Kịch bản ác mộng trong bầu cử Tổng thống Mỹ

Nước Mỹ sẽ phải đối mặt với một mớ bòng bong nếu trong cuộc bầu cử Tổng thống ngày 4/11 tới, cả hai ứng viên John McCain và Barack Obama có số phiếu bằng nhau. Tình huống như vậy sẽ là cơn ác mộng đối với bầu cử Mỹ.

"Điều kiện cần có để thành Tổng thống Mỹ"

Để chiến thắng, một ứng cử viên Tổng thống phải giành được đa số phiếu đại cử tri, 270 phiếu hoặc cao hơn. Tuy nhiên, đến giờ, vẫn không có gì chắc chắn rằng McCain hoặc Obama sẽ có được sự ủng hộ đa số.

Ngày bầu cử đang tới gần và khả năng McCain - Obama có cùng 269 phiếu mỗi người là rất lớn vì ngay từ chiến dịch tranh cử, hai ứng viên đã rượt đuổi nhau rất sát.

Có hàng loạt khả năng dẫn tới "cơn ác mộng" trên do Mỹ có tới 51 bang, trong đó 50 bang sẽ được phân bổ số phiếu đại cử tri tương đương với tổng số đại diện của bang trong Thượng viện và Hạ viện, riêng quận Columbia không có đại diện trong Quốc hội thì được 3 phiếu đại cử tri.

Tuy nhiên, phần lớn các khả năng đều là vô lý vì hầu hết những tiểu bang đều đã quyết định nghiêng về đảng Dân chủ hay đảng Cộng hòa. Bang California chắc chắn sẽ không ngả về Cộng hòa và Texas sẽ không bao giờ bỏ phiếu cho đảng Dân chủ.

Dưới đây là bản đồ về số bang ủng hộ và số bang có thể nghiêng về Obama hoặc McCain cũng như bang mà hai ứng viên có cơ hội ngang nhau. Bản đồ này được thiết lập dựa trên những xu hướng lịch sử và các cuộc thăm dò trong tháng 9.

Bản đồ về số bang ủng hộ hay có thể nghiêng về Obama hoặc McCain cũng như bang mà hai ứng viên có cơ hội ngang nhau (Ảnh: BBC)

Theo ước tính, Obama sẽ giành được 200 phiếu đại cử tri từ các bang an toàn và bang được cho là sẽ ủng hộ ứng viên này. Tương tự, với McCain con số này là 174.

Các bang hiện nghiêng về Obama là Iowa, New Mexico và Wisconsin. Với sự ủng hộ này, ứng viên đảng Dân chủ sẽ có 222 phiếu. McCain hiện có lợi thế ở Florida, Missouri và Bắc Carolina, nên số phiếu đại cử tri của nghị sĩ Cộng hòa này sẽ lên tới 227.

Còn lại 7 bang với tổng số 89 phiếu đại cử tri chưa ngã ngũ. Đó là Colorado, Michigan, Nevada, New Hampshire, Ohio, Pennsylvania, và Virginia.

Ác mộng xảy ra thế nào

Dựa trên những kết quả từ năm 2000 và 2004 - bang Michigan và Pennsylvania bỏ phiếu cho ứng viên Tổng thống đảng Dân chủ, nên sẽ là hợp lý khi cộng số phiếu đại cử tri của hai bang này cho Obama, giúp ứng viên này có 260 phiếu, chỉ thiếu 10 phiếu để bước vào Nhà Trắng.

Tuy nhiên, tại bang Colorado, Ohio và Virginia, dù Obama có cơ hội thật sự để giành chiến thắng thì cả ba bang này lại bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa trong những cuộc bầu cử gần đây nhất.

Khả năng 1: Nếu McCain thắng ở cả 3 bang Colorado, Ohio và Virginia, và Obma giành hai bang nhỏ (thăm dò gần đây cho thấy Obama có lợi thế) là Nevada và New Hampshire, thì kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ là bất phân thắng bại. Obama có 269 phiếu đại cử tri, McCain cũng có 269 phiếu.

Khả năng 2: Giả sử McCain giành được sự ủng hộ của các đại cử tri New Hampshire - bang ủng hộ ứng viên Tổng thống đảng Dân chủ John Kerry trong bầu cử năm 2004 nhưng lại ủng hộ McCain trong các cuộc bầu cử sơ bộ chủ chốt năm 2000 và 2008, và tiếp tục có thêm phiếu của Nevada trong khi Obama giành chiến thắng tại Colorado, thì hai ứng viên lại có số phiếu ngang nhau 269-269.

Ác mộng liệu có xảy ra trong cuộc bầu cử năm nay (Ảnh: ABC)

Nếu pha trộn và kết nối các bang trên bản đồ, sẽ mau chóng thấy được khả năng hai ứng viên có số phiếu bằng nhau dễ xảy ra như thế nào.

Vậy, điều gì sẽ diễn ra nếu hai ứng viên bất phân thắng bại?

Chỉ có hai từ: Rối bời.

Quốc hội ra tay

Theo Hiến pháp Mỹ, nếu không ứng viên nào đạt được đa số phiếu cử tri, Hạ viện sẽ quyết định người chiến thắng - làm Tổng thống và Thượng viện quyết định người làm phó Tổng thống.

Tại Thượng viện, trong khi chỉ cần đa số trong toàn bộ 100 Thượng nghị sĩ bầu phó Tổng thống thì tại Hạ viện, công việc phức tạp hơn. Việc bầu Tổng thống sẽ được tiến hành bằng cách biểu quyết theo bang, mỗi bang có một phiếu, và người chiến thắng phải có được ít nhất 26 trong tổng số 50 bang (Quận Columbia không có đại diện tại Quốc hội).

Cách bỏ phiếu kiểu trên gọi là Quy tắc thống nhất. Những người đưa ra quy tắc trên đã nêu ý tưởng rằng trên thực tế Mỹ là một Liên bang chứ không chỉ là nền dân chủ của các cá nhân cử tri. Vì đại cử tri là dựa trên sự lựa chọn của bang nên trong trường hợp bế tắc, việc lựa chọn Tổng thống ở Hạ viện cũng xoay quanh các bang.

Trong lịch sử Mỹ, quy tắc thống nhất từng được sử dụng hai lần, trong bầu cử năm 1800 khi Thomas Jefferson lên làm Tổng thống và năm 1824 khi John Quincy Adams được bầu.

Cả hai cuộc bầu cử trên đều gây tranh cãi, nhưng không phải chỉ vì quy tắc thống nhất. Hai thế kỷ sau, quy tắc thống nhất được cho là ít dân chủ hơn kể từ khi sự chênh lệch về dân số giữa các bang thu hẹp lại và người Mỹ dễ chấp nhận việc tầng lớp thượng lưu nắm quyền kiểm soát.

Hai ứng viên McCain và Obama (Ảnh: ABC)

Nước Mỹ năm 2008 có những giá trị khác.

Hãy nghĩ việc Hạ viện bầu Tổng thống sẽ có ý nghĩa như thế nào trong thời nay. Bang California rộng lớn sẽ có một phiếu bầu Tổng thống tại Hạ viện, giống như bang Wyoming thưa thớt dân cư, dù California có số dân nhiều gấp 70 lần so với Wyoming. Lá phiếu của các bang lớn như Florida, New York và Texas có thể sẽ không có ý nghĩa gì vì những bang nhỏ như Montana, Rhode Island và Nam Dakota.

Đại diện các bang lớn có thể rơi vào bế tắc nội bộ trong việc bỏ phiếu bầu Tổng thống. Lý do là họ có nhiều đại diện tại Quốc hội và dễ rơi vào tình trạng mỗi người một ý. Trong tình huống như vậy, hàng chục triệu người có thể bị tước quyền bầu cử theo hình thức này.

Trong khi đó, với các bang nhỏ, nếu càng có ít đại diện ở Quốc hội thì họ càng dễ đi tới nhất trí và kết thúc được cuộc bỏ phiếu. Dù là nhỏ hay lớn thì lá phiếu của các bang đều được đếm như nhau. Như vậy, tất cả các bang đều có quyền lợi ngang nhau nên ở bang nhỏ, với ít đại diện, sẽ có sự công bằng hơn so với các bang lớn.

Vậy, một Tổng thống được bầu theo quy tắc thống nhất thì có thể điều hành đất nước một cách hiệu quả không?

Nếu công chúng phản ứng mạnh hơn so với quyết định của tòa án tối cao về cuộc chiến Bush & Al Gore năm 2000, thì ta có thể tưởng tượng sự bất bình sẽ xảy ra khi quy tắc thống nhất thời hiện đại được áp dụng. Hiện, hơn 90% dân Mỹ chưa biết gì về điều khoản hiến pháp này.

Chủ tịch Hạ viện lên làm Tổng thống!

Vậy, nếu tình trạng bất phân thắng bại với tỷ lệ 269-269 xảy ra thì hậu quả sẽ là gì?

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (Ảnh: AFP)

Bề ngoài, nhiều người sẽ nghĩ Obama sẽ làm Tổng thống vì hiện nay, đảng Dân chủ đang nắm đa số tại Hạ viện. Tuy nhiên, mọi việc không dễ dàng như vậy.

Quốc hội mới sẽ xem xét vấn đề này ngay lập tức vào đầu tháng 1 và công bố kế quả vào ngày nhậm chức của Tổng thống mới - 20/1.

Thế nhưng, giả dụ đại biểu các bang lớn rơi vào bế tắc? Hay một số thành viên Dân chủ quyết định tách khỏi đảng và bầu cho John McCain? Thì kết quả sẽ ra sao?

Ít nhất cũng gây ra sự rối loạn tầm cỡ quốc tế. Nếu kết quả là bế tắc, Hiến pháp cho phép phó Tổng thống được bầu đảm nhiệm vai trò Quyền Tổng thống cho tới khi vấn đề được giải quyết. Như vậy, có thể đoán được rằng Joe Biden sẽ là Tổng thống kể từ khi đảng Dân chủ được cho là nắm đa số tại Thượng viện mới.

Nhưng, nếu tình trạng bất phân thắng bại lại xảy ra ở Thượng viện. Thì lúc đó, nước Mỹ có thể sẽ có nữ Tổng thống đầu tiên, ít nhất là cho tới khi bế tắc được phá vỡ. Nhưng nữ Tổng thống sẽ không phải là Hillary Clinton hay Sarah Palin, mà thuộc về Chủ tịch Hạ viện - bà Nancy Pelosi.

Hoài Linh (Theo BBC)