Nhật Bản: Trại giam tràn ngập tù nhân già

Trong phòng làm việc tràn ngập ánh sáng của nhà tù, 47 tù nhân ngồi sau những chiếc bàn dài và lặng lẽ làm các công việc của mình

Trong phòng làm việc tràn ngập ánh sáng của nhà tù, 47 tù nhân ngồi sau những chiếc bàn dài và lặng lẽ làm các công việc của mình.

Tù nhân ở trại giam Onomichi, Nhật Bản

Không có bất cứ công việc nào quá nặng nhọc ở nơi đây. Độ tuổi trung bình của các tù nhân là 74, người già nhất đã 88 tuổi. Những người phải điều trị thuốc thang, ngồi xe đẩy, chiếm không ít ’’dân số’’ trong tù. “Trong phân xưởng dành cho người già, chúng tôi nhận được những ưu đãi rõ ràng’’, một người tù 76 tuổi, làm việc chừng 6 giờ/ngày, cho biết.

Là một trong những quốc gia dân số già nhất thế giới, Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng gia tăng các tù nhân già. Số người từ độ tuổi 65 trở lên trở thành nhóm tội phạm phát triển nhanh nhất.

Số tù nhân già hóa cũng đang diễn ra tại Mỹ, nhưng đó là kết quả của những án phạt lâu năm và việc hạn chế ân xá. Ở Nhật thì khác hẳn, sự gia tăng do phạm tội, hầu hết là không bạo lực.

Từ năm 2000 - 2006, số người già phạm tội tăng tới 160% lên tới 46.637 người (từ 17.942 người), theo thống kê của cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản, trong đó dạng ăn cắp ở các cửa hàng chiếm 54% (2006) và ăn trộm vặt chiếm 26%. Do vậy, các trại cải tạo ở Nhật Bản cũng phải nỗ lực thay đổi môi trường vốn dành cho những người trẻ tuổi khi vi phạm luật pháp để thích hợp hơn với tâm sinh lý dễ tổn thương của người già.

Các chương trình làm việc, công trình vệ sinh, thực đơn ăn uống, dịch vụ chăm sóc y tế đều thay đổi. Tù nhân già không phải tập hợp bước đều, vào ngày Tết, món bánh gạo được cắt ra từng miếng nhỏ để các tù nhân ăn không bị nghẹn.

Một báo cáo gần đây của Bộ Tư pháp Nhật cho biết, số người gia phạm tội gia tăng bắt nguồn từ hoàn cảnh nghèo nàn và cô lập. Số tù nhân già chịu đầy đủ án phạt cũng cao hơn tù nhân trẻ, tỉ lệ tái phạm ở tù nhân già cũng cao hơn. “Có một số người sợ trở lại xã hội’’, Takashi Hayashi, Phó Giám đốc nhà tù Onomichi, nói. “Nếu họ ở lại trong tù, mọi thứ đều được để mắt. Có người đã được tự do, lại bị bắt giữ sau khi ăn trộm ở một cửa hiệu, trong suy nghĩ, họ chỉ muốn trở lại nhà tù’’.

Sự già hóa dân số được coi là nguyên nhân chính sau việc bùng nổ tù nhân già trong các nhà tù của Nhật. Giữa năm 2000 - 2006, tổng số người Nhật ở độ tuổi 60 trở lên tăng 17%, thì số tù nhân cùng nhóm tuổi này tăng tới 87%. Tại 74 nhà tù ở Nhật, tỉ lệ tù nhân già tăng 12,3% năm 2006 so với 9,3% năm 2000, trong khi đó số tù nhân ở độ tuổi 20 lại giảm.

Tỉ lệ tù nhân già ở Nhật cao hơn cả phương Tây. Tại các nhà tù của Mỹ, số tù nhân độ tuổi 55 trở lên chiếm khoảng 4,6% tổng số tù nhân năm 2005. Chưa biết chi phí cho các tù nhân già ở Nhật là bao nhiêu, nhưng nhiều quan chức cho hay, phí tổn chăm sóc y tế trong các nhà tù là một gánh nặng điển hình.

Ở nhà tù Fuchu, ngoại ô Tokyo, một nhà tù an ninh nhất, lớn nhất và cũng có nhiều tù nhân già nhất nước Nhật, các y tá luôn tay luôn chân chăm sóc tù nhân với những chứng bệnh cao huyết áp, tiểu đường, và các vấn đề tâm lý. Đó là chưa kể chi phí bảo vệ gia tăng khi phải đưa các tù nhân ốm bệnh đi điều trị tại bệnh viện ngoài nhà tù. Khoảng 17% tù nhân ở Fuchu, có độ tuổi từ 60 trở lên.

Onomichi là khu vực giam giữ tù nhân già được xây dựng giữa những năm 80 - rất lâu trước khi làn sóng dân số già bùng nổ. Kể từ đó tới nay, những người phụ trách trại giam đã phải rất cố gắng để xử lý tình trạng ’’quá tải’’ tù nhân già. Trong phòng làm việc, các ghế ngồi tự điều chỉnh đã được lắp đặt từ hai năm trước đây. Trong phòng đồ, dưới mỗi số tù nhận dạng còn có thêm tên tù nhân. Chế độ ăn cũng phải thay đổi phù hợp với sức khỏe tù nhân. Có nhiều bảng chỉ dẫn đặc biệt xuất hiện trong nhà tù như là ’’Khó nghe’’, ’’đãng trí’’... để hướng dẫn các bạn tù và những người có trách nhiệm chăm sóc chu đáo tù nhân. Hayashi, quản lý trại giam cho hay: ’’Những tù nhân già khá bảo thủ, họ không nghe theo người khác, vì thế để tránh mọi vấn đề, chúng tôi ưu tiên họ trong việc chọn lựa các phòng giam riêng’’.

Một tù nhân 71 tuổi, bị kết án bốn năm tù nói rằng, ông phát hiện ra cuộc sống trong tù ’’tốt hơn nhiều so với mong đợi’’. Cả một năm ở đây, ông chỉ thấy xảy ra hai vụ cãi nhau vì chuyện thức ăn. Người tù già 76 tuổi lĩnh án sáu năm tù vì tội ăn cắp, đã có tới bốn lần ’’bóc lịch’’. Năm năm ở trong trại giam, ông nói, ông thấy nhiều bạn tù vào đây hai tới ba lần.

Hayashi nói về ’’vòng luẩn quẩn’’ thường khiến người già tái phạm và trở lại song sắt: Tự do, không tìm được việc làm, không có người bảo lãnh, không nhà ở, không bữa ăn... “Xã hội không cho phép họ tự đứng vững trên đôi chân của mình’’.

Cùng với những khó khăn của tuổi già, là quan điểm truyền thống ở Nhật Bản - ít tha thứ cho người từng có án tù -, ông Hideo Nemoto tại nhà tù Shizuoka ở tây Tokyo nói. Những người thân thường cắt đứt mọi quan hệ, rất nhiều tù nhân không bao giờ có người tới thăm. Môi trường, cuộc sống trong tù (ở Nhật Bản) lại được xem là cơ sở xã hội thích hợp với người già phạm tội.

Ở Fuchu có một tù nhân già 77 tuổi bị kết án bốn năm tù. Đây là lần thứ 17 ông vào trại giam kể từ năm 1945, hơn nửa cuộc sống trưởng thành, ông dành cho song sắt.

Phía trong trại giam, những tù nhân tránh nói về tương lai, họ nói về những nỗi sợ hãi lớn nhất của mình, đó là chết ở trong tù...(Theo Nytimes)