Cứ mỗi độ tháng ba, cây gạo trổ những bông đỏ rực báo hiệu xuân qua hạ tới, khi công việc nhà nông cấy hái đã xong, đợi tháng năm thu hoạch mùa màng.
Cứ mỗi độ tháng ba, cây gạo trổ những bông đỏ rực báo hiệu xuân qua hạ tới, khi công việc nhà nông cấy hái đã xong, đợi tháng năm thu hoạch mùa màng.
Năm nay, mới vài hôm trước, tôi về ngoại thành, thấy hoa gạo nở đỏ. Dưới ruộng, mấy chị cấy vội để tranh thủ mấy ngày nắng ấm. Vì đợt rét vừa rồi mà các chị phải đi cấy khi hoa gạo đã nở đỏ. Còn lúc nào để nhặt hoa gạo, nhận lời yêu?
Tháng ba, nếu bạn lên Cao Bằng, đi theo đường Lạng Sơn, qua Thất Khê rồi Đông Khê, khi về lại Bắc Kạn, Thái Nguyên..., những trận mưa rào sớm gột rửa bụi cho lá rừng, và lòng bạn sẽ rạo rực với một màu hoa đỏ. Ấn tượng và mạnh mẽ hơn cả là màu đỏ của hoa gạo. Chợt nhớ rằng, người Tây nguyên gọi loài hoa này là hoa pơ-lang, còn người miền núi phía Bắc gọi là hoa mộc miên. Lại nhớ có một bài hát về hoa mộc miên từ nửa thế kỷ trước: "Mỗi khi qua rừng biên giới lại thấy hoa mộc miên nở... Mộc miên hoa ơi...". Ngày nhỏ, tôi đã nghe mấy người chị gái mới lớn, tuổi bắt đầu biết yêu, nghêu ngao hát bài hát ấy, chỉ thấy giai điệu thiết tha chứ nào có biết mộc miên là hoa gì...
Thân cây xù xì theo thời gian, và còn bởi đám trẻ đẽo gọt mắt gạo để làm những con dấu trò chơi. Rồi những hố hốc trên thân mỗi ngày một nhiều và sâu hoắm. Cho đến một ngày nào đó, cây gạo chết khô, người ta cưa thân, trốc gốc. Mà chẳng riêng quê tôi, giờ đây nhiều làng quê không còn bóng gạo, không còn màu hoa đỏ chói mỗi tháng ba nữa. Nhớ lắm màu hoa đỏ ấy. Tôi cũng có dịp được ngắm hoa gạo ở chùa Keo - Thái Bình, hay ngắm cả một dòng kênh với hai bên bờ rực rỡ hoa gạo đỏ ở miệt biển Hải Hậu - Nam Định. Và bao giờ cũng vậy, màu hoa gạo đỏ cũng đem lại trong tôi một cảm giác ấm áp, bình yên, no đủ...
Mấy năm trước tôi được thấy hoa gạo ở dốc đèo Pha Đin đường lên Điện Biên, giờ là hoa gạo ở đường đèo Thất Khê, Đông Khê rồi Quảng Uyên, Trùng Khánh, đồn biên phòng Đàm Thủy, chốt thác Bản Giốc... Ở đó, tôi thấy mấy chiến sĩ biên phòng trẻ người miền xuôi lên biên giới làm nhiệm vụ, nhặt những bông gạo đỏ ném qua hàng rào trêu đùa mấy cô giáo cắm bản. Có một cái gì đó nhen nhóm rồi cháy bùng lên...
Hoa gạo, bông hoa của những mối tình chân quê là vậy...
Hằng Đỗ
