Việc xây dựng một nền pháp luật phát triển và hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào quan điểm và nhận thức của Nhà nước, mà cụ thể là sự nhận thức về vị trí và vai trò của pháp luật với tư cách là một trong những công cụ quan trọng để quản lý và điều hành đất nước.
Việc xây dựng một nền pháp luật phát triển và hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào quan điểm và nhận thức của Nhà nước, mà cụ thể là sự nhận thức về vị trí và vai trò của pháp luật với tư cách là một trong những công cụ quan trọng để quản lý và điều hành đất nước.
 |
|
Đền Đô Bắc Ninh được xây dựng từ thời Lý Công Uẩn (thế kỷ XI). Đây là đền thờ 8 vị vua nhà Lý, trong đó có Lý Thái Tông (1028-1054), vị vua ban hành bộ luật quốc gia thành văn đầu tiên trong lịch sử Việt |
* Hình thư – bộ luật đầu tiên trong lịch sử
Trong lịch sử tồn tại và phát triển hàng ngàn năm, các nhà nước quân chủ và phong kiến ở Việt
Theo Đại Việt sử ký toàn thư: "Ngày mùng một tháng 10 năm Nhâm Ngọ (1042) ban Hình thư. Trước kia, việc kiện tụng trong nước phiền nhiễu, quan lại giữ luật pháp câu nệ luật văn, cốt làm cho khắc nghiệt, thậm chí có người bị oan uổng quá đáng. Vua lấy làm thương xót, sai trung thư san định luật lệnh, châm chước cho thích dụng với thời thế, chia ra môn loại, biên thành điều khoản, làm thành sách Hình thư của một triều đại, để cho người xem dễ hiểu. Sách làm xong, xuống chiếu ban hành. Dân đều lấy làm tiện. Đến đây, phép xử án được bằng thẳng, rõ ràng...". Điều đó cho thấy, người đứng đầu triều Lý đã nhận thức được sự cần thiết phải có luật thành văn để dân biết mà điều chỉnh hành vi; quan lại có căn cứ để xét xử, tránh việc tùy tiện dẫn đến oan sai; nhà nước có cơ sở để kiểm tra, giám sát quan lại. Cách đây gần 1.000 năm, nhận thức như vậy về ý nghĩa của việc ban hành luật thành văn là bước tiến bộ quan trọng về tư duy lập pháp. Bởi, nó chứng tỏ rằng bộ máy chính quyền trung ương tập quyền đã có đủ các thiết chế hoàn bị.
 |
| Những cuốn sách viết về các bộ luật cổ Việt Nam. |
Ngày nay, về mặt văn bản, bộ Hình thư không còn bản gốc, song căn cứ vào những ghi chép trong sách Đại Việt sử ký toàn thư thì Hình thư là một sưu tập luật lệ có tính pháp điển. Về quy mô, theo Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí, Hình thư gồm 3 quyển. Về nội dung, qua những ghi chép còn lại trong sử cũ, bộ luật có những quy định về tổ chức của triều đình, quân đội và hệ thống quan lại; quy định biện pháp trừng trị đối với những hành vi nguy hiểm cho xã hội; quy định một số vấn đề về sở hữu và mua bán đất đai, tài sản; quy định về thuế... Qua đó, chúng ta cũng có thể thấy rõ tính chất của pháp luật thời Lý. Đó là pháp luật bảo vệ quyền lợi của Nhà nước phong kiến tập trung và của giai cấp quý tộc quan liêu, nó củng cố chế độ đẳng cấp, bảo vệ tư hữu. Nhưng để tập trung toàn bộ quyền lực vào tay nhà nước, đại biểu là vua, pháp luật nhà Lý cũng đã có phần nào hạn chế sự bành trướng thế lực của bọn quan liêu quý tộc nói chung và cũng đã có những biện pháp tốt trong việc bảo đảm sản xuất nông nghiệp.
* Từ hình thư – những bộ luật cổ ra đời
Kế thừa và phát triển tư duy lập pháp từ thời Lý, Nhà nước Việt
Giá trị về tính tiến bộ và tính nhân văn sâu sắc Cùng với những kinh nghiệm về kỹ thuật lập pháp, các bộ luật cổ Việt - Thứ nhất, các bộ luật có nhiều quy định nhằm hạn chế và xử phạt những hành vi tham nhũng của quan lại và gián tiếp bảo vệ một số quyền lợi chính đáng của người dân. - Thứ hai, một nước nông nghiệp, nên các bộ luật cổ đều có nhiều quy định nhằm bảo vệ sức lao động, sức kéo và bảo vệ đê điều. - Thứ ba, các bộ luật cổ Việt - Thứ tư, mặc dù chịu nhiều ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo trọng nam khinh nữ, nhưng những bộ luật cổ Việt Nam vẫn có một số quy định chú ý phần nào đến quyền lợi và thân phận của người phụ nữ. - Thứ năm, các bộ luật cổ Việt
Thông qua những công trình nghiên cứu, các nhà khoa học, các nhà quản lý cho thấy, các bộ luật cổ Việt Nam từ thế kỷ XI-XIX đều được ban hành để phục vụ yêu cầu quản lý, điều hành quốc gia của các triều đại và đã phát huy tác dụng trong xã hội đương thời. Nhưng về mặt giá trị, nếu biết khai thác và sử dụng, các bộ luật nói trên còn là di sản pháp luật quý giá đối với hiện tại và cả tương lai.
THANH THỦY
![[Video_Chạm 95] Xã Định Quán](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/dinh-quan_20251220110114.jpg?width=400&height=-&type=resize)
