Kế hoạch thành lập OREC khó thành hiện thực

Việc Thái Lan đề nghị thành lập Hiệp hội Các nước xuất khẩu gạo (OREC) cùng với Việt Nam, Lào, Myanmar và Campuchia theo mô hình OPEC (Hiệp hội Các nước xuất khẩu dầu mỏ) đang gây xôn xao dư luận thế giới giữa lúc cuộc khủng hoảng lương thực ngày càng nóng bỏng.

Việc Thái Lan đề nghị thành lập Hiệp hội Các nước xuất khẩu gạo (OREC) cùng với Việt Nam, Lào, Myanmar và Campuchia theo mô hình OPEC (Hiệp hội Các nước xuất khẩu dầu mỏ) đang gây xôn xao dư luận thế giới giữa lúc cuộc khủng hoảng lương thực ngày càng nóng bỏng.

Một cửa hàng bán gạo tại Hà Nội  Ảnh: TTXVN

Tuy nhiên, một số chính trị gia, nhà phân tích, doanh nhân lại cho rằng đề xuất của Thái Lan sẽ chẳng đi đến đâu vì chính phủ các nước khó có thể hợp tác với nhau, khó kiểm soát được sản lượng gạo do nông dân sản xuất.

Thủ tướng Thái Lan Samak Sundaravej, người thường xuyên xuất hiện với vai trò đầu bếp trên truyền hình, vừa đề xuất lại ý tưởng thành lập nhóm các nước sản xuất gạo ở Đông Nam Á nhằm kiểm soát giá gạo quốc tế.

Đề xuất trên được đánh giá càng gây thêm sự lo ngại khi giá gạo tăng cao ở mức kỷ lục. Ý tưởng thành lập OREC thực ra đã được Thái Lan đề xuất từ năm 2001, nhưng không thu hút được sự quan tâm. “Tôi không nghĩ rằng nó sẽ thành hiện thực. Tất cả họ có thể đồng thuận về giá cả, nhưng không thể kiểm soát nguồn cung giống như dầu lửa. Nó sẽ chẳng đi đến đâu”, Graham Catterwell, nhà phân tích kinh tế với 30 năm kinh nghiệm ở Thái Lan và khu vực, đánh giá.

Năm nước Đông Nam Á nêu trên sản xuất 60 triệu tấn gạo mỗi năm, chiếm 14% sản lượng gạo thế giới. Tuy nhiên, chỉ có Thái Lan - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới – và Việt Nam là có nguồn gạo thặng dư lớn.

Ông Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan, nói: “Điều này (thành lập OREC) là không thể. Chúng ta không thể ấn định giá gạo như OPEC bởi vì chúng ta không thể kiểm soát sản lượng như OPEC. Theo ông Chookiat, các chính phủ khó kiểm soát được nông dân của họ trong nền kinh tế thị trường tự do.

“Nông dân sẽ đổ xô trồng thêm lúa khi giá tăng và giảm bớt diện tích khi giảm giá”, ông Chookiat giải thích. Chuyên gia kinh tế Catterwell chất vấn: “Với một giếng dầu, bạn có thể bơm thêm hoặc giảm bớt sản lượng. Bạn có thể xác định lượng dầu cần khai thác, nhưng làm thế nào để thực hiện điều này với nông dân trên toàn quốc?”.

Một số chuyên gia kinh tế tại Việt Nam cũng từng bày tỏ rằng kế hoạch thành lập OREC khó thành hiện thực. Gạo Thái Lan thường có chất lượng cao hơn gạo Việt Nam và Thái Lan muốn xác lập giá gạo cao hơn trên thị trường quốc tế.

Theo các chuyên gia kinh tế Việt Nam, việc thành lập OREC sẽ gây tổn hại cho khả năng mở rộng thị trường của các doanh nghiệp Việt Nam khi đề xuất những đơn giá thấp hơn. Trong khi đó, ngày 3/5, các quan chức cấp cao Philippines, một trong những nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, bày tỏ lo ngại trước kế hoạch thành lập OREC khi nói rằng nó càng khiến cuộc khủng hoảng lương thực trầm trọng hơn.

Ông Francis Pangilinan, lãnh đạo phe chiếm đa số tại Thượng viện Philippines, kêu gọi các nước khu vực sông Mekong cân nhắc kỹ kế hoạch thành lập OREC.

Theo lời một quan chức cấp cao Campuchia, Bộ trưởng Nông nghiệp các nước ASEAN sẽ thảo luận về đề xuất trên trong cuộc gặp diễn ra vào tháng 9 tới tại Việt Nam. Bộ trưởng Nông nghiệp Campuchia, ông Chan Sarun cho biết nước này sẽ gia nhập OREC nếu điều này mang lại lợi ích.

Campuchia sản xuất 6,7 triệu tấn gạo năm 2007 – 2008, trong đó có 1,5 triệu tấn dành cho xuất khẩu. Thủ tướng Campuchia Hun Sen gần đây tuyên bố nước này cần phải sản xuất nhiều gạo hơn nữa để bán ra thế giới. Thủ tướng Thái Lan Samak cho biết Myanmar, Lào và Việt Nam đã đồng ý về mặt nguyên tắc với đề xuất trên. Tuy nhiên, tuyên bố của Thủ tướng Samak chưa được các bên liên quan khẳng định.

TPO