Kỷ niệm 45 năm thành lập Tổng đội thanh niên xung phong giải phóng miền Nam
Anh hùng trên tuyến lửa

10 năm liên tục vượt qua mọi khó khăn, thử thách để phục vụ chiến trường, lấy đôi chân, đôi vai làm vũ khí chiến đấu, các đội viên của Tổng đội thanh niên xung phong (TNXP) giải phóng miền Nam đã cống hiến tuổi xuân cho đất nước, góp phần cùng với bộ đội chủ lực làm nên những chiến thắng vẻ vang, giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước.

10 năm liên tục vượt qua mọi khó khăn, thử thách để phục vụ chiến trường, lấy đôi chân, đôi vai làm vũ khí chiến đấu, các đội viên của Tổng đội thanh niên xung phong (TNXP) giải phóng miền Nam đã cống hiến tuổi xuân cho đất nước, góp phần cùng với bộ đội chủ lực làm nên những chiến thắng vẻ vang, giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước.

* "Ở đâu Đảng cần, đó là tiền tuyến"

Tổng đội TNXP giải phóng miền Nam ra đời ngày 20-4-1965 tại Tân Biên (Tây Ninh) với quân số ban đầu là 108 người, hoạt động tại các chiến trường Đông Nam bộ, Nam Trung bộ và Campuchia. Kể từ Đội 100 - Đội TNXP đầu tiên tham gia chiến trường, phục vụ tại chiến dịch Phước Long - Sông Bé vào tháng 6-1965, Tổng đội đã nhanh chóng được phát triển lực lượng, có mặt hầu hết tại các mặt trận để phục vụ chiến đấu. Trong 10 năm hoạt động, TNXP đã đảm trách hầu hết các tuyến vận chuyển trọng điểm, chuyển hàng đảm bảo cung cấp vũ khí, lương thực cho bộ đội, chuyển thương binh về tuyến sau. Các trận đánh nổi tiếng, kể cả những trận cam go, gian khổ nhất đều có bóng dáng của TNXP, như: trận đánh chi khu Phước Bình, cứ điểm Đồng Xoài, Dầu Tiếng, Nhà Đỏ - Bông Trang, Lộc Ninh, Bàu Bàng...

Thanh niên xung phong giải phóng miền Nam trước giờ xuất kích.

Tính đến 30-4-1975, TNXP đã tham gia phục vụ 16 chiến dịch lớn với 641 trận đánh từ cấp tiểu đoàn đến sư đoàn, tổng cộng đã tải trên 20 ngàn tấn vũ khí, lương thực, thuốc men cho chiến trường và chuyển 11.615 thương binh về tuyến sau an toàn. Tổng đội cũng đã xây dựng được 8 bệnh viện tiền phương, 214km đường vận chuyển và bắc 21 cây cầu lớn, tổ chức cho 18 ngàn lượt bộ đội vượt sông, đón tiếp và nuôi dưỡng 3.500 cán bộ, chiến sĩ do địch trao trả khi thực hiện  Hiệp định Paris. Ngoài ra, TNXP còn tự túc tăng gia được trên 16 ngàn tấn rau củ các loại, gần 7 ngàn tấn thịt, sản xuất được 21 loại thuốc chữa bệnh cung cấp cho chiến trường.

Chiến trường ngày càng ác liệt, TNXP không chỉ làm nhiệm vụ tiếp đạn, cáng thương, mà nhiều trận đã trực tiếp cầm súng chiến đấu quyết liệt với địch để bảo vệ thương binh, bảo vệ tuyến đường, kho hàng. Tổng cộng, lực lượng TNXP đã tham gia đánh trên 60 trận, tiêu diệt và bắt sống 1.206 tên địch, bắn cháy 10 xe tăng, bắn rơi 5 máy bay lên thẳng, thu và phá hủy 125 súng các loại. Các đội viên của lực lượng TNXP đã có lời hứa sắt son cùng Đảng: "Không tiền tuyến, không hậu phương, ở đâu Đảng cần, đó là tiền tuyến".

* Ngoan cường chiến đấu, vượt khó vươn lên

Để hoàn thành nhiệm vụ, các đội viên TNXP đã có nhiều sáng kiến khắc phục khó khăn rất linh hoạt, độc đáo. Trong đợt chuyển 60 thương binh vượt sông La Ngà của Liên đội 5, các đội viên đã sử dụng tất cả trang bị bằng ny-lông mà đội có được như tăng che mưa, bao đựng quân trang cá nhân để làm thành phao bè; tập trung dây võng, dây tăng làm trục dây căng qua 2 bờ sông để làm điểm bám, tất cả được ngụy trang bằng lục bình rồi lần lượt nhiều đội viên ngâm mình dưới nước đẩy thương binh qua sông ngay trong đêm. Ở Tây Ninh, Đội 2012 và Đội 198 đã chuyển 40 thương binh vượt suối Bà Hảo bằng "cầu người" do chính các đội viên thay nhau đứng dưới suối làm trụ cầu, lót cây trên vai cho đồng đội khiêng thương binh qua.

Hy sinh, mất mát trên chiến trường là điều không thể tránh khỏi đối với lực lượng TNXP, những đội viên TNXP ấy đã không tiếc thân mình để hoàn thành nhiệm vụ. Tại trận Cần Lê tháng 6-1966, Trung đoàn bộ binh 2 (Sư đoàn 9) đã chặn đánh địch trên quốc lộ 13. Cuộc chiến ác liệt, địch dùng phi cơ và pháo binh phản kích dữ dội, nữ đội viên TNXP Đoàn Thị Liên dũng cảm lấy thân mình che cho thương binh và đã hy sinh. Trận Lộc Ninh, khi bị địch tập kích, đồng chí Trịnh Duy Hoàng đã chỉ huy Đội TNXP 2311 đánh ghìm địch để các đồng đội bò dưới làn đạn đưa thương binh thoát ra ngoài an toàn. Trong trận đánh chi khu Dầu Tiếng, khi bị 1 tiểu đoàn lính ngụy có xe bọc thép M113 yểm trợ tấn công, đội trưởng Đội TNXP 2311 Nguyễn Văn Cầm đã dùng B.40 bắn cháy xe bọc thép, xông lên chiếm khẩu đại liên bắn liên tục vào đội hình địch cho đồng đội tiếp tục cõng thương binh ra ngoài.

Ngày 11-3-1969, Đội 32 bị máy bay B.52 dội bom đánh trúng vào đội hình, hy sinh và bị thương nặng 26 người (1/3 quân số đơn vị) nhưng các thành viên trong đội vẫn bám địa bàn, hoàn thành nhiệm vụ. Tại Bình Long, Liên đội 7 khi đang thực hiện nhiệm vụ vận chuyển hàng chiến lược đã bị B.52 đánh liên tục trong 12 ngày đêm, 40 TNXP hy sinh, trong đó có toàn bộ ban chỉ huy liên đội, 42 đội viên trọng thương, tổn thất rất lớn nhưng vẫn không rời vị trí. Cũng thời gian này tại Suối Độn, Đội 112 bị bom của B.52 làm 20 cán bộ và đội viên hy sinh tại chỗ. Liền theo đó, 1 đại đội biệt kích Mỹ từ trực thăng đổ quân xuống hòng tiêu diệt đội, Đội trưởng Ba Bá đã cùng đồng đội chiến đấu kiên cường, bắn rớt 1 máy bay lên thẳng, diệt 20 biệt kích Mỹ, bảo vệ được kho vũ khí. 

Trong 10 năm chiến tranh ác liệt (1965-1975), Tổng đội TNXP đã có 604 người hy sinh và 504 người là thương binh nặng, nhưng tinh thần ngoan cường chiến đấu, vượt khó vươn lên để hoàn thành nhiệm vụ đã trở thành truyền thống hào hùng của lực lượng. Truyền thống ấy đã được các thế hệ TNXP kế thừa, tiếp nối trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước đến tận hôm nay.

Thanh Thúy