Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về tiếp tục xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trong những năm qua, Đồng Nai không chỉ có các hoạt động nhằm bảo tồn mà còn hướng đến phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc trên địa bàn...
Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về tiếp tục xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trong những năm qua, Đồng Nai không chỉ có các hoạt động nhằm bảo tồn mà còn hướng đến phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc trên địa bàn...
* Nhiều thiết chế văn hóa dành cho đồng bào các dân tộc
Ông Phạm Minh Quang, Phó giám đốc Sở Văn hóa - thể thao và du lịch cho biết, một trong những định hướng nhằm khôi phục và phát triển các hoạt động văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số chính là xây dựng các nhà văn hóa dân tộc theo truyền thống của từng vùng, miền. Hiện toàn tỉnh đã xây dựng 5 nhà văn hóa dân tộc tại các vùng có đông đồng bào dân tộc Chơ Ro, Mạ, Stiêng, như: Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu), Phước Bình (huyện Long Thành), Xuân Phú, Xuân Trường (huyện Xuân Lộc) và Tà Lài (huyện Tân Phú), đồng thời đang tiếp tục triển khai xây dựng 2 nhà văn hóa dân tộc tại các huyện Định Quán và Thống Nhất.
Mỗi năm, ngoài khoản ngân sách duy trì hoạt động là 30 triệu đồng/nhà văn hóa, Nhà nước còn hỗ trợ thêm kinh phí, hiện vật để các nhà văn hóa phát huy hiệu quả. Các nhà văn hóa dân tộc đều trưng bày những hình ảnh, hiện vật tái hiện nếp sinh hoạt truyền thống đặc trưng của từng dân tộc, ngoài ra còn là nơi để đồng bào sinh hoạt theo đúng tập tục cổ truyền. Đặc biệt, vào tháng 7-2009 vừa qua, Khu Bảo tồn thiên nhiên và di tích Vĩnh Cửu đã đầu tư xây dựng Nhà văn hóa dân tộc Chơ Ro với kinh phí khoảng 3 tỷ đồng. Đồng thời, khu bảo tồn cũng đã đầu tư toàn bộ hình ảnh, hiện vật trưng bày rất công phu để nơi đây không chỉ là nhà dài sinh hoạt theo truyền thống người Chơ Ro mà còn là một trong những điểm đến trong tuyến du lịch sinh thái - văn hóa và lịch sử của vùng Chiến khu Đ.
Từ các nhà văn hóa dân tộc và làng văn hóa dân tộc, sau một ngày làm việc, đồng bào các dân tộc đã truyền dạy các bài dân ca, dân vũ, cách đánh cồng chiêng, dệt thổ cẩm, bắn nỏ... cho thế hệ trẻ. Ông Lê Hữu Duyên, Phó chủ tịch UBND xã Phước Bình cho biết, khi có xích mích, mọi người theo tập quán xưa là đưa nhau ra nhà văn hóa để nhờ già làng phân xử, và sau đó bà con lại sống hòa thuận với nhau...
* Khôi phục các lễ hội truyền thống
Từ năm 2004 đến nay, sau việc phục dựng lễ hội Sayangva tại xã Phú Lý, nhiều lễ hội khác của đồng bào các dân tộc thiểu số đã dần được khôi phục. Ngoài lễ Sayangva của người Chơ Ro, các lễ hội khác như lễ hội đâm trâu của người Mạ, Stiêng, Tả tài phán của người Hoa, Chong chnam thmay của người Khơmer, Ramadan, Maji của người Chăm... cũng được duy trì không chỉ tạo tinh thần vui tươi, đoàn kết thân ái trong cộng đồng mà còn là dịp để bảo tồn những phong tục mang đậm sắc thái truyền thống dân tộc. Theo già làng Hùng Văn Xứng (xã Xuân Phú, huyện Xuân Lộc), hiện nay nhiều tập quán xưa của người Chơ Ro ở Xuân Phú vẫn được bà con duy trì, như nghi thức xuống đồng (mùng 5-5 âm lịch), làm rượu cần, nấu xôi nếp...
Không chỉ lễ hội, nhiều hoạt động nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc khác cũng được quan tâm. Ông Phan Đình Dũng (Chi hội Văn nghệ dân gian Đồng Nai) cho biết, chi hội vừa tổ chức 2 lớp truyền dạy cồng chiêng cho thanh thiếu niên dân tộc Chơ Ro ở Phú Lý. Đến nay, các nhà văn hóa dân tộc ở Phú Lý và Phước Bình đều đã thành lập được các đội cồng chiêng thanh thiếu niên; ở Phước Bình có đội bắn nỏ; ở Tà Lài lại hình thành được nhóm dệt thổ cẩm theo cách cổ truyền của người Mạ. Các đội văn nghệ, thể thao của các nhà văn hóa dân tộc đều có các hoạt động giao lưu không chỉ trong tỉnh mà cả trong khu vực Đông Nam bộ thông qua các ngày hội văn hóa thể thao các dân tộc, tuần lễ văn hóa các dân tộc. Đây không chỉ là dịp trao đổi văn hóa mà còn là dịp thắt chặt tình đoàn kết gắn bó giữa các dân tộc trong cộng đồng các dân tộc anh em. "Chi hội văn nghệ dân gian vừa hoàn thành bộ đĩa karaoke các bài dân ca Chơ Ro, hát bằng tiếng Chơ Ro với hình ảnh minh họa là những sinh hoạt của đồng bào dân tộc Chơ Ro. Sắp tới, chi hội sẽ thực hiện những đĩa kể các câu chuyện cổ tích của người Cho Ro. Đây là một trong những cách để bảo tồn những văn hóa phi vật thể của dân tộc Cho Ro" - ông Phan Đình Dũng cho biết.
Hà Lam
