Cần điều chỉnh quy hoạch hệ thống cảng biển

Manh mún, nhỏ lẻ, hạ tầng giao thông kết nối kém là thực trạng chung trong việc phát triển hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh hiện nay. Do đó, để hướng tới mục tiêu "vươn ra biển lớn", đòi hỏi phải có sự điều chỉnh quy hoạch, "cải tổ" hệ thống cảng biển.

Manh mún, nhỏ lẻ, hạ tầng giao thông kết nối kém là thực trạng chung trong việc phát triển hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh hiện nay. Do đó, để hướng tới mục tiêu “vươn ra biển lớn”, đòi hỏi phải có sự điều chỉnh quy hoạch, “cải tổ” hệ thống cảng biển trong thời gian tới.

Biểu đồ thể hiện số lượng cảng biển được quy hoạch phát triển trên 4 luồng hàng hải của tỉnh. (Thông tin: Phạm Tùng - Đồ họa: Hải Quân)

[links()]* Nguy cơ cầu cảng thành… cầu ao

Theo quy hoạch nhóm cảng biển Đông Nam bộ (nhóm 5) được Bộ GT-VT phê duyệt năm 2017, đến năm 2030, trên địa bàn tỉnh sẽ có 46 cảng biển được đầu tư xây dựng gồm 20 bến cảng tổng hợp và 26 bến cảng chuyên dùng.

Sau gần 4 năm thực hiện quy hoạch, đến nay, toàn tỉnh đang có 17 bến cảng biển đang hoạt động gồm 5 bến tổng hợp và 12 bến chuyên dùng. Thực tế, việc kêu gọi đầu tư phát triển hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh thời gian qua gặp không ít khó khăn.

H.Nhơn Trạch là địa phương có số lượng cảng biển được quy hoạch nhiều nhất tỉnh với 35 cảng biển. Ông Vũ Xuân Dự, Trưởng phòng Kế hoạch - tài chính, Sở GT-VT cho biết, theo quy hoạch, hiện nay hệ thống cảng biển chưa được đầu tư trên địa bàn H.Nhơn Trạch còn khá nhiều.

Nguyên nhân chủ yếu là do chưa có hệ thống giao thông kết nối, nhất là tuyến đường liên cảng (từ Khu công nghiệp Ông Kèo đến cảng Việt Thuận Thành) chưa được đầu tư xây dựng. Điều này khiến cho việc kêu gọi đầu tư cũng như việc triển khai xây dựng cảng gặp nhiều khó khăn. “Hiện nay giao thông kết nối khu vực này chủ yếu vẫn tận dụng lưu thông qua tuyến đê Ông Kèo. Tuy nhiên, chiều rộng mặt đê chỉ khoảng 5m nên rất khó khăn trong lưu thông dẫn đến việc đầu tư các cảng biển theo quy hoạch chậm” - ông Dự cho biết.

Giám đốc Sở GT-VT Lê Quang Bình cũng cho rằng, một trong những nguyên nhân chính khiến hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh nhiều năm qua không phát triển được chính là sự hạn chế của hệ thống giao thông đường bộ kết nối cảng biển. “Chúng ta có hệ thống sông tốt, tàu trọng tải 30 ngàn tấn tiếp cận tốt nhưng đường bộ kết nối cảng biển thì còn hạn chế”- ông Lê Quang Bình cho hay.

Không chỉ gặp hạn chế trong việc đầu tư, phát triển hệ thống cảng biển, thực trạng các cảng biển đã được đầu tư, đưa vào hoạt động trên địa bàn tỉnh hiện nay cũng đang tồn tại nhiều bất cập. Trong đó, nổi bật là thực trạng manh mún, nhỏ lẻ của hệ thống cảng biển.

Số liệu thống kê của Sở GT-VT cho thấy, trong số 17 cảng biển đang hoạt động trên địa bàn tỉnh chỉ có 2 cảng biển có quy mô diện tích trên 30ha, gồm bến cảng Phước Thái (do Công ty CP hữu hạn Vedan Việt Nam đầu tư rộng 120ha) và bến cảng Đồng Nai (phân cảng Gò Dầu B do Công ty CP Cảng Đồng Nai đầu tư có diện tích 38,2ha). Phần còn lại là các bến cảng có diện tích dưới 30ha, trong đó có những bến cảng có diện tích chỉ từ 1-10ha.

Một góc khu vực bốc dỡ hàng hóa tại cảng Đồng Nai. Ảnh: PHẠM TÙNG

Theo ông Lê Quang Bình, hiện nay chỉ có khu bến cảng Đồng Nai và Gò Dầu vốn xuất phát điểm được Nhà nước đầu tư xây dựng bài bản, còn lại các cảng biển đều trong tình trạng phát triển manh mún, nhỏ lẻ. Thực trạng này là kết quả của việc phát triển cảng biển theo nhu cầu riêng lẻ của các doanh nghiệp trong thời gian qua. “Phần lớn các cảng chuyên dùng đều được đầu tư theo kiểu doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh gì thì đề xuất mở cảng phục vụ cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh ngành hàng đó nên cảng thường nhỏ. Nhìn chung bức tranh cảng biển của tỉnh nếu không có sự điều chỉnh, thay đổi thì nguy cơ thời gian tới cầu cảng thành… cầu ao là rất cao” - ông Bình đánh giá.

* Phát triển theo hướng cụm cảng

Theo Sở GT-VT, hiện nay Bộ GT-VT đang thực hiện quy hoạch lại tổng thể hệ thống cảng biển, trong đó có hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh. Về cơ bản trong quy hoạch mới, số lượng và định hướng phát triển cho giai đoạn sau năm 2020 vẫn giữ nguyên theo quy hoạch đã được duyệt năm 2017 và chỉ thay đổi tên gọi nhóm cảng từ nhóm 5 thành nhóm 4. Cũng theo quy hoạch mới đang được hoàn thiện, đối với những cảng biển đã triển khai và có chủ trương thực hiện thì sẽ tiếp tục triển khai thực hiện.   

Trong khi đó, đối với các cảng biển theo quy hoạch nhưng chưa triển khai thực hiện, Sở GT-VT đang kiến nghị Bộ GT-VT thực hiện phát triển theo hướng cụm cảng, quy mô lớn để đón tàu trọng tải lớn. Song song với việc kiến nghị điều chỉnh quy hoạch, Sở GT-VT cũng đã đề xuất UBND tỉnh thực hiện điều chỉnh đối với các cảng biển chưa triển khai thực hiện trên địa bàn H.Nhơn Trạch thành các cụm cảng với diện tích lớn để mời gọi các nhà đầu tư tiềm năng tiếp cận đầu tư dự án phù hợp với giai đoạn quy hoạch mới cũng như đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thời gian tới.

Đối với một số vị trí khó thu hút nhà đầu tư, có lợi thế phát triển các mục tiêu khác, Sở GT-VT cũng kiến nghị hủy bỏ khỏi danh mục quy hoạch nhóm cảng biển Đông Nam bộ điều chỉnh thành mục tiêu đất dự trữ phát triển nhằm khai thác tốt nhất diện tích mặt sông để phát triển kinh tế - xã hội của H.Nhơn Trạch nói riêng và của tỉnh nói chung.

Cụ thể, theo đề xuất của Sở GT-VT, trên địa bàn H.Nhơn Trạch, địa phương trọng điểm trong phát triển cảng biển của tỉnh thời gian tới sẽ phát triển 5 cụm bến cảng tổng hợp và 4 cụm bến cảng chuyên dùng. Các cụm cảng này có diện tích từ 9,3 đến hơn 78ha mỗi cảng.

Để thực hiện mục tiêu phát triển cụm cảng, Giám đốc Sở GT-VT Lê Quang Bình cho rằng, đối với các cảng chưa triển khai đầu tư, thời gian tới, tỉnh cần có quy định về diện tích cần có để được xây dựng cảng biển. Khi có quy định này, những doanh nghiệp đã có đất nhưng chưa triển khai dự án khi tính chuyện mở cảng biển sẽ phải thực hiện liên doanh, liên kết với nhau để tạo thành cụm cảng. “Cảng lớn thì mới có thể đón được tàu có tải trọng lớn, lúc đó cảng mới đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội chứ cứ phát triển manh mún, “mạnh ông nào ông ấy xin” để phục vụ nhu cầu riêng như thời gian qua thì hệ thống cảng sẽ bị phá vụn hết” - ông Lê Quang Bình nhấn mạnh.

Phạm Tùng