Trên vùng biển, đảo quê hương
Kỳ 5: Ngư dân đang gặp khó khăn

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có lợi thế phát triển ngành nghề khai thác nguồn lợi hải sản. Ngư dân ở đây đã đóng góp không nhỏ cho nền kinh tế của tỉnh và mang lại nguồn thực phẩm dồi dào cho xã hội. Tuy nhiên, hiện nay ngư dân đang gặp không ít khó khăn từ nhiều phía.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có lợi thế phát triển ngành nghề khai thác nguồn lợi hải sản. Ngư dân ở đây đã đóng góp không nhỏ cho nền kinh tế của tỉnh và mang lại nguồn thực phẩm dồi dào cho xã hội. Tuy nhiên, hiện nay ngư dân đang gặp không ít khó khăn từ nhiều phía.

* Lao đao nghề đánh bắt

Toàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có trên 5.000 tàu thuyền, trong đó 65% phương tiện có công suất máy dưới 90 CV (sức ngựa) nên chỉ đánh bắt gần bờ. Hiện tại, ngư dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu liên tục bị thua lỗ sau mỗi chuyến đi biển vì chi phí xăng dầu tăng, trong khi lượng hải sản ngày càng cạn kiệt.

Những chuyến đi biển của ngư dân Bà Rịa - Vũng Tàu ngày càng trở nên khó khăn.

Xã Phước Tỉnh (huyện Long Điền) có đội tàu đánh bắt khá hùng hậu với trên 1.150 chiếc. Từ năm 2007 đến nay, ngư dân xã này ra khơi đánh bắt thì liên tiếp bị thua lỗ nên đành phải... giam tàu lại bờ. Ngư dân Phạm Văn Tân cho biết về nỗi khó khăn hiện nay: "Không ít ngư dân đánh bắt cá bằng chất nổ, lưới cào, đèn công suất lớn đang khá phổ biến nên những ghe, tàu đánh bắt chân chính ngày càng khó khăn. Mặt khác, hiện tại giá cá giảm gần 30% so với trước đây, trong khi chi phí cho một chuyến đi biển tăng gần gấp đôi". Đó là chưa kể một "vấn nạn" khác khiến nhiều chủ ghe lao đao là phương tiện trang bị cho tàu thuyền đã lạc hậu...

Hơn phân nửa tàu thuyền có công suất nhỏ nên hạn chế của nhiều ngư dân ở Bà Rịa - Vũng Tàu là không đi đánh bắt xa bờ, dài ngày mà chỉ có thể khai thác gần đất liền. Theo ngư dân Lê Ngọc, ở thị trấn Phước Hải (huyện Đất Đỏ) thì: "Hiện tại, nguồn hải sản ven bờ đánh bắt được đang giảm mạnh về sản lượng và tỷ lệ cá tạp trong một mẻ lưới chiếm trên 70%. Một số loài hải sản có giá trị cao mà trước đây ngư dân đánh bắt được với số lượng lớn, như: cá trích, tôm hùm, mực... giờ đây cũng trở nên khan hiếm". Ông Nguyễn Văn Nhàn, Chi cục trưởng Chi cục quản lý bảo vệ nguồn lợi thủy, hải sản Bà Rịa - Vũng Tàu khuyến cáo: "Việc gia tăng tốc độ khai thác như hiện nay dẫn đến các hệ sinh thái tiêu biểu, nơi cư trú, bãi sinh đẻ cho các loài hải sản... bị phá hủy và đe dọa nghiêm trọng. Cho nên, tỉnh và các địa phương ven biển cần tổ chức lại cơ cấu khai thác nguồn lợi hải sản cho hợp lý, ưu tiên tàu thuyền đánh bắt không mang tính hủy diệt, triển khai các dự án hậu cần nghề cá, giảm nhanh lượng tàu thuyền đánh bắt ven bờ". Tuy vậy, ông Nhàn cũng trăn trở: "Phần lớn tàu thuyền đánh bắt ven bờ là của ngư dân nghèo, họ không có điều kiện đầu tư lớn để đánh bắt xa và chuyển đổi nghề nên Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cụ thể để sắp xếp lại nghề khai thác cá, tuyên truyền cho ngư dân ý thức bảo vệ nguồn lợi hải sản trong đánh bắt".

* Ngư dân bị "móc túi"

Trong lúc ngư dân cố xoay xở để cho tàu khỏi nằm bờ thì sau mỗi chuyến đánh bắt trở về, bà con lại bị tư thương ép giá. Ngư dân Trần Đức Hùng, ở phường 5 (TP.Vũng Tàu) cho biết: "Các chủ vựa thu mua ép giá tụi này với nhiều lý do mà ngư dân phải chấp nhận bán với giá bèo cho họ. Vì tụi này thường xuyên tạm ứng tiền của họ để đi biển nên đành phải bán với giá rẻ hơn ngoài thị trường để giữ chữ tín làm ăn lâu dài". Ngư dân Trương Năm, ở thị trấn Phước Hải (huyện Đất Đỏ) thì giải thích: "Sở dĩ các đầu mối thu mua tư nhân thâu tóm giá là do không có cơ sở thu mua quốc doanh nào đủ sức cạnh tranh. Các cơ sở chế biến thủy, hải sản cũng không tổ chức thu mua trực tiếp từ ngư dân mà thông qua tư thương nên chúng tôi luôn bị thua thiệt".

Ngư dân bị ép giá khi bán cá, tôm cho tư thương.

Ngoài chuyện bán sản phẩm bị thiệt, ngư dân còn bị "móc túi" từ những người đi bạn (thợ đi biển). Chủ tàu Đỗ Xuân Thủy, xã Bình Châu (huyện Xuyên Mộc) bộc bạch: "Hiện nay nghề đi biển ở đây đang hình thành một dạng người bạn đi (thợ đi biển) mới. Những người này được "mua" với giá từ 1,5 đến 3 triệu đồng/chuyến đi biển thông qua "cò". Không ít trong số những người đi bạn này thường xuyên mâu thuẫn với chủ tàu, nhất là khi đánh bắt không có nhiều cá thì nằng nặc buộc chủ quay tàu về bờ trước thời hạn. Có người còn hung hãn đánh, trói chủ tàu vì chủ không chiều ý họ". Nhưng theo chủ tàu Đỗ Xuân Thủy, ngại nhất của dân đi biển chính là khi đụng độ với tàu đánh bắt cá của nước bạn. Họ vô cớ bắt giữ tàu của ngư dân Việt Nam và đòi tiền chuộc.

Để hạn chế thiệt thòi cho ngư dân, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu chỉ đạo các lực lượng, ban, ngành, địa phương tuyên truyền, hướng dẫn cho bà con về vùng biển quốc gia và vùng chồng lấn quốc tế để tổ chức đánh bắt hợp lý, tránh va chạm với ngư dân nước bạn. Ngoài ra, lực lượng cảnh sát biển, hải quân, kiểm ngư không ngừng tăng cường tuần tra, kiểm soát vùng biển nhằm kịp thời hỗ trợ ngư dân khi cần thiết. Để bảo vệ ngư dân một cách căn cơ, ông Nguyễn Hoàng Liêm, Trưởng phòng Quản lý biển và đảo (thuộc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đề xuất: "Cần sớm hoàn chỉnh đề án hợp tác khai thác hải sản với các nước để mở rộng ngư trường đánh bắt xa bờ, tiêu thụ sản phẩm nghề biển. Đồng thời, tỉnh cần tăng cường xây dựng mối quan hệ hợp tác, trao đổi kinh nghiệm, chuyển giao tiến bộ trong đánh bắt với các nước và nâng cao trình độ nghề cá cho ngư dân trong tỉnh. Bên cạnh đó, cần sớm nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, bảo vệ ngư trường, biển, đảo cho các thuyền trưởng và ngư dân".

Đoàn Phú