Ký ức ngày trở về

"Ta mang ba mươi sáu phố phường đi kháng chiến/ Chín năm rừng, lòng vẫn thủ đô". Có mặt tại triển lãm Hà Nội ngày tiếp quản, ngắm nhìn những hình ảnh thời khắc lịch sử năm xưa mà mình là nhân chứng, ông Phùng Hạnh Phúc (ngụ tại phường Bình Đa, TP.Biên Hòa) xúc động ngân nga bài thơ nói hộ nỗi lòng người chiến sĩ luôn hướng về thủ đô yêu dấu.

“Ta mang ba mươi sáu phố phường đi kháng chiến/ Chín năm rừng, lòng vẫn thủ đô”. Có mặt tại triển lãm Hà Nội ngày tiếp quản, ngắm nhìn những hình ảnh thời khắc lịch sử năm xưa mà mình là nhân chứng, ông Phùng Hạnh Phúc (ngụ tại phường Bình Đa, TP.Biên Hòa) xúc động ngân nga bài thơ nói hộ nỗi lòng người chiến sĩ luôn hướng về thủ đô yêu dấu.

Ông Phùng Hạnh Phúc (bìa phải) xem triển lãm Hà Nội ngày tiếp quản tại Văn miếu Trấn Biên. Ảnh: V.Truyên

Năm 1947, theo lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ tịch, chàng trai 19 tuổi Phùng Hạnh Phúc (quê Nghệ An) đã tham gia đoàn quân vệ quốc. Trải qua nhiều chiến trường đánh Pháp ác liệt, tháng 3-1954 ông có mặt tại cứ điểm Điện Biên Phủ  trong Trung đoàn 45, Tiểu đoàn 1, Đại đoàn 351, cùng đồng đội góp phần làm nên “thiên sử vàng” chấn động địa cầu.

Những ký ức không quên

Ở tuổi 86, ông Phúc như trở về thời trai trẻ khi nhớ lại ngày giải phóng thủ đô 10-10-1954. “Trước đó, từ Điện Biên chúng tôi được lệnh hành quân về Sơn Tây. Hay tin được về Hà Nội ai cũng phấn khởi. Lúc ấy xe cộ chưa nhiều như bây giờ, phần lớn bộ đội chúng tôi chỉ lội bộ, thậm chí có những lúc phải vác vũ khí, quân trang cá nhân lội qua cả sông, suối vì chưa có cầu. Lương thực do dân công hỏa tuyến chuyển đến không đủ, chỉ có củ mì thay cơm mà vẫn phải hết sức tiết kiệm, nhưng anh em chúng tôi trong lòng ai cũng vui như mở hội. Những bước chân mọi người như bay trên đường về Thủ đô” - ông Phúc nhớ lại.

Chỉ tay vào tấm ảnh quân Pháp đang rút dọc theo phố Hàng Đào, ông Phúc kể, tại Hà Nội, 8 giờ sáng 6-10 quân Pháp bắt đầu rút khỏi quận lỵ Văn Điển. Tại các chốt còn lại của quân Pháp trên đường phố Hà Nội như Hàng Trống, Hàng Gai, bộ đội ta nhận bàn giao và tiếp quản từng điểm một. Những đoàn xe cơ giới, xe bọc thép của quân đội Pháp từ khu Đồn Thủy chạy dọc theo đê qua cột Đồng Hồ lên cầu Long Biên, rồi theo đường 5 xuống Hải Phòng để xuống tàu. Quân Pháp rút đến đâu, nhân dân Hà Nội lập cổng chào và treo cờ đỏ sao vàng đến đó, không khí rất náo nức.

Ngày 7-10, những đơn vị chủ lực của ta có nhiệm vụ giải phóng thủ đô tiếp tục tiến về Hà Nội từ nhiều nẻo đường. 16 giờ ngày 8-10, một số đơn vị bộ đội, trong đó có đơn vị của ông Phúc, đã tiến sát vành đai đê La Thành, từ Nhật Tân, Cầu Giấy, Ngã Tư Sở, Bạch Mai đến Vĩnh Tuy.

Sáng 9-10, quân đội tiếp tục theo nhiều đường từ ngoại thành tiến vào nội thành, chia làm nhiều cánh quân tiến vào 5 cửa ô chính rồi từ đó tỏa đi các nơi. Lần lượt bộ đội tiếp quản các khu vực quân sự Quần Ngựa, ga Hàng Cỏ, sân bay Bạch Mai, phủ Toàn quyền, khu Bờ Hồ, phủ Thống sứ, Ty Cảnh sát thành phố (còn gọi là bót Hàng Trống). Nhân dân ngoại thành hồ hởi đổ ra đường đón mừng chính quyền cách mạng và bộ đội về giải phóng. Đúng 16 giờ ngày 9-10-1954, những người lính Pháp cuối cùng rút qua cầu Long Biên sang phía Gia Lâm. Bộ đội ta hoàn toàn kiểm soát thành phố.

Xúc động ngày trở về

Sáng ngày 10-10-1954, Ủy ban Quân chính thành phố và Đại đoàn 308 từ các cửa ô tiến vào Hà Nội. Bộ đội ta về Hà Nội bằng mọi phương tiện, có cả ngựa, ô tô. Trung đoàn thủ đô vinh dự giương cao lá cờ “Quyết chiến quyết thắng”, dẫn đầu đoàn quân chiến thắng trở về giải phóng thủ đô trong tiếng nhạc hùng tráng, giữa rừng hoa, rừng cờ và tình cảm thắm thiết của 20 vạn nhân dân Hà Nội đổ xuống đường đón mừng. “Ở góc Bờ Hồ rẽ vào phố Hàng Đào, có cả ngàn người đứng chen đặc tại khu vực này để chào đón đoàn quân giải phóng, người ta trèo cả lên những tầng lầu của các ngôi nhà mặt phố để reo hò, phất cờ Tổ quốc. Trên phố Hàng Bông, người dân rước cả ảnh Bác Hồ cùng diễu hành. Xa nhau 9 năm, ngày trở về chúng tôi và đồng bào thủ đô đều xúc động, miệng cười tươi mà không hiểu sao nước mắt cứ tuôn tràn trên má” - ông Phùng Hạnh Phúc vừa kể, vừa chùi nước mắt.

15 giờ ngày 10-10, tại Nhà hát lớn Hà Nội, hàng vạn nhân dân Thủ đô phấn khởi dự lễ chào cờ chiến thắng với sự hiện diện của Chủ tịch Ủy ban Quân chính thành phố là Thiếu tướng Vương Thừa Vũ. Tại Cột cờ Hà Nội, nơi cách đó không lâu quân đội Pháp làm lễ hạ cờ, cờ đỏ sao vàng lại tung bay trên đỉnh cột cờ cổ kính. Thủ đô được giải phóng, kết thúc một chặng đường lịch sử đầy hy sinh, gian khổ nhưng rất oanh liệt, vẻ vang của nhân dân Hà Nội và cả nước. “Với ngày giải phóng thủ đô năm ấy, lịch sử đã sang một trang mới không thể nào quên trong lòng mỗi người dân Việt” - ông Phùng Hạnh Phúc khẳng định.

Hà Lam