Mót cá ở chợ đêm...

Xen giữa những chiếc xe tải, xe đông lạnh và cánh thanh niên lực lưỡng trong đội bốc xếp ở chợ Hóa An (xã Hóa An, TP.Biên Hòa) là những đứa trẻ 5-14 tuổi. Hàng đêm, khi mọi người đang chìm vào giấc ngủ êm đềm thì tại chợ thủy sản Hóa An có những đứa trẻ nghèo phải lao vào cuộc mưu sinh đến rạng sáng hôm sau.

* Đêm là ngày để kiếm sống

18 giờ, chợ thủy sản Hóa An còn khá yên ắng, những rác thải đọng lại sau buổi chợ chiều mang theo mùi tanh hôi đến khó chịu. Tranh thủ lúc các lao công dọn chợ đang làm việc khi xe chở thủy sản chưa đến, cả đám trẻ nô đùa hồn nhiên bên những thùng hàng rỗng. Số khác thì tranh thủ ăn nhanh bữa cơm chiều cùng gia đình để kịp giờ chạy ra chợ. Với chúng, màn đêm buông xuống là lúc kiếm sống nên phải cố gồng mình mưu sinh. Những đứa trẻ khác lảng vảng ở khu vực tập kết hàng, chầu chực sẵn địa bàn để khỏi ai tranh giành.

Những đứa trẻ "mót" cá tại chợ thủy sản Hóa An.

13 tuổi nhưng thân hình cô bé Trà My không khác gì đứa trẻ lên 10. Song, vẻ mặt của em lại mang nỗi trầm ngâm không khác gì người lớn. My tâm sự, em đang học lớp 3, một buổi đi học còn một buổi phải phụ giúp cha mẹ làm việc nhà, tối đến em lại cùng đám trẻ gần xóm đi mót cá để kiếm thêm. "Nhà em nghèo lắm, làm không đủ ăn nên tối nào em cũng ra đây mót cá phụ ba mẹ trang trải cuộc sống" - giọng My buồn buồn. Khi tôi hỏi: "Em có muốn được vui chơi sau những giờ học như các bạn khác không?". "Không" - My đáp gọn lỏn, dõi mắt nhìn xa xăm. Việc vui chơi đối với My đã trở thành thứ xa xỉ và tôi còn được biết, mới 13 tuổi nhưng My đã có thâm niên hơn 4 năm trong nghề mót cá tại chợ Hóa An, bởi cái nghèo cứ mãi đeo bám gia đình cô bé nhỏ này. Cũng như My, khi nói về hoàn cảnh gia đình, em Nguyễn Đăng Thiệp, 10 tuổi bỗng chùng xuống. Thiệp kể, giọng hồn nhiên đến nao lòng: "Gia đình em là dân tứ xứ. Ba mẹ làm công nhân, nhà đông anh em nên làm hoài mà không đủ sống...".

Về khuya, chợ thủy sản Hóa An càng trở nên phức tạp, những mảnh đời như hai em My, Thiệp là không ít. Có nhiều em quê tận các tỉnh miền Tây cũng trôi dạt về đây kiếm sống. Nhà nghèo nên chúng biết làm gì ngoài việc mót cá, "hôi cá" để kiếm cái ăn khi tuổi đời còn quá non nớt.

* Bơ vơ giữa chợ đời

21 giờ tối, con đường dẫn vào chợ cá Hóa An nhơ nhớp, nước bẩn hòa vào rác thải cùng mùi cá tanh khiến cho khung cảnh về đêm ở đây càng trở nên khó chịu. Chúng tôi phải xắn cao lai quần bước đi trong môi trường bì bõm nước bẩn để "mục sở thị" cảnh mưu sinh của những phận đời nhỏ bé nơi đây. Khung cảnh ngôi chợ càng trở nên nhộn nhịp, khi có sự xuất hiện của đội quân nhí đến đây mót cá. Không chút đắn đo, e dè, vài đứa sẵn sàng xen giữa các xe tải, xe đông lạnh đang đậu ở bãi để mót cá và "típ cá" (trộm cá).

Đa phần những em nhỏ mưu sinh ở khu chợ này đều có tuổi đời khá nhỏ. Đứa lớn nhất khoảng 14 tuổi, nhỏ nhất mới 5 tuổi. Tuổi thơ chúng luôn gắn liền với tiếng chửi, sự cộc cằn của những lái buôn, cửu vạn, với mùi tanh nồng của cá và những giấc ngủ mỏi mệt sau đêm dài gồng mình thức đêm để mót cá.

Nhóm của Thiệp gồm cả chục đứa, chúng có cách thức làm việc khá chuyên nghiệp và bài bản. Đứng quan sát xe hàng đông lạnh từ phía xa, khi các cửu vạn bước đến mở thùng xe để xuống hàng cho các chủ vựa, chúng liền chờn vờn trước những giỏ cá tươi. Ánh mắt chúng láo liên, không ngớt quan sát xung quanh để tránh sự để ý của lực lượng quản lý chợ. Bọn trẻ đã có sự phân chia rõ ràng, "mối" ai người nấy làm, không tranh giành địa bàn và chén cơm của nhau.

Nhanh chân chạy lại tóm lấy con cá lóc khoảng 1 ký đang giẫy đành đạch trên nền đất dơ bẩn, cô bé khoảng 10 tuổi cười hồn nhiên khoe: "Em mót cá ở đây lâu rồi. Mỗi lần mót cá xong tụi em gom lại bán cho các chủ vựa, nhưng họ mua giá thấp lắm, bán lẻ ở ngoài nhiều tiền hơn". Để có được số tiền vài chục ngàn từ việc lượm lặt cá tươi, mỗi đêm các em phải thức đến 1-2 giờ sáng. Quả thực, đây là một công việc "bào mòn" tuổi thơ hồn nhiên của các em, vì lẽ ra vào giờ đó các em phải đang cuộn mình trong giấc ngủ ấm êm bên gia đình.

Những đứa trẻ lanh lợi luôn là tâm điểm cho cả bọn. Vì chúng luôn nhặt nhạnh được nhiều cá hơn so với những đứa trẻ khác. Có đứa còn kiêm luôn vai trò phụ các chủ vựa, làm những công việc lặt vặt để rồi sau đó chúng sẽ được chủ vựa trả công bằng tiền mặt. Số tiền chẳng đáng là bao nhưng mắt chúng luôn ngời sáng, ánh lên vẻ tự hào vì đã được thuê. Vẫy đôi bàn tay nắm chặt 10 ngàn đồng cho mấy đứa khác thèm thuồng, cậu nhóc khoảng 11 tuổi nói với vẻ tự hào: "Lúc nãy tui xúc cá đổ vào thùng và bơm nước giúp mấy chủ vựa nên họ cho tui tiền. Ở đây ít đứa được cho tiền như thế này lắm".

Luồn mình dưới gầm xe tải để "mót cá" được nhiều hơn.

Cách mà chúng kiếm thêm thu nhập chủ yếu là chờ các chủ hàng lơ đễnh liền nhanh chân đá những con cá qua gầm xe khác để cho "đồng bọn" mang đi. Hay những cửu vạn bốc hàng làm rơi vãi cá nhưng cố ý không nhặt lại để bọn nhóc dễ mưu sinh. Những đứa trẻ nhỏ tuổi, sức khỏe yếu thì đi nhặt những con cá rơi vãi ở chợ, mấy đứa lớn hơn thì luồn mình dưới gầm các xe tải, xe đông lạnh để "típ cá" . Với bộ đồ nghề kiếm cơm đơn giản là những chiếc túi ny-lông, đôi dép nhựa, đứa nào chơi sang thì mang ủng để nước bẩn khỏi thấm chân. Đôi mắt chúng phải nhanh, lúc nào cũng nhìn ngang liếc dọc để tìm cá và tránh né những người quản lý chợ xua đuổi.

Đang trò chuyện với chúng tôi, chợt thấy chiếc xe tải cập vào bãi ở phía sau chợ, bọn trẻ lao đến như sợ ai tranh hết phần. Chúng xen vào các ngóc ngách của những chiếc xe tải đậu san sát với nhau. Con cá nào văng ra ngoài là lập tức bị bọn trẻ tóm lấy rồi nhanh chóng bỏ vào bọc ny-lông. Thấy đám bạn đang chờn vờn trước chiếc xe đông lạnh đang xuống hàng, một thằng bé chạy đến, mặt hớn hở: "Tao vừa tóm được 3 con lóc nặng hơn 4 ký". Mấy đứa còn lại nhìn "chiến lợi phẩm" của bạn, ánh mắt hiện rõ vẻ thèm thuồng, ganh tỵ.

Quan sát đám trẻ mót cá ở chợ Hóa An, chúng tôi nhận thấy đứa trẻ nào cũng gầy guộc, nhỏ nhắn hơn so với số tuổi thực tế. Em nào may mắn thì được gia đình cho ăn học, số còn lại học hành dở dang và phải sớm bon chen giành giật bát cơm giữa chợ đời đầy vất vả. Nước cá từ các thùng xe tải, xe đông lạnh chảy lênh láng khắp chợ. Bất chợt có cơn giông lạnh ùa về, trời bắt đầu chuyển lạnh, bọn trẻ lấy những chiếc bao ny-lông đựng cá khoét lỗ mặc vào người, rồi lại tiếp tục lao ra mót cá...

Tùng Minh