Đồ ăn, thức uống bán ở vỉa hè
Kỳ 4: Nước giải khát phẩm màu!

Dù ở thành thị hay nông thôn, trước nhiều cổng trường học đều có những người bày bán thức uống phục vụ học sinh. Để bán được nhiều hàng, mỗi ly nước giải khát hương vị trái cây (pha trộn thêm thành phần như: nước, màu, đường hóa học...) với giá chỉ 1.000 đồng.

Dù ở thành thị hay nông thôn, trước nhiều cổng trường học đều có những người bày bán thức uống phục vụ học sinh. Để bán được nhiều hàng, mỗi ly nước giải khát hương vị trái cây (pha trộn thêm thành phần như: nước, màu, đường hóa học...) với giá chỉ 1.000 đồng.

>>>Kỳ 3: Hàng rong trước các cổng trường; Kỳ 2: Những hàng ăn trong chợ

* Nước giải khát đóng chai sản xuất... tại nhà

Trên vỉa hè cạnh khu vực cổng các trường: THCS Trần Hưng Đạo, Tiểu học Trịnh Hoài Đức, Cao đẳng mỹ thuật trang trí Đồng Nai, THPT Ngô Quyền (đều nằm trên đường 30 tháng 4, TP.Biên Hòa), có đến hàng chục xe bán hàng rong với đủ loại hàng hóa phục vụ chủ yếu cho học sinh, sinh viên mỗi khi tan trường. Nước uống và đồ ăn nhanh là hai thứ mà học sinh chỉ cần bước ra khỏi cổng trường là có thể mua ngay với giá rất rẻ. Hầu như các khách hàng - học sinh này không hề quan tâm đến hậu quả của việc dùng các thực phẩm do những người bán hàng chế biến ngay tại vỉa hè.

Những chai nước này liệu có đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm khi được người bán khui nắp nhiều ngày liền và để ngoài trời nắng?!

Trên một chiếc xe đẩy bán đủ các thứ nước có treo một tấm biển ghi mấy dòng chữ: "Nước ngọt nguyên chất trong chai", rồi: "Hòa cùng nước đá tinh khiết, đảm bảo vệ sinh an toàn, chỉ có 1.000 đồng/ly". Một người phụ nữ trẻ tuổi đứng bán nơi đây cứ liên tay múc những ly nước giải khát đó bán cho học sinh trong giờ tan trường. Sản phẩm mà người chủ hàng ở đây bán cho học sinh được pha chế từ một loại nước được đóng chai sẵn và có nhãn hiệu nhưng không chắc là sản phẩm chính hãng. Nguồn gốc, xuất xứ của những chai nước đó cũng không rõ ràng. Các thứ nước này đều có màu trông rất bắt mắt (xanh, đỏ, hồng, vàng...). Còn "nước đá tinh khiết" là những chai nhựa chứa nước đông thành đá. Các nguyên liệu trên được pha trộn vào nhau thành một sản phẩm giải khát hỗn hợp, còn có đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm hay không thì chỉ có... người bán mới biết rõ. Một người bán hàng nước trước cổng Trường THCS Tam Hiệp (trên đường Phạm Văn Thuận, TP.Biên Hòa) cho biết: "Chúng tôi bán hàng ở đây chủ yếu cho học sinh nên không thể bán những loại có giá 7.000 đến 8.000 đồng/chai được. Bởi vậy, chúng tôi phải tự pha chế để có được thứ nước rẻ như thế này chỉ 1.000 đồng/ly thôi".

Qua khảo sát một số điểm bán hàng trước cổng trường, chúng tôi nhận thấy có rất nhiều chai nước giải khát (loại chai nhựa 1 lít) mang nhãn hiệu của các hãng nổi tiếng được những người bán bày biện trên xe đẩy với đủ màu sắc, trông khá bắt mắt. Tuy nhiên, đó chỉ là bình cũ nhưng nước ngọt thì không của chính hãng mà được pha chế tại nhà bằng nước, đường và phẩm màu. Chị Liên, người bán hàng rong trước cổng một trường tiểu học ở phường Trảng Dài (TP.Biên Hòa) bật mí với chúng tôi, để dễ bán và có lãi nhiều, không ít người pha chế vài loại nước ngọt từ nước, màu thực phẩm, đường, tinh chất cam, chanh, nho... rồi đóng chai.

Trong khi đó, chị Tâm bán hàng tại Trường THPT Nam Hà (xã Hiệp Hòa, TP.Biên Hòa) thì chỉ dẫn chúng tôi cách nhận biết những thứ nước uống do người bán lẻ tự pha chế đựng trong các chai có nhãn mác, thương hiệu bằng cách... uống thử. Chị Tâm chỉ cách: khi uống vào thấy nhẫn nhẫn, ngọt chát ở cổ và không có độ lạnh (không có gas) thì đích thực đó là hàng pha chế bằng đường hóa học, màu, tinh chất hương trái cây các loại! Cũng theo chị Tâm, các loại nước uống tự pha chế nếu để qua nhiều ngày thì rất nguy hiểm cho người sử dụng. Riêng nước sâm tự nấu cần phải bảo quản lạnh, khi đóng chai để ngoài nắng thì rất dễ thiu.

* Người uống, người tẩy chay

Trước cổng các tường tiểu học như: Sông Mây (huyện Trảng Bom), Tân Cang (huyện Long Thành), Thanh Sơn (huyện Định Quán)... vào giờ ra chơi có rất đông học sinh đến mua nước giải khát. Nước uống khoái khẩu của các em là: bịch sinh tố màu hoặc bịch trà đá 500 đồng hay nước ngọt và nước sâm 1.000 đồng; nước mía hoặc thạch dừa 2.000 đồng... Chị Mỹ, bán hàng trong khuôn viên Trường THCS Tân An (huyện Vĩnh Cửu) cho biết, cùng loại thức uống giống nhau về màu sắc nhưng ở bên ngoài khuôn viên trường người ta bán thấp hơn bên trong (căn-tin trường) nửa giá. Cũng theo chị Mỹ, những loại nước uống bên ngoài cổng trường chắc chắn "có vấn đề" vì nếu lấy hàng chính hãng thì không thể bán rẻ như vậy.  Bởi, theo chị Mỹ, chị mua hàng từ các đại lý hoặc chọn hàng có thương hiệu uy tín với giá ổn định nên chỉ lời vài trăm đồng/chai nước giải khát.

Học sinh thường rất thích uống nước giải khát bán dạo.

Bắt chuyện với một phụ huynh học sinh đang mua nước uống cho con trước Trường tiểu học Tân Cang, xã Phước Tân (huyện Long Thành), phụ huynh này cho rằng, dù biết các hàng hóa bày bán trước cổng trường không được vệ sinh cho lắm, nhưng vì: "Thằng nhỏ đòi miết nên tôi phải chiều" - phụ huynh này nói. Còn ngay trước cổng Trường THPT - THCS Huỳnh Văn Nghệ (xã Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu), chúng tôi bị những người bán hàng rong ở đây phản đối khi chụp ảnh bình nước suối loại 20 lít chứa đầy nước sâm và vài chai nước ngọt với nắp không còn niêm phong và không nhìn rõ hạn sử dụng. Các em học sinh thường xuyên mua và uống nước giải khát tại đây thì cho biết: "Tụi em uống hoài mà có hề hấn gì đâu". Một phụ huynh học sinh đưa con đến học tại trường này nói với chúng tôi, ông rất bất bình với những người buôn bán vô lương tâm, bán những mặt hàng ăn uống không an toàn vệ sinh thực phẩm. Cách tốt nhất để bậc phụ huynh này tẩy chay hàng hóa của họ là dặn con em mình không nên ăn, uống hàng... bậy bạ.

Theo ghi nhận của chúng tôi, nước uống được bày bán trước cổng ở các trường tại thành phố, thị xã, thị trấn, điểm trường cấp 2, 3 phần lớn là nước đóng chai, người bán trưng bày lịch sự, hợp vệ sinh. Trong khi đó, tại các cổng trường ở nông thôn, vùng sâu xa và các trường tiểu học thì nước giải khát thường bày bán nhem nhuốc, bụi bẩn. Đồng thời, ở nông thôn, nước đóng chai chính hãng không nhiều, còn nhãn hiệu do các cơ sở tư nhân nhỏ (không có tên tuổi) sản xuất thì khá phổ biến. Chính vì vậy, chất lượng và an toàn vệ sinh các loại nước uống trên đều do lương tâm người sản xuất và người bán quyết định.

 

Đoàn Phú - Danh Trường