Con trẻ dậy thì sớm - Nỗi lo của cha mẹ

Dậy thì sớm đang trở thành nỗi lo của nhiều phụ huynh, bởi nó gây ra những hệ lụy nghiêm trọng về cả thể chất và tâm lý cho trẻ.

Trẻ phải đối mặt với sự phát triển cơ thể sớm hơn bạn bè, dễ dẫn đến tâm lý mặc cảm và tự ti. Ngoài ra, các em phải chịu đựng những thay đổi sinh lý như người lớn, đặc biệt là cơn đau bụng kinh nguyệt, trong khi chưa có khả năng tự chăm sóc. Về lâu dài, dậy thì sớm còn tiềm ẩn nguy cơ rối loạn tâm lý và tăng khả năng mắc các bệnh lý liên quan. Do đó, việc nhận biết và can thiệp kịp thời là vô cùng quan trọng để bảo vệ sự phát triển toàn diện của trẻ.

Bé hơn 2 tuổi đã… “dậy thì”

Tại phòng khám Nội tiết của Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai, bác sĩ Nguyễn Thị Phương Thảo, khoa Huyết học – thần kinh đã tiếp nhận và điều trị dậy thì sớm (DTS) cho nhiều bệnh nhân. Trong đó, có bệnh nhân nhỏ tuổi nhất mà bác sĩ Thảo tiếp nhận chỉ mới hơn 2 tuổi, ngụ tại xã Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. Theo kết quả chụp X-quang, xương của bé đã phát triển ở 4 tuổi.

“Trước khi sinh bé, người mẹ bị ung thư vú nhưng không hề hay biết, do đó, nuôi con bằng sữa mẹ. Từ đây, cơ thể của bé tiếp nhận lượng lớn estrogen từ sữa mẹ gây ra tình trạng DTS. Chúng tôi đã tiêm thuốc cho bé định kỳ 28 ngày/lần để làm giảm quá trình DTS. Sau 8 tháng chữa trị, các chỉ số về chiều cao, các phần sinh dục… đã phát triển theo gần đúng độ tuổi của bé” - bác sĩ Thảo chia sẻ.

Bác sĩ Thảo xem X-quang xương cho một trẻ khám dậy thì sớm tại Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai. Ảnh: Bích Nhàn

Khoảng hơn 1 năm nay, mẹ con chị L.T.T.H., ngụ tại phường Tam Hiệp, tỉnh Đồng Nai đã bắt đầu hành trình can thiệp ngăn tình trạng DTS. Chị H. kể, gần 8 tuổi, bé có tình trạng bị đau ngực nên gia đình đưa đi khám DTS. Qua thăm khám và làm các xét nghiệm cận lâm sàng cho thấy, dù bé mới 8 tuổi nhưng xương đã phát triển ở 11 tuổi.

“Gia đình tôi khá bất ngờ và lo lắng! Điều lo nhất là con chưa đủ khả năng để bảo vệ bản thân, hạn chế chiều cao so với các bạn phát triển bình thường. Từ đó, ngoài đi bệnh viện khám, chữa, tôi bắt đầu điều chỉnh lại chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt như cho con ngủ sớm hơn” – chị H. tâm sự.

Song song đó, gần đây, các bác sĩ bắt đầu can thiệp bằng tiêm thuốc để giảm tối đa quá trình phát triển sớm của bé.

Thấy con có chiều cao nhỉnh hơn các bạn cùng trang lứa, và thường xuyên kêu đau ngực, chị L.T.L., ngụ xã Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai đã không chủ quan, cách đây 3 tháng chị đưa con gái mới 7 tuổi đi khám DTS. Ở lần khám đầu tiên, hình ảnh X-quang cho thấy, bé phát triển lớn hơn 1 tuổi so với tuổi thật. Tuy nhiên, chỉ 3 tháng sau kiểm tra lại, bé đã phát triển nhanh, tăng 2 tuổi so với thực tế. Các bác sĩ cho bé làm các xét nghiệm, test (kiểm tra) chính xác về tình trạng của bé và đưa ra chẩn đoán. Trong trường hợp bé bị DTS, bác sĩ sẽ can thiệp sớm cho con để làm chậm lại quá trình dậy thì của bé.

Chị L. cho rằng: “Con còn quá nhỏ, lỡ như “đến tháng” sớm sẽ khó chăm sóc bản thân. Điều tôi lo nhất là khi con đã có kinh nguyệt, nghĩa là đã có khả năng thụ thai, mang thai. Trong khi đó, con còn quá nhỏ để hiểu các vấn đề này, từ đó, khó bảo vệ bản thân hơn. Chính vì vậy, dù đi xa, tốn kém, tôi cũng sẽ đưa con can thiệp sớm để con hồn nhiên, sống đúng với độ tuổi của mình”.

Dậy thì sớm “ăn cắp” chiều cao của trẻ

Theo bác sĩ Thảo, số ca phụ huynh đưa con đến khám DTS tại Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai tăng dần kể từ khi bệnh viện triển khai phòng khám DTS. Cụ thể, năm 2023 có 861 trẻ; năm 2024  có 1.084 trẻ và từ đầu năm đến hết tháng 7-2025 có 692 trẻ.

Trẻ DTS khi có các dấu hiệu dậy thì bắt đầu trước 9 tuổi ở bé trai và trước 8 tuổi với bé gái. Trong đó, bé trai thường có biểu hiện chiều cao tăng nhanh, phát triển dương vật, mọc lông vùng kín, lông nách, giọng ồm ồm... Ở bé gái, DTS sẽ có dấu hiệu như: tuyến vú phát triển, xuất hiện lông mu, kinh nguyệt, mụn trứng cá, xuất hiện mùi cơ thể.

Từ năm 2023, Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai đã bắt đầu thực hiện khám, chữa về dậy thì sớm. Cho đến nay, bệnh viện đang quản lý chữa trị cho 90 bé bị dậy thì sớm. Bác sĩ Nguyễn Thị Phương Thảo, Khoa Huyết học – thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai khuyến cáo, nếu trẻ có các dấu hiệu như: ngực phát triển, tinh hoàn to bất thường, mọc lông vùng kín, tăng chiều cao nhanh trong thời gian ngắn hoặc thay đổi tâm lý bất thường… phụ huynh nên đưa con đi khám sớm. 

Thực tế cho thấy, các trẻ càng nhỏ tuổi mà bị DTS, thì tâm lý của phụ huynh càng lo lắng hơn… Phân tích nỗi lo của các bậc phụ huynh, bác sĩ Thảo cho hay: Khi bé DTS sẽ ảnh hưởng chiều cao so với các trẻ khác. Chiều cao cơ thể của các bé phát triển rất nhanh do hormon gây DTS kích hoạt các cơ xương phát triển. Điều này đồng nghĩa với việc ban đầu trẻ có thân hình vượt trội, cao to hơn so với các bạn đồng trang lứa. Tuy nhiên, về sau khi các đầu xương nhanh chóng đóng kín, quá trình phát triển về thể chất chưa kịp hoàn thiện khiến những trẻ DTS sẽ bị thua kém về chiều cao so với các bạn bình thường khi đến tuổi trưởng thành.

Các bác sĩ sẽ tiêm thuốc làm giảm tình trạng dậy thì sớm ở trẻ cứ 28 ngày/1 lần. Ảnh: Bích Nhàn

Không chỉ ảnh hưởng về phát triển chiều cao, DTS còn ảnh hưởng đến tâm sinh lý của trẻ. Bác sĩ Nguyễn Quỳnh Trang, Khoa Khám bệnh – Cấp Cứu, Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai cho biết thêm, bé gái có kinh nguyệt sớm khiến trẻ mặc cảm khi bị bạn bè trêu chọc, đặc biệt là nguy cơ bị lạm dụng tình dục. Điều này là nỗi lo ngại lớn nhất khi trẻ bị DTS.

Do đó, các bậc phụ huynh cần quan tâm, để ý các biểu hiện của trẻ. Nếu phát hiện con mình có những biểu hiện của DTS nên đưa trẻ đi khám để tránh việc quá tuổi chỉ định tiêm thuốc điều trị hoặc giảm hiệu quả của thuốc. Phác đồ điều trị sẽ được điều chỉnh cá nhân hóa để phù hợp với từng trẻ. Trẻ bị DTS thể trung ương sẽ được các bác sĩ tiêm thuốc với định kỳ 28 ngày/1 lần và cứ 6 tháng thì xét nghiệm lâm sàng lại. Loại thuốc này làm giảm tình trạng DTS để các bé có sự phát triển bình thường, đúng độ tuổi, đúng tâm sinh lý của các em.

Với những trẻ DTS, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ làm chậm lại quá trình DTS, giúp bố mẹ không chỉ an tâm con phát triển chiều cao lý tưởng, bảo đảm học tập như bạn bè cùng trang lứa. Đồng thời, làm giảm áp lực tâm sinh lý ở trẻ, hạn chế các hệ lụy khôn lường gây nên như: quan hệ tình dục sớm làm tăng tỷ lệ nạo, phá thai, tăng nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang khi trưởng thành ở bé gái.

Theo các bác sĩ, “thời điểm vàng" để tầm soát và can thiệp hiệu quả nhất là trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi với bé trai. Khi trẻ gái có kinh nguyệt, các biện pháp can thiệp nội tiết, kể cả dùng hormone gần như không còn tác dụng cải thiện chiều cao.

Bích Nhàn