Sân khấu cải lương là cuộc đời

Trong danh sách 391 cá nhân có nhiều cống hiến trong sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng, truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân (NSND), Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) năm 2019, Đồng Nai vinh dự có nghệ sĩ Trần Xuân Vui (Xuân Vương) được phong tặng danh hiệu NSƯT.

Nghệ sĩ Xuân Vương vinh dự nhận danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú năm 2019. Ảnh: M. Ny

Hơn 35 năm trên sân khấu chuyên nghiệp, NSƯT Xuân Vương như “con tằm rút ruột nhả tơ” cống hiến hết mình cho sân khấu. Không chỉ sở hữu giọng hát “vàng”, anh còn cuốn hút người đối diện bởi sự sôi nổi, tâm huyết của một người nghệ sĩ xem cải lương như hơi thở, máu thịt đời mình…

* Người nghệ sĩ đa năng

NSƯT Xuân Vương sinh năm 1962 tại huyện Xuyên Mộc (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Xuất thân trong một gia đình nông dân, không có ai theo con đường nghệ thuật. Thuở nhỏ, vốn thích ca hát nên trong các hoạt động văn nghệ của trường cũng như của địa phương anh đều tích cực tham gia. Năm 1981, biết tin Trường trung cấp văn hóa nghệ thuật Đồng Nai về tuyển sinh tại địa phương (lúc bấy giờ Xuyên Mộc là một huyện của Đồng Nai), anh đã đăng ký dự thi và trúng tuyển.

Tôi sẽ hiến xác cho y học

“Ở tuổi 58, tôi đã sống gần trọn một cuộc đời. Vậy nên, ngoài để lại những vai diễn trong lòng công chúng, tôi đã có một lựa chọn có ý nghĩa cho mình khi qua đời. Đó là đăng ký hiến xác cho y học. Không chỉ tôi mà cả vợ và con trai cũng đã lựa một cái chết ý nghĩa như vậy khi về già. Thiết nghĩ, hiện nay ở Việt Nam vẫn còn nhiều người định kiến với việc hiến tạng. Tôi hy vọng hành động của mình và gia đình có thể truyền cảm hứng cho cộng đồng, lan tỏa những điều tốt đẹp” - NSƯT Xuân Vương chia sẻ.

Ra trường ở tuổi 21, Xuân Vương chính thức gia nhập Ðoàn cải lương Ðồng Nai (nay là Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai). Với năng khiếu và tư duy nhạy bén về cải lương nên anh lĩnh hội rất nhanh và sớm khẳng định được mình qua từng vai diễn, trích đoạn. Và để làm được như thế, Xuân Vương nói rằng, ngoài sự khổ luyện, tìm tòi cách diễn, vượt qua những khó khăn còn nhờ anh có một chút “duyên thầm” với sân khấu. Anh ngày càng trưởng thành trong nghề với lối diễn sâu chín, sắc sảo.

Suốt một thời gian dài làm việc tại nhà hát, NSƯT Xuân Vương có không biết bao nhiêu là kỷ niệm. Vui có, buồn có. Nhưng có lẽ đáng nhớ nhất chính là thời gian (gần 2 năm), anh rời Đồng Nai về làm việc tại các đoàn cải lương ở Vũng Tàu, miền Tây.

“Hồi đó (những năm 1990), tuổi trẻ thích “bay nhảy” đi đây đi đó nên tôi đã đến một số địa phương khác để làm việc. Trong lúc đang diễn ở đoàn Trung Hiếu (miền Tây), thầy Nguyễn Văn Vy (nguyên Hiệu trưởng Trường trung cấp văn hóa nghệ thuật tỉnh) đã viết thư tay mời về Đồng Nai làm việc, cùng gầy dựng nhà hát. Tôi đã rất cảm động. Chính thư đó là động lực thôi thúc tôi về gắn bó với nghệ thuật cải lương Đồng Nai cho đến tận bây giờ” - NSƯT Xuân Vương nhớ lại.

Ngoài tố chất một diễn viên tài năng, Xuân Vương còn là một trong những người tham gia vào công tác quản lý của nhà hát; là một họa sĩ chuyên thiết kế cảnh trí trên sân khấu và là tổng đài trưởng chỉ huy biểu diễn. Ở cương vị nào, NSƯT Xuân Vương cũng hoàn thành một cách đầy trách nhiệm và để lại nhiều nét riêng của mình, từ tính cách đời thực, xây dựng bố cục sân khấu đến âm nhạc, mỹ thuật…

* Và… chút hương dâng đời

Bao truân chuyên, kiên trì và tâm huyết với cải lương rồi cũng thu về mùa trái ngọt. Năm 1995, NSƯT Xuân Vương tham gia liên hoan cải lương ở Huế, anh đã đoạt huy chương vàng đầu tiên trong sự nghiệp hát cải lương của mình với vai Hiếu Nghĩa vở Uy quyền và tội ác. Liên tục sau đó, anh mang về nhiều huy chương bạc cho các vai: Hoài Vương trong kịch bản Dời đô (năm 2009); vai Trương Vĩnh vở Ánh đèn khuya (năm 2015); vai Hồ Quý Ly vở Bão táp một vương triều (năm 2018)… tại các hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, khẳng định sự chín muồi trong nghề và “đàn anh” trên sân khấu cải lương của vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai.

Mới đây nhất, Xuân Vương vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT - một phần thưởng cao quý trong cuộc đời làm nghệ thuật mà không phải người nghệ sĩ nào cũng có được. Đó là điều kiện để anh tiếp tục khẳng định mình trên con đường nghệ thuật đầy cam go.

Anh cho rằng, mỗi người nghệ sĩ chân chính không ai đơn thuần dựa vào danh hiệu được phong để sống. Sự mến mộ của công chúng mới là động lực để nghệ sĩ toàn tâm toàn ý khổ luyện, lao động nghiêm túc, cống hiến hết mình cho nghệ thuật. Đó là điều mà Xuân Vương đã nhiều lần tâm sự, cũng là điều mà những người yêu cải lương Đồng Nai và cả nước luôn luôn mong mỏi, kỳ vọng ở anh.

Nghệ sĩ ưu tú Xuân Vương trong vở diễn Ánh đèn khuya

NSƯT Đồng Quế Anh, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai đã có thời gian dài làm việc cùng NSƯT Xuân Vương chia sẻ: “NSƯT Xuân Vương là một trong những “anh cả” của nhà hát. Anh có thể đảm nhận rất rộng các vai diễn và thực hiện nhiều công việc khác nhau dù cho tuổi đời không còn trẻ. Anh luôn sát cánh cùng nhà hát, chăm chút cho nghệ thuật cải lương ngay cả khi nó không còn “thịnh” trên sân khấu như mấy mươi năm về trước. Với tài năng, đam mê và tích cực luyện tập, nên giải thưởng anh đạt được là hoàn toàn xứng đáng”.

Ngoài đời, NSƯT Xuân Vương trẻ hơn cái tuổi xấp xỉ 60 của mình. Anh sống khiêm nhường, luôn tận tình chỉ bảo lớp đàn em đi sau. Nói về những dự định sắp tới, NSƯT Xuân Vương cho biết sẽ tiếp tục đồng hành, cống hiến hết sức mình với cải lương Đồng Nai, cũng như làm gương cho nghệ sĩ trẻ học tập, phấn đấu cùng nhau gìn giữ, phát huy nghệ thuật truyền thống.

“Suốt một đời sống với nghệ thuật, tôi có rất ít thời gian chăm lo cho gia đình nên khi về hưu, sẽ dành thời gian cho gia đình nhiều hơn. Bên cạnh đó sẽ tích cực làm công tác thiện nguyện, những mong gửi lại “chút” hương dâng đời”- NSƯT Xuân Vương bộc bạch.

My Ny