Xã hội hóa các lĩnh vực văn hóa - xã hội: Chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu

"Xã hội hóa (XHH) trong nhiều lĩnh vực chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu phát triển của tỉnh. Đặc biệt, XHH các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục - thể thao, dạy nghề cần được đẩy mạnh để phục vụ nhu cầu người dân ngày một tốt hơn" - Trưởng ban Văn hóa xã hội HĐND tỉnh Nguyễn Văn Hùng đã đánh giá như thế tại hội nghị giám sát việc thực hiện Nghị quyết 99/2007/NQ-HĐND của HĐND tỉnh về đề án phát triển XHH các hoạt động giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục - thể thao, dạy nghề, dân số, gia đình và trẻ em trên địa bàn tỉnh đến năm 2010.

"Xã hội hóa (XHH) trong nhiều lĩnh vực chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu phát triển của tỉnh. Đặc biệt, XHH các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục - thể thao, dạy nghề cần được đẩy mạnh để phục vụ nhu cầu người dân ngày một tốt hơn" - Trưởng ban Văn hóa xã hội HĐND tỉnh Nguyễn Văn Hùng đã đánh giá như thế tại hội nghị giám sát việc thực hiện Nghị quyết 99/2007/NQ-HĐND của HĐND tỉnh về đề án phát triển XHH các hoạt động giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục - thể thao, dạy nghề, dân số, gia đình và trẻ em trên địa bàn tỉnh đến năm 2010.

* Từ xã hội hóa ở lĩnh vực giáo dục - đào tạo và y tế...

Theo các sở, ngành, công tác phát triển XHH trong 2 năm qua đã đẩy mạnh các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục - thể thao phát triển, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Bằng chứng cụ thể là hệ thống ngoài công lập đã đáp ứng một phần đáng kể nhu cầu xã hội. Mạng lưới trường phổ thông, dạy nghề, hệ thống y tế, thiết chế văn hóa ngoài công lập ngày càng xuất hiện nhiều và khẳng định được sức sống.

Trường dân lập Việt Hoa hình thành từ chủ trương XHH giáo dục.

Với lĩnh vực GD-ĐT, kết quả dễ thấy nhất của chủ trương XHH chính là việc đa dạng hóa các loại hình trường lớp, mở ra các loại hình trường bán công, dân lập, tư thục bên cạnh trường công lập. Ông Đào Đức Trình, Trưởng phòng Kế hoạch tài chính Sở GD-ĐT cho biết, hiện toàn tỉnh có 62 trường dân lập và tư thục, gồm: 40 trường mầm non, 5 trường tiểu học, 1 trường THCS và 16 trường THPT. Bên cạnh đó, toàn tỉnh có 144 trung tâm, cơ sở giảng dạy tin học - ngoại ngữ do các tổ chức, cá nhân thành lập, đăng ký giảng dạy. Các hình thức học tập cũng được đa dạng hóa như chính quy, không chính quy. Kèm theo đó là các phương thức học tập vừa linh động vừa đa dạng: trong nhà trường, ngoài nhà trường, tại gia đình, học tại chức, học theo phương thức mở, học từ xa, tự học. Các trung tâm giáo dục thường xuyên, cơ sở đào tạo được xây dựng, phủ kín các huyện, có nơi tới tận xã, tạo điều kiện thuận lợi cho người học.

Trên lĩnh vực y tế, theo Phó giám đốc Sở Y tế Huỳnh Thị Thuận, toàn tỉnh hiện có 3.646 cơ sở hành nghề y dược tư nhân, mạng lưới khám chữa bệnh phát triển rộng khắp đến vùng nông thôn, miền núi đã có đóng góp quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân và cùng với y tế nhà nước hình thành mạng lưới y tế rộng khắp trên địa bàn tỉnh. "Ngay tại các cơ sở y tế công lập cũng huy động vốn trong cán bộ, nhân viên và vay vốn đầu tư phát triển trên 150 tỷ đồng mua  sắm  nhiều  thiết  bị  kỹ thuật cao, như: máy CT,  MRI,  X-quang cao tần, siêu âm 3D, 4D... Toàn tỉnh đã có 4 khu điều trị theo yêu cầu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh, Bệnh viện đa khoa khu vực Thống Nhất, Long Thành và Bệnh viện nhi đồng Đồng Nai. Các bệnh viện khác cũng phát triển nhiều dịch vụ khám, chữa bệnh theo yêu cầu từ nguồn vốn XHH" - bà Thuận khẳng định. XHH y tế tính đến thời điểm này đã đạt được mục tiêu giảm chi phí và thời gian đi lại cho người bệnh; người nghèo ở vùng sâu, vùng xa được tiếp cận kỹ thuật cao trong chẩn đoán, điều trị; góp phần nâng cao thu nhập cho cán bộ y tế, tăng nguồn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và trang thiết bị y tế.

*... Đến những bước chuyển ở các lĩnh vực khác

Là một lĩnh vực rộng với rất nhiều hoạt động thường xuyên được tổ chức từ tỉnh đến cơ sở, lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch thu hút sự tham gia và đóng góp của nhiều người. "Chỉ tính riêng việc trùng tu tôn tạo các di tích, đình chùa đã thấy sự đóng góp của người dân rất lớn. Như chùa Đại Giác trùng tu bằng nguồn kinh phí XHH khoảng 2 tỷ đồng, đình An Hòa huy động 500 triệu đồng do dân đóng góp để sửa chữa... Các hoạt động vui chơi giải trí nhân các dịp lễ, tết thông qua hình thức XHH đã góp phần giảm ngân sách nhà nước đầu tư và tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế tham gia" - ông Phạm Minh Quang, Phó giám đốc Sở Văn hóa - thể thao và du lịch nêu dẫn chứng.

Một số đơn vị y tế trong tỉnh đã đẩy mạnh XHH trong đầu tư trang thiết bị.

"Chỉ riêng trong lĩnh vực dạy nghề, toàn tỉnh có 50/72 cơ sở dạy nghề ngoài công lập, chiếm đến 60,5%. Đây là lực lượng có đóng góp rất lớn trong việc nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo, đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực. Ngoài ra, sự đóng góp của các doanh nghiệp tham gia dưới nhiều hình thức như tổ chức cho học sinh thực tập tại doanh nghiệp, tham gia đào tạo hoặc đào tạo lại cho người lao động, thực hiện các chính sách nhà nước về đào tạo nghề cho đối tượng bộ đội xuất ngũ, người khuyết tật tại các cơ sở ngoài công lập..." - ông Trần Khánh Linh, Phó phòng Dạy nghề Sở Lao động - thương binh và xã hội cho biết.

* Còn nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Tuy nhiên, theo các đơn vị, trong quá trình thực hiện XHH đã phát sinh không ít hạn chế mà một trong những nguyên nhân được nhiều người đề cập đến chính là nhận thức về chủ trương XHH. "Nhiều nơi, nhiều người, thậm chí không ít cán bộ còn hiểu XHH đơn thuần chỉ xây trường và mua sắm trang thiết bị, nâng cao cơ sở vật chất cho trường học với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm" - ông Đào Đức Trình cho rằng, tâm lý xã hội vẫn còn ít nhiều e dè với hệ thống giáo dục - đào tạo ngoài công lập dù có không ít đơn vị đã khẳng định được uy tín, lợi thế cạnh tranh bằng chất lượng, sức sống. Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Ngọc Liên, Phó ban Văn hóa xã hội HĐND tỉnh cho rằng, do giáo dục là lĩnh vực hết sức nhạy cảm, nên nếu những dự án đầu tư không thật sự chú trọng chất lượng sẽ không đủ sức tồn tại.

Trong khi đó, ở lĩnh vực y tế, phát triển XHH đặt ra thách thức lớn về nhân lực y tế mà tỉnh chưa thể đáp ứng được và nguy cơ chảy máu chất xám của các cơ sở y tế công là điều không thể tránh khỏi. Theo bà Huỳnh Thị Thuận, hiện các cơ sở y tế ngoài công lập đều có quy mô nhỏ, thiết bị lạc hậu. Tỉnh có trên 10 dự án xây dựng bệnh viện và trường đào tạo cán bộ ngoài công lập đang lập dự án đầu tư với diện tích 250 hécta, với số vốn trên 10.000 tỷ đồng cho quy mô 4.000 giường bệnh. "Đến thời điểm này, nhiều dự án bệnh viện ngoài công lập đã được thỏa thuận địa điểm và chấp thuận đầu tư nhưng triển khai chậm nên đến giờ cả tỉnh chưa có một bệnh viện tư nào" - bà Thuận nói. Để đẩy nhanh tiến độ, các sở, ngành cần có sự phối hợp tốt hơn, theo dõi đôn đốc các chủ dự án triển khai thực hiện. Các cơ quan chức năng cũng tăng cường giám sát và rút giấy phép, thu hồi đất đối với các dự án không triển khai thực hiện.

Bùi Trang