Buồn vui cùng "Cánh đồng bất tận"

Người xem phim "Cánh đồng bất tận" được dẫn dắt theo lời kể của nhân vật chính: cô bé Nương 17 tuổi. Do vợ chán cảnh nghèo, đi theo gã thương hồ giàu có bỏ lại ba cha con nên Út Võ - cha Nương sinh lòng thù hận phụ nữ. Anh ta trút hết nỗi hận lên đầu hai đứa con đáng thương. Nhiều năm với chiếc xuồng máy cũ nát, ba cha con lang thang trên những cánh đồng bất tận cùng bầy vịt đẻ. Rồi cô gái điếm tên Sương bị đánh ghen đến tơi tả đã chạy trốn xuống chiếc xuồng máy của Út Võ và được chị em Nương cứu giúp. Sương với nghị lực mạnh mẽ, khao khát hạnh phúc gia đình đã trồng một chậu cây sống đời nhỏ, mang lại cho cảnh bần hàn một chút màu xanh hy vọng. Hai đứa trẻ nhận được từ cô sự chăm sóc ân cần, ấp ủ của tình mẹ. Út Võ cũng nhận được từ Sương sự dâng hiến đầy bản năng phụ nữ. Những bữa cơm đạm bạc nhưng đã có hơi ấm tình người. Viễn cảnh về một mái ấm hòa thuận đã đến rất gần: hai đứa trẻ sẽ được đi học, hai trái tim tan vỡ sẽ yêu thương, hàn gắn cho nhau...

Dustin Nguyễn vào vai diễn đòi hỏi chiều sâu nội tâm.

Logic của sự việc khiến người ta nghĩ đến một kết cục có hậu như vậy. Nhưng chuyện phim lại đưa người xem đi từ bi kịch này sang bi kịch khác. Tình cảm chân thật của Sương không đủ để cảm hóa, làm tan chảy băng giá trong trái tim Út Võ, ngược lại, anh dành cho cô sự khinh bỉ, lăng mạ đến nỗi Sương buộc phải bỏ đi sau khi ngậm ngùi nói với Nương: "Mẹ cưng ác một thì ba cưng ác mười. Ác như thế thì làm sao mà sống được". Bi kịch lên tột đỉnh khi Điền, do căm ghét bọn lưu manh ức hiếp nên đã trấn nước một trong số đó, để rồi chính người cha bị chúng trả thù, đánh cho bầm dập. Kinh khủng hơn, Út Võ phải tận mắt chứng kiến cảnh con gái mình bị cưỡng hiếp đến có thai - như một kết cục tất yếu của luật nhân quả...

Phim "Cánh đồng bất tận" mở đầu bằng cảnh một nhóm phụ nữ đánh ghen rượt đuổi theo Sương và khép lại trong cảnh Nương mang bụng bầu đi trên cánh đồng bát ngát, cô tự nhủ nhất định sẽ nuôi đứa con không cha thành người có ích cho xã hội...

Công bằng mà nói, màn hình rộng, phong cảnh nông thôn Nam bộ đẹp đến nao lòng, sự góp mặt của những diễn viên tên tuổi như Dustin Nguyễn (vai Út Võ), Đỗ Hải Yến (vai Sương), đặc biệt là gương mặt hồn hậu, trong sáng của Lan Ngọc (vai Nương) và chất hoang dã, mộc mạc rất đáng yêu của Thanh Hòa (vai Điền) khiến phim hấp dẫn người xem. Lời thoại của phim chắt lọc, nhiều cảnh quay làm ta nhói lòng trước hình ảnh nông thôn Nam bộ đang mất dần vẻ tươi đẹp, thuần khiết. Tuy nhiên, bộ phim vẫn làm người xem cảm thấy đôi điều băn khoăn. Trước hết là ở việc chọn diễn viên. Dustin Nguyễn và Đỗ Hải Yến đều là những tên tuổi sáng giá sau những phim gây tiếng vang như: Hải Yến với phim Chuyện của Pao, Chơi vơi, Dustin Nguyễn với Dòng máu anh hùng, Huyền thoại bất tử. Tuy nhiên, trong "Cánh đồng bất tận" có vẻ như đạo diễn chọn hai diễn viên này vì tên tuổi của họ hơn là để phù hợp với nhân vật. Ngoài bộ quần áo cũ rách thì chất "lãng tử" của Dustin Nguyễn, cách bày tỏ tình yêu, kể cả ngôn ngữ khinh mạn của anh xem ra không phù hợp với vai anh nông dân chăn vịt nghèo đến đáy cùng xã hội. Tương tự như vậy, dù đã khoác lên người bộ cánh rách rưới nhưng cô gái điếm hết thời của Hải Yến vẫn toát lên nét kiêu sa, đài các. Chiếc áo trắng mỏng dính lạc lõng với khung cảnh xung quanh của cô khiến người xem nhức mắt khó chịu. Việc chọn nhân vật chưa hoàn toàn phù hợp đã dẫn đến những hình ảnh không tương thích: Út Võ cầm rựa chặt củi trông dáng điệu rất ngang tàng "chọc trời khuấy nước", nhưng khi bị kẻ xấu hiếp đáp thì "người hùng" lại tỏ ra thúc thủ, chỉ biết ngồi nhìn cô gái điếm giúp mình "gỡ bí".

Diễn biến tâm lý nhân vật cũng có chỗ hơi gượng ép. Chẳng hạn, Út Võ bị đọa đày đến tận cùng nỗi thống khổ khi anh tận mắt chứng kiến con gái bị hãm hại, bản thân bị làm nhục. Với tính cách cố chấp, chai lì, người ta nghĩ anh sẽ càng trở nên cay nghiệt hơn nhưng ngược lại, sau hành động giơ tay kêu trời, Võ "thức tỉnh" và về... lái đò đưa trẻ con đi học. Chuyển biến tâm lý của Út Võ ở cuối phim theo chiều hướng có hậu nhưng quá đột ngột, đầy tính áp đặt nên chưa thuyết phục. Đỗ Hải Yến vào vai có chỗ đạt, có chỗ sượng, lời thoại đôi khi bị "phô". Chẳng hạn, sau hành động tự nguyện dâng hiến cho Út Võ, thể hiện sự đồng cảm với người đàn ông bất hạnh, khi nhận được từ tay anh những đồng tiền "báng bổ" thì Sương lại thốt lên một câu rất không ăn nhập với tâm trạng "Ba cưng sộp dữ". Những cảnh "nóng" trong phim được diễn tả quá trần trụi, dường như chỉ để... câu khách chứ không làm tăng hiệu quả của bộ phim.

Cũng cần nói tới một điều, tình trạng nuôi gia cầm nhỏ lẻ, thả vịt chạy đồng là một trong những nguyên nhân khiến cúm gia cầm cứ tồn tại dai dẳng. Nhưng trong phim, cảnh đội phòng dịch tiêu hủy đàn vịt nhiễm bệnh lại được dàn dựng như một đội quân vô cảm trước nỗi đau của đồng loại. Hình ảnh người dân kéo đi ùn ùn để xem xe cẩu xúc đất đổ lên bầy vịt kêu quàng quạc rồi Nương ôm được một con chạy thoát gây phản cảm cho người xem.

Kịch bản phim "Cánh đồng bất tận" dựa trên tập truyện cùng tên của Nguyễn Ngọc Tư. Nhưng thiết nghĩ, những nhà làm phim không nhất thiết phải bám sát cốt truyện mà hoàn toàn có thể sáng tạo hướng đi riêng, thể hiện cái nhìn nhân bản đối với người nông dân trong xã hội hiện đại. Vẫn biết phim chỉ mô tả một phần hiện thực trong bức tranh nông thôn Việt Nam nhiều mảng màu sáng tối, nhưng âm hưởng chủ đạo sau khi xem "Cánh đồng bất tận" là nỗi buồn, sự nhức nhối trước cuộc sống ở nông thôn Nam bộ. Đây là điều khiến "Cánh đồng bất tận" dù có nhiều điểm đáng khen về kỹ thuật quay, dựng phim, diễn xuất của diễn viên... nhưng chưa hẳn đã mang lại ý nghĩa tích cực cho người xem.

Hoàng Ngọc Điệp