Tình trạng khai thác đất và khoáng sản tại Đồng Nai
Kỳ 9: Cần có chiến lược quy hoạch, khai thác

Để chấn chỉnh công tác quy hoạch, cấp phép khai thác khoáng sản, UBND tỉnh đã ban hành nhiều quy định nhằm đưa hoạt động này vào quy củ, đảm bảo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Để chấn chỉnh công tác quy hoạch, cấp phép khai thác khoáng sản, UBND tỉnh đã ban hành nhiều quy định nhằm đưa hoạt động này vào quy củ, đảm bảo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

>>> Kỳ 8: Đóng góp từ các mỏ không đáng là bao!

* Quy hoạch, cấp phép khai thác có chọn lọc

UBND tỉnh cho biết, thời gian qua, việc quy hoạch khoáng sản của tỉnh đã tạo ra những thuận lợi cơ bản trong công tác quản lý Nhà nước, làm cơ sở cho việc triển khai thực hiện các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản. Nhờ đó đã đáp ứng yêu cầu cung cấp vật liệu để đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng, chỉnh trang và phát triển đô thị, xây dựng các khu công nghiệp và các điểm dân cư mới, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh trong những năm qua.

Không ít mỏ khai thác khoáng sản đang "lấn" vào đất sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, trong quá trình quy hoạch, thăm dò và khai thác khoáng sản cũng để lại nhiều tồn tại, hạn chế. Đó là một số khu vực quy hoạch khoáng sản đã được giới thiệu cho các dự án khác theo nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của các ngành, địa phương. Một số khu quy hoạch khoáng sản trùng vào khu vực đất an ninh, quốc phòng, khu bảo tồn thiên nhiên, ruộng lúa nước 2 - 3 vụ... Trong khi đó, nhu cầu về vật liệu san lấp các công trình giao thông, xây dựng của trung ương và công trình tại các địa phương ngày càng tăng cao nhưng thực tế quy hoạch khai thác khoáng sản hiện tại chưa đủ đáp ứng nhu cầu. Mặt khác, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, quy hoạch của các ngành và từng địa phương cũng đã điều chỉnh, bổ sung.

Vì vậy, UBND tỉnh đã có tờ trình số 5213 năm 2009 trình HĐND tỉnh về điều chỉnh, bổ sung quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản tỉnh Đồng Nai đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020. Theo đó, tỉnh đã cấp phép thăm dò, khai thác trên 1.777 hécta, tập trung ở các huyện: Long Thành, Vĩnh Cửu, Trảng Bom, Thống Nhất và TX.Long Khánh. Trong đó, đối với các khu vực quy hoạch khai thác công nghiệp đã cấp phép 24 mỏ, gồm: đá xây dựng, sét gạch ngói, puzlan, laterit, đá ốp lát (có 13/24 mỏ tiếp tục duy trì hoạt động khai thác với công suất cũ, 11 mỏ còn lại lập hồ sơ thăm dò bổ sung để nâng công suất khai thác).

Đối với các khu vực quy hoạch thăm dò để phục vụ cho việc khai thác công nghiệp trong tương lai có 918,24 hécta, gồm đá xây dựng, sét gạch ngói, cát xây dựng. Còn khu vực quy hoạch khai thác quy mô nhỏ thì đã cấp phép với 83,06 hécta.

* "Đừng để không còn tài nguyên cho mai sau"

Theo dự án quy hoạch mới, các khu vực được bổ sung vào quy hoạch khoáng sản đến năm 2010 gồm có: đá xây dựng tại xã Gia Canh (huyện Định Quán) với diện tích 14,07 hécta, tài nguyên dự báo 2,91 triệu m3; cát xây dựng trên sông Đồng Nai (thuộc xã Đắk Lua, huyện Tân Phú) với diện tích 100 hécta, tài nguyên dự báo 1,8 triệu m3; vật liệu san lấp có 28 khu vực, với tổng diện tích 389,21 hécta, tài nguyên dự báo 21,13 triệu m3 ...

Riêng quy hoạch khai thác khoáng sản quy mô công nghiệp có 44 mỏ (gồm 31 mỏ đá xây dựng, 5 mỏ cát xây dựng, 3 mỏ sét gạch ngói, 2 mỏ vật liệu san lấp, puzlan, laterit và đá ốp lát mỗi loại 1 mỏ) với tổng diện tích trên 1.758,39 hécta. Ngoài ra, các quy hoạch thăm dò, khai thác công nghiệp và quy mô nhỏ đã được điều chỉnh lại cho phù hợp với tình hình thực tế.

Về lâu dài, để bảo vệ nguồn tài nguyên khoáng sản, theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Ao Văn Thinh, việc cấp thiết là phải có chính sách khai thác hợp lý và phương án bảo vệ môi trường ở những khu vực khai thác, tránh ô nhiễm khói bụi cho khu vực xung quanh. Cũng theo ông Ao Văn Thinh, với tốc độ phát triển kinh tế nhanh của các địa phương như: TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương nên đã và đang hút một lượng lớn tài nguyên khoáng sản vật liệu xây dựng của Đồng Nai. Do đó, nếu tỉnh Đồng Nai không có chiến lược quy hoạch khoáng sản cho tương lai thì chúng ta sẽ không còn tài nguyên phục vụ nhu cầu phát triển xã hội về sau.

* Quy định trách nhiệm quản lý khoáng sản

Để làm tốt công tác quản lý nguồn tài nguyên khoáng sản, mới đây, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 30 về trách nhiệm quản lý và bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Theo đó, cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản cùng các tổ chức, cá nhân có liên quan đến quản lý, bảo vệ và hoạt động khoáng sản (bao gồm khảo sát, thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản) trên địa bàn tỉnh đều có trách nhiệm bảo vệ nguồn tài nguyên quốc gia.

Trong đó, công tác bảo vệ tài nguyên khoáng sản được quy định rõ là khu vực nào cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản; khu vực có tài nguyên khoáng sản chưa khai thác cần phải tăng cường bảo vệ; quy định về việc sử dụng hợp lý tài nguyên khoáng sản; thực hiện nhiệm vụ bảo vệ tài nguyên khoáng sản trong hoạt động thăm dò, khai thác và chế biến.

Người dân sống xung quanh mỏ đá, trên các tuyến đường vận chuyển vật liệu xây dựng phải tự chống ô nhiễm bụi bằng cách tưới nước như thế này.

Song, trách nhiệm chính quản lý nhà nước về khai thác khoáng sản là của các sở, ngành và UBND cấp huyện. Các cấp, ngành này có trách nhiệm xây dựng kế hoạch hoạt động khoáng sản hàng năm và kiểm soát các tổ chức, cá nhân trong hoạt động khoáng sản sau khi được cấp phép, trước khi tiến hành khai thác mỏ, trong quá trình khai thác mỏ. Các cấp, ngành còn phải nâng cao trách nhiệm trong công tác quản lý sau khi cấp phép khai thác khoáng sản và tăng cường thanh tra, kiểm tra các hoạt động khoáng sản.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Ao Văn Thinh cho biết, tổ chức, cá nhân nào vi phạm các quy định trên thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp gây thiệt hại về vật chất phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Mặt khác, địa phương nào để xảy ra tình trạng khai thác tài nguyên khoáng sản bất hợp pháp kéo dài mà không xử lý hoặc không báo cáo kịp thời theo quy định nêu trên, Chủ tịch UBND địa phương đó phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh.

Trường Quân - Mai Thắng