hạ mỡ nếu bị mỡ cao. Ngoài ra, người bệnh thường phải kiêng muối và kiêng những thức ăn có nhiều chất đạm, phospho hoặc potassium.

* Khi nào phải lọc thận nhân tạo?

Khi người bệnh đã bị suy thận đến giai đoạn cuối (chức năng thận chỉ còn 10-15%) thì phải cần lọc thận hoặc ghép thận. Có hai cách lọc thận: lọc thận qua màng bụng và lọc thận bằng máy thận nhân tạo (còn gọi là chạy thận). Đối với bệnh nhân chạy thận, lý tưởng nhất là được lọc 3 lần/tuần, thời gian cho một lần lọc là 4 giờ đồng hồ.

Tại Đồng Nai, Bệnh viện đa khoa Thống Nhất điều trị suy thận bằng phương pháp chạy thận nhân tạo đã được triển khai từ năm 2002.  Hiện nay, khoa đang có 45 máy lọc thận nhân tạo hoạt động. Trung bình chi phí cho một lần lọc thận với đầy đủ thuốc men khoảng 1 triệu đồng. Các bệnh nhân có thẻ bảo hiểm y tế sẽ được bảo hiểm y tế chi trả theo Luật Bảo hiểm y tế.

Bích Hường - Minh Hòa