Nhân tháng hành động vì chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm:
Nguy cơ từ thức ăn đường phố

* Thức ăn đường phố: tiềm ẩn nhiều nguy cơ
Những ngày qua, thời tiết nóng bức nên chiều đến, các quán gỏi cá bờ sông ở phường Tân Mai (TP.Biên Hòa) chật kín người. Món đặc sản ở đây được chọn nhiều dĩ nhiên là gỏi cá với hơn 10 thứ lá ăn kèm - mà theo nhiều người là rất nên thuốc. Những lát cá sống được nhúng vào nước sốt nóng, gói với lá gia vị được các thực khách ăn ngon lành.

* Thức ăn đường phố: tiềm ẩn nhiều nguy cơ

Những ngày qua, thời tiết nóng bức nên chiều đến, các quán gỏi cá bờ sông ở phường Tân Mai (TP.Biên Hòa) chật kín người. Món đặc sản ở đây được chọn nhiều dĩ nhiên là gỏi cá với hơn 10 thứ lá ăn kèm - mà theo nhiều người là rất nên thuốc. Những lát cá sống được nhúng vào nước sốt nóng, gói với lá gia vị được các thực khách ăn ngon lành. Tại các quán lẩu cá Đồng Nai, khi nghe chúng tôi hỏi chuyện, anh Vinh - một người quen - đang ngồi ăn tại đây cho biết: "Bây giờ thực phẩm nào mà chẳng có nguy cơ. Nhưng chắc gì ăn sạch là không bị bệnh đường ruột! Mà tiêu chảy cấp à, trời kêu ai... nấy dạ thôi! Còn gỏi cá sống, nhưng rượu vào là chín hết. Mấy con vi trùng gì đó sống sao nổi với rượu!". Nhưng cũng có người dè dặt hơn như chị Loan - một thực khách cùng gia đình đi quán ăn cuối tuần - cho biết: "Trời nóng, tôi đưa cả nhà ra bờ sông ăn để thay đổi không khí. Đúng là kỳ này dịch bệnh đang rộ, không nên ăn thực phẩm sống. Đến quán gỏi cá, nhưng gia đình tôi chỉ ăn những món chín như xào, nướng, lẩu thôi!".

Đi ăn quán, ăn tiệm hoặc mua thức ăn chế biến sẵn từ các hàng quán đã trở nên bình thường đối với người dân thành thị. Thức ăn đường phố đã góp phần không nhỏ trong việc đáp ứng nhu cầu ăn nhanh, đa dạng và tiện lợi đối với nhiều người. Các quán ăn ra đời ngày càng nhiều để đáp ứng nhu cầu của người dân nhưng cũng đồng nghĩa với việc ở những nơi này tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra ngộ độc thực phẩm nếu vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm không được đảm bảo.

Không khó để nhận ra điều này khi chiều đến, dọc các con đường, hàng quán kê bàn ghế tận lề đường bán đủ loại thức ăn nhanh, món nhậu, bất chấp các quy định về vệ sinh thực phẩm như dọc đường Đồng Khởi, đường Nguyễn Ái Quốc (đoạn qua chợ Tân Hiệp) và rất nhiều con đường khác ở Biên Hòa. Đa số những quán ăn này có "hậu trường" - nơi chế biến thực phẩm - cực kỳ mất vệ sinh. Có điều kiện theo đoàn kiểm tra liên ngành về an toàn - vệ sinh thực phẩm đến một số quán, chúng tôi thấy những quán ăn với một "hậu trường" mất vệ sinh như thế thì tình trạng thực phẩm bị nhiễm khuẩn trước, trong và sau khi chế biến là điều không tránh khỏi.

Công nhân ăn uống ngay bên đường khói, bụi.

Một nguy cơ khác là, hầu hết những tiệm ăn, quán cóc, hàng tạm thường gần đường lộ - nơi xe cộ và người qua lại đông. Trong những ngày nắng nóng, bụi, khói xe cuốn mù mịt, trong khi những sọt bún, những rổ rau và thức ăn thường để phơi trần, hoặc chỉ che đậy sơ sài bằng tấm ny-lông cũng bám đầy bụi. Một trong những yếu tố tạo nguy cơ cho dịch bệnh tiêu chảy có thể lây lan là tình trạng sử dụng nước ở những quán cóc, hàng tạm khi chủ quán chỉ dùng một chiếc xô cho tất cả các khâu: châm thêm nước vào nồi nước lèo, rửa rau và làm nhiều việc khác, nên chén dĩa là những thứ được rửa sơ sài nhất. Thậm chí, có những gánh hàng rong bán gần cống rãnh, nơi đổ rác nhưng người ăn vẫn cứ vô tư ăn uống như ở một số khu chợ công nhân ở Hóa An, Long Bình... và ngay ở chợ đêm Biên Hùng giữa lòng thành phố.

* Người dân phải tự bảo vệ mình

Theo thống kê của Trung tâm y tế dự phòng tỉnh, trong năm vừa qua, trên địa bàn Đồng Nai đã có gần 14.000 cơ sở kinh doanh mặt hàng ăn uống. Trong năm qua, qua kiểm tra công tác vệ sinh an toàn thực phẩm này tại những quán ăn có giấy phép đăng ký kinh doanh thì có đến hơn 41,14% cơ sở không đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong một đợt kiểm nghiệm mẫu thức ăn đường phố loại hàng rong thì có đến 90% số mẫu bị nhiễm vi sinh do điều kiện môi trường ô nhiễm và chế biến kém vệ sinh.

Từ khảo sát thực trạng nguy cơ về mất vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn, Trung tâm y tế dự phòng tỉnh đã nhận định: Hầu hết các điểm bán thức ăn đường phố thiếu cơ sở hạ tầng và các dịch vụ môi trường như: thiếu nước sạch, điều kiện xử lý rác và chất thải kém;  thiếu tủ lạnh cũng như các thiết bị bảo quản thực phẩm. Bán thức ăn đường phố là dịch vụ khó kiểm soát do tính đa dạng, thời vụ, tạm thời và ít điểm đăng ký kinh doanh chính thức. Người trực tiếp chế biến hầu hết thiếu kiến thức về thực hành vệ sinh an toàn thực phẩm, hạn chế trong vệ sinh cá nhân. Thức ăn đường phố dễ bị ô nhiễm, gây nguy cơ ngộ độc thực phẩm và các bệnh lây truyền qua đường thực phẩm. Điều đáng lo ngại hiện nay là các loại thực phẩm bán rong được chở, gánh, bưng bê đi khắp nơi dưới trời mưa, nắng và khói bụi, không được bảo quản bằng bao bì hay che đậy cẩn thận. Trong khi loại thức ăn này được khá nhiều người lao động có thu nhập thấp "ủng hộ", chủ yếu là vì giá rẻ, ăn cho no bụng và tiện lợi.

Trong khi nhiều thực phẩm hiện nay có nguy cơ ô nhiễm từ gốc -  là tác nhân gây ra nhiều bệnh liên quan đến tiêu hóa - thì mỗi người dân cần tự bảo vệ mình. Ở Đồng Nai mặc dù cơ quan chức năng chưa công bố xảy ra dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm, nhưng tuần qua cũng đã có hơn 60 ca tiêu chảy phải điều trị tại bệnh viện. Do đó, nhận ra các nguy cơ gây ra dịch và phòng ngừa dịch phải bắt đầu từ mỗi gia đình: bảo vệ mình và người thân trước nguy cơ dịch bệnh.

Phương Uyên