Bê bối Blagojevich sát hạch tài kiểm soát khủng hoảng của Obama

Vụ bê bối tham nhũng ở bang Illinois là một cơ hội không được chờ đón đối với Tổng thống Mỹ mới đắc cử - Barack Obama - để ông chứng minh bản thân có thể kiểm soát một cuộc khủng hoảng đang đe doạ làm giảm uy tín của chính quyền mới trong nỗ lực giải cứu nền kinh tế và đối phó với các thách thức khác.

(Từ trái qua phải) Thống đốc bang Illinois - Rod Blagojevich, ông Barack Obama (khi đó còn là Thượng nghị sĩ bang Illinois kiêm ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ) và Thị trưởng Chicago - Richard M. Daley trong một cuộc mít tinh ở Chicago hồi tháng 4/2007 (Ảnh Reuters)

Nếu các cuộc điều tra và cáo buộc "chạm" tới những trợ lý của Obama, dù chỉ là chút ít, thì các đối thủ chính trị của tân tổng thống sẽ khoác lên ông tai tiếng của nền chính trị đầy khuất tất ở Chicago (thành phố lớn nhất bang Illinois). Ít nhất, điều đó sẽ gây phiền toái và làm rối trí ông chủ mới của Nhà Trắng.

Nếu các cộng sự của Obama bị triệu ra làm nhân chứng hoặc các cuộc ghi âm lén của Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) cho thấy những mẩu đối thoại đáng xấu hổ, có thể liên quan đến bê bối hiện tại hoặc không, thì mọi chuyện sẽ trở nên tồi tệ hơn.

Tuy nhiên, nếu tân tổng thống có thể tăng cường hơn nữa hình ảnh của mình như "một người điều khiển con tàu chính trị lướt trên vùng nước bẩn mà không bị ướt" giống như ông nhìn chung đã làm được trong suốt chiến dịch vận động tranh cử vừa qua thì ông có thể giành được sự yêu mến hơn nữa của những người luôn xem ông là một nhân tố thay đổi, vị lãnh đạo một chính phủ cao thượng.

Tóm lại, Obama cần phải thể hiện rằng mặc dù ông xuất thân từ thế giới chính trị ở Chicago nhưng ông không phải là một phần của nó.

Khẳng định sự vô can

Obama đã lên tiếng thừa nhận về lịch sử không lành mạnh của nền chính trị Illinois với nhiều hành động vô nguyên tắc và đổi chác vì lợi ích cá nhân. Tuy nhiên, vị tổng thống thứ 44 của Mỹ khẳng định ông là bằng chứng sống cho việc "bạn có thể đắc cử nhờ làm điều đúng đắn".

Obama nhấn mạnh: "Đó là cái mà tôi hy vọng chúng tôi đã tạo dựng được trong chiến dịch vận động năm nay. Và đó cũng là cái mà tôi dự định sẽ tạo dựng nên trong chính quyền của mình".

Hiện tại, các cơ hội vượt qua bê bối Blagojevich mà không tổn hại gì của Obama dường như đều chắc chắn. Tân tổng thống có thể đã không yêu cầu các cuộc nghe lén của nhà chức trách liên bang phải ghi lại một phát biểu hữu ích hơn so với phát biểu trong trang 66 của tập hồ sơ khiếu nại, cáo buộc Thống đốc bang Illinois âm mưu bán chiếc ghế thượng nghị sĩ để trống của Obama cho người trả giá cao nhất.

Theo những gì mà Blagojevich bị bắt quả tang đã nói, các cộng sự của Obama không sẵn lòng trao cho ông ta thứ gì ngoài lời đánh giá cao. Thống đốc bang Illinois đã dùng những từ ngữ tục tĩu để bàn đến chuyện đó.

Các thành viên đảng Cộng hoà (GOP), kể cả ứng cử viên của GOP - John McCain, trước đây từng cố gắng bôi nhọ Obama bằng cách gắn ông với nền chính trị đầy khuất tất ở Chicago nhưng hầu như không thành công.

Antoin Rezko, một người bạn cũ, cựu cố vấn kiêm nhà gây quỹ của Obama, đã bị kết tội hồi tháng 6 về những cáo buộc lạm dụng ảnh hưởng với chính quyền Blagojevich để tìm kiếm các khoản hối lộ. Các lời khai trước toà đã làm dấy lên những nghi vấn mới về Thống đốc Blagojevich nhưng Obama không bị buộc tội làm điều sai trái. Điều này đã làm thất vọng các chính trị gia GOP.

Obama dường như có tài hoặc rất may mắn khi biết cần phải thúc đẩy ảnh hưởng và các mối quan hệ bạn bè tiến xa tới đâu. Blagojevich đã có vẻ chắc chắn rằng Tổng thống mới đắc cử sẽ đưa ra những đề xuất có lợi để giúp một cộng sự của ông giành được chiếc ghế thượng nghị sĩ mà ông từng nắm giữ.

Một số chính trị gia quyền lực thực tế rất khao khát được đóng vai trò chi phối tại bang của họ. Tuy nhiên, bằng chứng tới hiện tại cho thấy Obama hầu như chẳng được gì khi đề cập tới chuyện ai sẽ kế nhiệm chiếc ghế thượng nghị sĩ bang Illinois của ông khi ông chuẩn bị tiếp quản Nhà Trắng từ người tiền nhiệm Bush.

Tổng thống mới đắc cử Obama khẳng định bản thân không liên can và cảm thấy rất buồn về bê bối Blagojevich tại một cuộc họp báo ở Chicago hôm 11/12 (Ảnh AP)

Nguy cơ

Dẫu vậy, không thể nói đội ngũ của Obama hoàn toàn vô can. Đơn khiếu nại hình sự cho biết Blagojevich muốn một cố vấn chưa rõ danh tính của Obama giúp gây qũy hàng triệu USD cho một tổ chức phi lợi nhuận. Việc này chẳng cho thấy bất cứ điều gì rõ ràng.

Tân lãnh đạo Nhà Trắng hôm 11/12 tuyên bố ông "hoàn toàn chắc chắn" rằng "văn phòng của tôi không dính líu đến bất cứ vụ dàn xếp nào quanh chiếc ghế thượng nghị sĩ của tôi". Tuy nhiên, Obama đã làm dấy lên những câu hỏi về việc làm sao ông có thể chắc chắn đến như vậy khi nói ông có kế hoạch "thu thập tất cả những bằng chứng về mọi mối liên hệ của đội ngũ nhân viên có thể đã diễn ra giữa văn phòng thời kỳ chuyển giao của mình với văn phòng của thống đốc (bang Illinois)".

Hơn thế nữa, những hậu quả không lường trước được đôi khi bắt nguồn từ các cuộc nghe lén của chính phủ và trát đòi hầu toà, vốn giúp tháo gỡ bức màn che chắn những hành động và cuộc đối thoại được cho là riêng tư.

Cựu Tổng thống Bill Clinton chưa bao giờ bị buộc tội trong vụ bê bối mua bán đất Whitewater ở bang Arkansas nhưng cuộc điều tra cấp liên bang đã dẫn tới việc phanh phui bê bối không liên quan về mối quan hệ tình ái bất chính giữa ông Clinton với nữ thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky và sự luận tội tổng thống.

Vụ kiện hình sự chống lại Thống đốc Blagojevich dường như được đưa ra vội vàng về một số khía cạnh vì có thể sẽ còn có thêm nhiều cuộc điện thoại bị ghi âm lén có nội dung gây bất ngờ. Nếu chúng có liên quan đến các cộng sự của Obama, thậm chí với những vai trò vô can nhất, thì điều đó cũng có thể tạo ra sự kịch tính và các dòng tít xuất hiện trên trang nhất các tờ báo trong nhiều tháng trong lúc chính quyền mới đang cố gắng ổn định vị trí quản lý.

Luật sư Solomon Wisenberg ở Washington - một cựu phó luật sư độc lập trong vụ điều tra Whitewater, nhận định "Tổng thống mới đắc cử có khả năng trở thành một nhân chứng nếu ông hay bất cứ phái viên nào của mình từng có các cuộc đàm thoại không phù hợp với Thống đốc bang Illinois".

Obama đã quả quyết hôm 11/12 rằng chưa từng xảy ra một cuộc đối thoại nào như trên. Tuy nhiên, các lãnh đạo GOP vẫn bật đèn xanh cho những kế hoạch sử dụng bê bối Blagojevich như chiếc dùi cui tấn công được càng nhiều thành viên đảng đối lập Dân chủ càng tốt.

"Mỗi quan chức Dân chủ và liên đoàn lao động, dù ở bang Illinois hay trong các tổ chức quốc gia, từng trò chuyện với Thống đốc Blagojevich hay các trợ lý của ông ta về chiếc ghế Thượng nghị sĩ (mà Obama từng nắm giữ) cần phải hành động và ngay lập tức công khai chi tiết đầy đủ của cuộc đối thoại đó", Thượng nghị sĩ John Cornyn đến từ bang Texas, người sẽ dẫn đầu các nỗ lực vận động tranh cử của GOP tại Thượng viện vào năm 2010, nhấn mạnh. (Theo AP)