Đồng Nai có nhiều mỏ khoáng sản đã đưa ra khỏi quy hoạch hoặc cấm khai thác, nhưng cũng có nhiều mỏ mới được cấp phép hoạt động. Song, điều đáng nói là hàng chục mỏ khai thác khoáng sản đóng góp cho ngân sách chưa bằng một doanh nghiệp trung bình. Do đó, việc quy hoạch, cấp phép khai thác khoáng sản cần được tính toán phù hợp để có "của để dành" và đảm bảo hài hòa quyền lợi của Nhà nước, người dân và đơn vị đầu tư.
Đồng Nai có nhiều mỏ khoáng sản đã đưa ra khỏi quy hoạch hoặc cấm khai thác, nhưng cũng có nhiều mỏ mới được cấp phép hoạt động. Song, điều đáng nói là hàng chục mỏ khai thác khoáng sản đóng góp cho ngân sách chưa bằng một doanh nghiệp trung bình. Do đó, việc quy hoạch, cấp phép khai thác khoáng sản cần được tính toán phù hợp để có "của để dành" và đảm bảo hài hòa quyền lợi của Nhà nước, người dân và đơn vị đầu tư.
* Nhiều mỏ khoáng sản phải đóng cửa, bổ sung nhiều mỏ mới
Theo báo cáo số 5214 của UBND tỉnh ký ban hành năm 2009, thì có nhiều mỏ khoáng sản đưa ra khỏi quy hoạch. Trong đó, đá xây dựng có 1.087 hécta, thuộc các huyện: Định Quán, Xuân Lộc, Cẩm Mỹ, Thống Nhất, Trảng Bom, Vĩnh Cửu, Long Thành. Một số địa phương nêu trên cùng với huyện Nhơn Trạch, TX.Long Khánh có khu khai thác đất sét (gạch ngói), vật liệu san lấp và cát xây dựng trên diện tích gần 3.700 hécta cũng bị đưa ra khỏi quy hoạch khai thác. Lý do là có nhiều khu vực nằm trong khu dân cư và đô thị, khu công nghiệp, khu vực đất quốc phòng, đất sản xuất 2 - 3 vụ hoặc trùng với các dự án khác...
 |
| Khoáng sản khai thác lâu dần làm cạn kiệt tài nguyên quốc gia. |
Cũng theo báo cáo này, trên địa bàn tỉnh có 5 nhóm khoáng sản, gồm: đá xây dựng, cát, puzlan, vật liệu san lấp và sét gạch ngói ở một số khu vực bị cấm hoạt động. Trong đó, các mỏ đá ở TP.Biên Hòa như: Tân Hạnh - Bình Hóa, Hóa An, Tân Bản và Bửu Long bị cấm khai thác từ sau năm 2010. Những mỏ đá quen thuộc như một phần khu vực núi Chứa Chan (huyện Xuân Lộc); Sóc Lu (huyện Thống Nhất); Cây Gáo, Thạnh Phú - Bình Lợi (huyện Vĩnh Cửu); Phước Tân, Suối Trầu (huyện Long Thành)... cũng nằm trong nhóm bị cấm này. Đối với cát xây dựng, phần lớn khu vực sông Đồng Nai bị cấm. Khu vực tạm thời cấm cũng thuộc hệ thống sông Đồng Nai, đó là cát và vật liệu san lấp bị nhiễm mặn trên sông Lòng Tàu, Nhà Bè và Đồng Tranh.
Tuy nhiên, Sở Tài nguyên - môi trường (TN-MT) cho biết, theo quy hoạch khoáng sản đến năm 2010 thì có 44 mỏ, với diện tích trên 1.758 hécta đã khoanh định để khai thác (đã và đang được cấp phép mới). Trong đó, việc quy hoạch thăm dò, khai thác công nghiệp có 33 khu vực; khai thác quy mô nhỏ đã khoanh định 95 khu vực.
Ngoài ra, những khu vực dự trữ khoáng sản có vai trò quan trọng trong việc quy hoạch thăm dò, khai thác công nghiệp sau này trên địa bàn tỉnh có 90 điểm, với diện tích trên 8.507,42 hécta. Song, trong phạm vi quy hoạch, có những khu vực điều kiện khai thác hiện nay không thuận lợi hoặc chưa thật cần thiết. Do đó, mục tiêu quy hoạch khoáng sản của tỉnh là sẽ rà soát đưa ra khỏi quy hoạch các mỏ đã kết thúc khai thác và những khu vực có quy mô không còn phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay; đồng thời bổ sung vào quy hoạch khoáng sản một số khu vực khác theo yêu cầu của địa phương đã được thăm dò, đấu thầu khai thác.
* Đóng góp cho ngân sách còn khiêm tốn
Thời gian qua, việc triển khai các hoạt động thu thuế tài nguyên trên địa bàn toàn tỉnh đã đạt được những kết quả nhất định. Theo báo cáo của Sở TN-MT, trên địa bàn tỉnh có khoảng 30 doanh nghiệp tham gia khai thác với 43 mỏ khoáng sản đã được cấp phép. Trong đó, danh mục các loại khoáng sản chủ yếu được khai thác thuộc đối tượng chịu thuế tài nguyên, gồm: đá xây dựng, cát xây dựng, sét gạch ngói, kaolin, đá granite, laterit, puzlan, vật liệu san lấp. Số tiền thuế thu từ tài nguyên khoáng sản liên tục tăng (năm 2006 thu được hơn 36 tỷ đồng, năm 2007 trên 44 tỷ đồng, năm 2008 được 52 tỷ đồng và năm 2009 tương đương con số này). Tuy nhiên trong số đó, khoản thuế tài nguyên chỉ đạt gần 1/3, còn lại là thu từ thuế đất và phí môi trường. Báo cáo định kỳ hoạt động khoáng sản của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản cũng cho thấy, tổng số thuế tài nguyên mà các doanh nghiệp đã nộp từ năm 2004 - 2008 cũng chỉ vài chục tỷ đồng.
 |
|
Hoạt động vận chuyển vật liệu xây dựng gây ô nhiễm môi trường, hư hỏng đường sá... khiến người dân bất bình. |
Như vậy, số tiền thu thuế từ khai thác khoáng sản chẳng đáng là bao so với tổng nguồn thu cho ngân sách của tỉnh, mỗi năm đến hơn 10 ngàn tỷ đồng. Thế nhưng, hoạt động khai thác khoáng sản đã gây ra nhiều hệ lụy khó lường. Đó là tình trạng khai thác cạn kiệt tài nguyên, không còn "của để dành" cho con cháu đời sau; gây ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của người dân trong vùng, như: ô nhiễm môi trường, phá hoại nhiều công trình, nhà cửa, phá vỡ nhiều khu quy hoạch trồng trọt, chăn nuôi, phát triển du lịch sinh thái, gây hư hỏng đường sá và đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của người dân...
Mặt khác, trong quá trình thực hiện chính sách thuế, việc tính thuế tài nguyên đang có nhiều bất cập và vướng mắc, nhất là vấn đề xác định sản lượng tính thuế. Thực tế cho thấy, đá có kích cỡ khác nhau thì sẽ có sản lượng khác nhau. Vì thế, cùng một khối lượng đá nguyên liệu, nhưng lại cho thể tích khác nhau của từng loại đá thành phẩm, dẫn đến làm thay đổi kết quả thu thuế tài nguyên, gây bất bình đẳng trong việc tính thuế cho từng doanh nghiệp. Mặt khác, sự chênh lệch quá cao giữa biểu thuế suất quy định so với thực tế cũng gây không ít khó khăn cho cơ quan thuế. Chẳng hạn, quy định khoáng sản không kim loại có khung biểu thuế suất với biên độ khá lớn (từ 3 - 15%) nên việc phát sinh tiêu cực và thất thoát tiền thuế của Nhà nước là khó tránh khỏi.
Tài nguyên khoàng sản là tài sản của quốc gia và phần lớn không thể tái tạo được, vì thế quy hoạch thăm dò, khai thác thế nào cần được các cơ quan chức năng tính toán kỹ. Không thể để tình trạng cấp phép tràn lan, khai thác lậu, vượt định mức cứ diễn ra như hiện nay. Muốn như vậy, đòi hỏi cần có chiến lượt dài hạn và cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc khai thác, đồng thời kiên quyết xử lý mọi trường hợp khai thác trái phép, góp phần quản lý, khai thác hợp lý và bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá của đất nước.
Trường Quân - Tân Thành
![[Video_Chạm 95] Phường Bình Phước](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/4_c95_binh_phuoc.mp4.00_00_45_19.still001_20251221105654.jpg?width=400&height=-&type=resize)
