Anh đã giúp Israel chế tạo bom hạt nhân như thế nào?

10:08, 05/08/2005

Các tài liệu mới được tìm thấy tại Phòng tư liệu công tiết lộ Anh từng cung cấp 20 tấn nước nặng cho Israel cách đây 50 năm, giúp nước này chế tạo vũ khí hạt nhân.

Lò phản ứng Dimona, Israel.

Theo những tài liệu do hãng BBC phát hiện, các quan chức trong chính phủ của Thủ tướng Macmillan lúc đó đã cố tình giấu giếm để thỏa thuận không lọt tới tai Mỹ. Cả các chính trị gia và sử gia Anh đều sửng sốt trước thông tin trên vì nó đã soi sáng quá trình đi tìm nguyên nhân giải thích việc làm thế nào Israel có thể phá vỡ nỗ lực giới hạn số thành viên "của câu lạc bộ hạt nhân" - nơi chỉ có các cường quốc được tham gia.

Phần lớn những người dính líu tới thỏa thuận này đều đã chết, còn Huân tước Ian Gilmour - một chính trị gia đảng Bảo thủ khi ấy - cũng tỏ ra ngạc nhiên về phát hiện này. Ông cho biết ông không thể tin Harold Macmillan hay các bộ trưởng trong nội các Anh thời đó lại cho phép vụ mua bán mà không hề yêu cầu Israel phải đảm bảo sẽ không sử dụng số hàng cho mục đích quân sự.

Toàn bộ 20 tấn nước nặng được chia làm hai đợt chuyển sang Israel từ một hải cảng Anh. Sau đó, chúng được bí mật chở tới một lò phản ứng ngầm dưới lòng đất vùng Dimona, sa mạc Negev . Các tài liệu cho thấy động cơ của vụ mua bán dường như là vì mục đích thương mại. Cơ quan năng lượng nguyên tử Anh khi ấy đã dễ dàng "đẩy" được một khối nước nặng trị giá 1,5 triệu bảng Anh (tương đương với 20 triệu bảng theo giá thị trường bây giờ) mà họ đã mua từ Na Uy mà không dùng đến.

Lúc đầu, Anh định bán lại cho Na Uy, song sau đó lại chuyển sang cho Israel . Điều này cho phép các quan chức Anh tuyên bố họ không hề có trách nhiệm gì trong việc áp đặt điều kiện an toàn. Tuy nhiên, vụ mua bán lại được tiến hành bí mật mà không cho Mỹ biết, vì chính quyền Eisenhower khi ấy có thể đưa ra những điều kiện khó chấp nhận khiến vụ mua bán bất thành.

Khi Robert McNamara trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ năm 1961, ông và Tổng thống Kennedy từng tìm cách ngăn chặn Israel tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân. Nguồn gốc của số vật liệu nước nặng được sử dụng tại lò phản ứng Dimona vẫn được giữ bí mật cho tới những năm 1980 khi Mordechai Vanunu - một thợ kỹ thuật làm việc tại lò phản ứng tiết lộ. Khi ấy, Vanunu nói rằng 20 tấn nước nặng có nguồn gốc từ Na Uy. Nhưng bản thân Na Uy vẫn tiếp tục im lặng về bản chất vụ việc này. (Theo Telegraph, The Guardian)