Trong Cách mạng tháng Tám năm 1945, lực lượng Thanh niên Tiền phong đóng vai trò quan trọng trong quá trình khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân ở Nam bộ. Tổ chức Thanh niên Tiền phong được thành lập từ ngày 1-7-1945, tại Sài Gòn.
Trong Cách mạng tháng Tám năm 1945, lực lượng Thanh niên Tiền phong đóng vai trò quan trọng trong quá trình khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân ở
Ở Biên Hòa trong những ngày nổi dậy cướp chính quyền vào mùa thu tháng Tám năm 1945, hoạt động của tổ chức thanh niên diễn ra sôi nổi ở các quận lỵ. Tại quận Long Thành, từ tháng 5-1945, lực lượng Thanh niên Tiền phong đã phát triển mạnh đến tận các địa bàn cơ sở. Tại các ngã đường, lực lượng này được chú ý khi các thành viên đầu đội mũ ca lô, tay cầm gậy tầm vông, vai đeo cuộn dây thừng làm từ sợi dứa, tiến hành tập dượt.
Địa bàn quận Xuân Lộc, dưới sự lãnh đạo của các đảng viên và cán bộ cách mạng, chỉ trong vòng hai tháng, tổ chức Thanh niên Tiền Phong do ông Huỳnh Văn Huấn, làm thủ lĩnh được xây dựng ở hầu hết các xã, vùng nông thôn trong quận và các đồn điền cao su (ở các đồn điền, tổ chức này được gọi là Thanh niên Tiền phong ban xí nghiệp). Ngày 28-8-1945, Thanh niên Tiền Phong cùng các lực lượng cách mạng khác tổ chức canh gác, giữ gìn trật tự, trị an trong công sở, đuổi chủ Tây, quản lý đồn điền. Ở thị trấn Xuân Lộc, thanh niên xung phong tấn công đánh chiếm, giải tán lính địch tại các đồn, công sở, góp phần cho cuộc nổi dậy cướp chính quyền thành công.
Ở Biên Hòa, tổ chức Thanh niên Tiền phong do Huỳnh Thiện Nghệ làm thủ lĩnh, đã phát triển nhanh chóng từ tỉnh đến cơ sở làng, xã, nhà máy. Từ tháng 7-1945, Hội nghị của Xứ ủy Nam kỳ họp với lãnh đạo Tỉnh ủy Biên Hòa tại chùa Tân Mai chủ trương gấp rút xây dựng lực lượng và nắm chắc lực lượng Thanh niên Tiền phong để phối hợp tiến hành khởi nghĩa. Trong thời gian khởi nghĩa, đêm 23 rạng 24-8-1945, trong nội ô thị xã Biên Hòa, nhân dân treo cờ đỏ sao vàng, cờ búa liềm và cờ vàng sao đỏ (cờ của Thanh niên Tiền phong) ở nhiều nơi. Lực lượng Thanh niên Tiền phong hình thành các đội xung kích, nhanh chóng chiếm lĩnh, tiếp quản các cơ quan, công sở trong nội ô Biên Hòa và sau đó tham gia cuộc mít tinh, diễu hành vào ngày 27-8-1945 tại Quảng trường sông Phố lịch sử, khi chính quyền đã về tay nhân dân. Đến ngày 25-9-1945, theo chủ trương của Tỉnh ủy Biên Hòa, tổ chức Thanh niên Tiền phong hợp nhất với Thanh niên Cứu quốc, lấy tên là Thanh niên Cứu quốc, do Đoàn Bá Bích phụ trách.
Nguyên Chủ tịch của tổ chức này là bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đã viết trên Báo Nhân Dân ngày
Phan Huyền Đinh
