Những vùng quê không bình yên
Kỳ cuối: Làm gì để giảm bớt hậu quả?

Phần lớn những vụ án, gây mất trật tự an ninh xảy ra ở các vùng quê đều do những thanh thiếu niên ăn chơi lêu lổng hoặc những người say rượu gây ra. Làm gì để ngăn chặn tình trạng này đang là vấn đề làm đau đầu chính quyền các địa phương và cơ quan chức năng.

Phần lớn những vụ án, gây mất trật tự an ninh xảy ra ở các vùng quê đều do những thanh thiếu niên ăn chơi lêu lổng hoặc những người say rượu gây ra. Làm gì để ngăn chặn tình trạng này đang là vấn đề làm đau đầu chính quyền các địa phương và cơ quan chức năng.

Kỳ 1: Sông Trầu thời công nghiệp hóa

* Phạm pháp gia tăng, nguyên nhân do đâu?

Một trong những nguyên nhân khiến tình hình an ninh nông thôn ở không ít nơi thiếu yên bình là do địa bàn rộng, cán bộ phụ trách ít nên không quán xuyến hết. Đề cập đến vấn đề này, ông Đinh Quốc Sơn, Trưởng Công an xã Mã Đà (huyện Vĩnh Cửu) cho biết: "Cùng với nhiều xã, phường khác trong tỉnh, xã Mã Đà có nhiều người tứ xứ đến làm ăn, sinh sống và bọn tội phạm cũng tìm đến ẩn náu. Mặc dù thời gian gần đây, chúng tôi đã có nhiều cố gắng trong quản lý nhân hộ khẩu, song tình hình mất an ninh trật tự vẫn diễn biến phức tạp". Được biết, do đặc điểm địa bàn xã này kéo dài trên hàng chục ki-lô-mét, địa hình lại có nhiều rừng và dân cư ở rải rác, cho nên nhiều vụ việc phức tạp, vụ án xảy ra lực lượng công an địa phương rất khó nắm bắt và ngăn chặn, xử lý kịp thời.

Tình trạng thanh thiếu niên phạm pháp rất đáng báo động.

Ở góc nhìn khác, nhiều người cho rằng, những vùng quê không còn giữ được sự yên bình có nguyên nhân từ việc tồn tại những tụ điểm ăn chơi thiếu lành mạnh, các trò chơi game online, phim ảnh bạo lực nhan nhản trên tivi, internet với những pha đấm đá, đánh chém dần dần hình thành định hướng không tốt trong lứa tuổi thanh thiếu niên... Mặt khác, theo ông Lê Minh Công, Phó trưởng khoa tâm lý lâm sàng Bệnh viện tâm thần trung ương 2 thì: "Nhiều thanh thiếu niên sống trong gia đình thường xuyên có bạo lực, cha mẹ suốt ngày đánh, chửi nhau hoặc nghiện ngập... vô tình đã tiêm nhiễm vào đời sống tinh thần, hình thành tính cách bạo lực trong các em ngay từ nhỏ. Mặt khác, nhiều trường hợp do thiếu sự chăm sóc của cha mẹ dẫn đến các em bị hụt hẫng, khó định hướng nhân cách, thường có xu hướng bất cần, muốn khẳng định bản thân, nên chỉ cần có cơ hội là bộc phát hung tính...".

Còn ông Bạch Đình Khai, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Mã Đà thì cho rằng, những thanh thiếu niên gây rối, quậy phá hoặc gây án thường do họ không có điều kiện để tham gia các hoạt động, sinh hoạt bổ ích. Mặt khác, tổ chức đoàn thanh niên cũng chưa đủ sức thu hút họ tham gia tổ chức này cũng như hướng đến các hành động, lối sống đẹp. Thay vào đó, hiện nay vào những ngày cuối tuần, thời gian rảnh, số thanh niên này lại tìm đến các dịch vụ giải trí như chơi bi-da, hát karaoke và sau đó nhậu, rồi gây sự, đánh nhau. "Do vậy, tôi nghĩ rằng, chính quyền địa phương cần quản lý, xử lý nghiêm các điểm dịch vụ ăn chơi thiếu lành mạnh. Đoàn thanh niên và đặc biệt gia đình cần giáo dục, quản lý con em mình để tránh xảy ra những điều xấu" - ông Khai nói.

* Lỗi của thanh thiếu niên, trách nhiệm của người lớn

Là người trực tiếp chỉ đạo điều tra, xử lý nhiều vụ án hình sự, đại tá Nguyễn Phi Hùng, Phó giám đốc Công an tỉnh cho biết:"Tình hình an ninh nông thôn, tình trạng người phạm tội trẻ hóa đang ngày càng diễn biến phức tạp. Đó là nỗi đau của xã hội mà mọi người cần phải có trách nhiệm phòng ngừa, ngăn chặn". Cũng theo đại tá Nguyễn Phi Hùng, những thanh thiếu niên vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý theo pháp luật, nhưng đó là giải pháp "phần ngọn", là thứ yếu. Điểm mấu chốt ở đây là cần xây dựng lối sống lành mạnh để phòng ngừa trước những cám dỗ và hành vi sai trái. Để làm được điều này đòi hỏi cần có sự chung tay góp sức của cả gia đình, nhà trường, đoàn thể và xã hội.

Đại tá Nguyễn Phi Hùng còn nói, thanh thiếu niên là lứa tuổi đang có sự thay đổi lớn về tâm sinh lý, muốn khẳng định mình, hiếu thắng, nông nổi, liều lĩnh và dễ bị tác động, lôi kéo. Đây cũng là nguyên nhân chính nảy sinh những hành động dễ dẫn đến phạm pháp. Trong rất nhiều vụ án, kẻ phạm tội có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, bố mẹ từng "sa" vào tệ nạn xã hội hoặc bạo lực gia đình và thiếu quan tâm, giáo dục con cái, đẩy các em đến bỏ học, đi bụi. Những trường hợp như thế dễ bị rủ rê, lôi kéo vào các băng nhóm và phạm tội hình sự. Bên cạnh đó, việc giáo dục đạo đức, lối sống trong trường học hiện chưa thực sự được quan tâm, đầu tư bài bản, hợp lý...

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, Hội thẩm nhân dân tỉnh, người đã tham gia xét xử nhiều vụ án, chia sẻ: "Có rất nhiều vụ án, bị cáo ra đứng trước vành móng ngựa là những thanh niên trẻ, là nguồn lao động quan trọng của gia đình và xã hội. Họ, do không hiểu biết pháp luật, thiếu tu dưỡng rèn luyện bản thân nên đã gây ra những vụ án mạng, những vụ án thương tâm. Khi được hỏi các bị cáo tại sao phạm tội, thì hầu hết câu trả lời đều do học vấn ít, không am hiểu pháp luật, thậm chí có người còn không biết rằng hành động của mình là phạm pháp. Đó là điều đáng để chúng ta suy nghĩ". Bên cạnh đó, bà Hạnh cũng chia sẻ, sự giáo dục của gia đình đối với con mình, nhất là các cháu ở lứa tuổi thiếu niên ngày càng ít đi, trong khi đó luồng thông tin từ ngoài xã hội, nhất là thông tin xấu, thì ngày càng khó được kiểm soát. Không những thế, nhiều bậc cha mẹ đã vô tình đẩy con mình đến bên bờ vực phạm pháp bằng sự nuông chiều cung cấp dư thừa tiền của. Làm như vậy, các em sẽ quen lối sống thực dụng và tự "đốt mình" vào các cuộc chơi vô bổ. Mặt khác, các em sẽ dễ bị rơi vào "tầm ngắm" khai thác, lôi kéo trở thành tội phạm hình sự của kẻ xấu.

Một thẩm phán Tòa án nhân dân tỉnh thường xét xử các vụ án hình sự thì nói: "Chúng tôi rất bức xúc vì những hành vi phạm tội của một bộ phận thanh thiếu niên hiện nay. Không ít bị cáo nhận lãnh mức án 20 năm tù khi tuổi đời chưa tròn hai mươi. Qua thực tế xét xử nhiều vụ án, tôi muốn gửi gắm đến mọi người rằng, hiện nay một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên suy đồi đạo đức dẫn đến phạm pháp là rất đáng báo động. Các bậc cha mẹ cần phải nhìn nhận trách nhiệm của mình và điều chỉnh cách thức quản lý, giáo dục con cái. Như vậy, chúng ta mới ngăn chặn được những vụ án đau lòng có thể sẽ còn tiếp tục xảy ra".

Trần Danh