Kỹ lưỡng từ gốc

Thời gian qua, rất nhiều câu chuyện dân gian, chuyện lịch sử trong các ấn phẩm từ sách giáo khoa đến sách thiếu nhi, truyện cổ tích… mắc nhiều sai sót hay bị người biên soạn thay đổi nội dung một cách thô bạo.

Thời gian qua, rất nhiều câu chuyện dân gian, chuyện lịch sử trong các ấn phẩm từ sách giáo khoa đến sách thiếu nhi, truyện cổ tích… mắc nhiều sai sót hay bị người biên soạn thay đổi nội dung một cách thô bạo.

Một số cuốn sách có những chi tiết khá rùng rợn mới được phát hành.

Những vi phạm này đã bị các cơ quan chức năng thẳng tay xử phạt với nhiều mức độ khác nhau (phạt hành chính, buộc thu hồi ấn phẩm mắc lỗi sai…). Tuy nhiên, qua các vi phạm này dư luận đặt câu hỏi tại sao đợi đến lúc sách ra thị trường, đến tay người tiêu dùng thì các nhà xuất bản, đơn vị phát hành mới biết có lỗi sai.

* Can thiệp thô bạo

Thời gian qua, dư luận xôn xao khi những tình tiết nhân văn, thể hiện truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, như: “Mẹ Sọ Dừa uống nước từ cái sọ dừa, sau đó mang thai” hay “dẹp xong giặc Ân, Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt bay về trời” hoặc “sau khi giết được chằn tinh, Thạch Sanh đem đốt xác. Xác chằn tinh cháy hóa ra bộ cung tên bằng vàng” bị thay đổi một cách thô bạo và phản cảm.

Cụ thể, trong cuốn Truyện cổ tích Việt Nam do Nhà xuất bản Hồng Đức ấn hành, có chi tiết mẹ Sọ Dừa “…vì khát quá đành liều uống nước trong cái sọ người ở một gốc cây”, đi kèm là hình vẽ minh họa người mẹ cầm một cái sọ người trong tay đưa lên miệng. Còn trong cuốn Truyện cổ tích Việt Nam của Nhà xuất bản Kim Đồng lại có chi tiết, khi mẹ Thạch Sanh qua đời, bà đã cởi quần nhường cho con để con không phải sống trong tình trạng ở truồng. Cũng trong cuốn sách này, khi Thạch Sanh giết chằn tinh để cứu công chúa có đoạn: “Thạch Sanh giơ búa nhè giữa đầu trăn bổ xuống thật mạnh, nó bị vỡ đầu, óc phọt ra chết tươi”. Cách diễn đạt quá bạo lực và làm xấu đi hình ảnh rất đẹp của người anh hùng khi giết quái vật, cứu dân cứu nước được lưu truyền từ trước đến nay.

Đặc biệt hơn, trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5 và sách Hướng dẫn học Tiếng Việt lớp 5 tập 2A của Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam có chi tiết làm nhiều phụ huynh và học sinh bức xúc, đó là sau khi đánh xong giặc, Thánh Gióng ăn cơm, tắm ở Hồ Tây và tìm một rừng cây âm u nào đó ẩn náu, giấu kín nỗi đau của mình mà chết, rất khác so với câu chuyện được dân tộc lưu truyền là: sau khi phá xong giặc Ân, Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt bay về trời.

“Qua những ví dụ cụ thể đó có thể thấy rằng nhà văn, tác giả có thể viết theo trí tưởng tượng phong phú của bản thân. Tuy nhiên, tác giả cần phải biết tôn trọng nội dung, tôn trọng lịch sử và văn hóa của dân tộc” - nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, cho biết.

* Vai trò của nhà xuất bản

Bên cạnh lỗi của tác giả thì sai sót của bộ phận biên tập, bộ phận trực tiếp chỉnh sửa và có thẩm quyền xuất bản tác phẩm ra công chúng là các nhà xuất bản cũng là nguyên nhân chính dẫn đến việc nhiều ấn phẩm văn học mắc lỗi trong thời gian vừa qua.

Trong hoàn cảnh các nhà xuất bản hiện hoạt động rất khó khăn nên khi có đơn vị liên kết xuất bản, tác giả đặt hàng xuất bản sách thì đón nhận nhiệt tình, đôi khi bỏ qua những quy định, những băn khoăn về các chi tiết trong tác phẩm. Cũng có khi đó là do tay nghề, kinh nghiệm của người làm công tác biên tập tại các nhà xuất bản chưa cao, chưa dám sửa lỗi sai, chi tiết sai của tác giả có tên tuổi.  Nhà thơ Hữu Thỉnh cho rằng, nhà xuất bản là cơ quan chịu trách nhiệm có ấn hành tác phẩm hay không. Tuy nhiên, hiện vai trò này của nhà xuất bản bị chi phối bởi nhiều yếu tố. Do vậy, để không còn tác phẩm mắc nhiều lỗi sai ra thị trường, nhà xuất bản cần thể hiện rõ vai trò được giao.

Theo bà Bùi Thị Lâm Ngọc, Giám đốc Nhà xuất bản Đồng Nai, để tránh những sai sót trong các ấn phẩm, đơn vị sẽ chấn chỉnh lại quy trình, thủ tục, kiểm soát chặt chẽ hơn nữa đối với những ấn phẩm do đơn vị thực hiện.

Văn Truyên