Nơi "đầu sóng ngọn gió"
Kỳ 6: "Đoán ý trời" giữa biển

>>>Kỳ 5: Giữ vững chủ quyền

 * Trạm báo bão hàng đầu

Trạm khí tượng hải văn Trường Sa là một trong số 26 trạm báo bão quốc tế được phát đi trên toàn thế giới. Với vai trò quan trọng như vậy, trạm khí tượng này luôn là "điểm nóng" về thông tin thời tiết được gửi đi mỗi ngày. Mặt khác, sự tồn tại, phát triển với những kết quả dự báo chính xác của trạm khí tượng này còn góp phần nâng cao vị thế, thể hiện chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam.

Trạm khí tượng hải văn tại đảo Trường Sa Lớn.

Nhiệm vụ của trạm là quan trắc các số liệu cả về khí tượng và hải văn, bao gồm: nhiệt độ, độ ẩm không khí, hướng và tốc độ gió, khí áp, lượng mưa, thời gian có nắng trong ngày, khả năng bốc hơi trên đảo, mực nước biển, nhiệt độ và độ mặn nước biển, sóng biển khu vực quần đảo Trường Sa. Không chỉ có thế, theo các quan trắc viên của trạm khí tượng này, làm nghề "đoán ý trời" trên biển cực hơn nhiều so với ở đất liền. Nếu như các trạm khí tượng thủy văn trong đất liền mỗi ngày lên máy kiểm soát 4 lần, thì đối với những quan trắc viên ở trạm Trường Sa, số lần "bắt mạch ông trời" phải gấp đôi.

Một lần chúng tôi ra thăm, chứng kiến các quan trắc viên đang ngồi trong buồng máy căng mắt đo các yếu tố khí tượng và phân tích các thông số kỹ thuật ngay tại vườn quan trắc nằm phía Đông Nam đảo Trường Sa Lớn. Chưa hết, để đo mực nước, độ mặn của biển, các quan trắc viên còn phải làm việc dưới chân cầu tàu nằm ở ngoài biển. Anh Trung Nam, một quan trắc viên cho biết, những ngày biển động hoặc có bão, sóng tràn lên cầu tàu, tung bọt cao hàng chục mét thì công việc quan trắc hải văn trở nên nguy hiểm và thực sự là những thử thách lớn đối với anh em của trạm.

Song, dù khó khăn thế nào cũng phải vượt qua vì nhiệm vụ của các anh là sau khi quan trắc trong vòng 10 phút phải mã hóa số liệu và cấp tốc chuyển về Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam Trung bộ bằng thiết bị thông tin chuyên ngành. Theo báo cáo của Trung tâm khí tượng thủy văn quốc gia, chất lượng tài liệu, số liệu và điện báo của trạm này luôn đạt từ 93 đến 95% và kết quả dự báo bão, áp thấp nhiệt đới là khá sớm và chính xác góp phần giúp ngư dân đánh bắt trên biển thoát ra khỏi vùng nguy hiểm và trong đất liền kịp thời phòng tránh.

Được biết, cùng với Trạm khí tượng hải văn Trường Sa, trên biển Đông còn có các trạm khí tượng đặt ở đảo Song Tử Tây và các điểm đo thời tiết đặt trên nóc các nhà giàn ở cụm DK1. Ông Nguyễn Tấn Hưng, Giám đốc Trung tâm khí tượng thủy văn khu vực Nam Trung bộ cho biết, về góc độ chuyên môn khí tượng thủy văn thì các trạm này có vai trò đặc biệt quan trọng. Những thông tin mà trạm chuyển về bao giờ cũng được trung tâm lưu ý hàng đầu. 

* Gian khổ

Chính vai trò quan trọng như thế nên những năm gần đây, Trạm khí tượng hải văn khu vực Trường Sa đã được Nhà nước đầu tư máy móc, thiết bị thuộc loại hiện đại. Điều kiện làm việc và chế độ cho các quan trắc viên ở đây cũng được nâng lên đáng kể. Ngoài mạng điện lưới chung, trạm khí tượng được trang bị thêm máy phát điện loại nhỏ, xem được tivi thu qua vệ tinh và hiện nay còn có cả mạng điện thoại để "a lô" với đất liền một cách nhanh chóng, dễ dàng...

Tuy vậy, gian khổ chưa phải đã hết. Ở Trường Sa, mặt trời mọc rất sớm và lặn rất muộn nên nắng nóng là... triền miên. Nắng cộng với gió mạnh nên cuộc sống trên đảo rất khắc nghiệt. Vì vậy, cùng với các "binh chủng" khác, lực lượng quan trắc viên trên quần đảo Trường Sa và cụm nhà giàn DK1 cũng đối mặt với nhiều khó khăn. Thành lập từ năm 1997, tính đến nay, đã hơn 32 năm, đều đặn các trạm khí tượng này đã báo rất nhiều tin cho đất liền và luôn được đánh giá là đáng tin cậy. Song để được như vậy, các quan trắc viên phải thường đối mặt với hiểm nguy. Theo thống kê của trạm khí tượng, bình quân mỗi năm tới 131 ngày có gió mạnh từ cấp 6 trở lên (tập trung từ tháng 11 năm trước đến tháng 2 năm sau). Ngoài ra, mỗi năm còn có khoảng 10-12 cơn bão đi vào biển Đông, trong đó có 3 cơn bão đi qua quần đảo Trường Sa; nơi đây cũng hứng chịu ít nhất 4 trận áp thấp nhiệt đới...

Năm 2008, đoàn cán bộ tỉnh Đồng Nai nhân chuyến thăm quần đảo Trường Sa đã có buổi gặp gỡ cán bộ, nhân viên Trạm khí tượng hải văn.

Trạm khí tượng hải văn Trường Sa có 6 quan trắc viên làm việc. Trong đó, trạm trưởng và các thành viên đều là những người trẻ, yêu nghề, có trình độ chuyên môn cao. "Hàng ngày phải đối mặt với sóng gió, nắng nóng và thường xuyên chịu dông bão nên những ai rất yêu nghề, giàu lòng nhiệt quyết mới làm việc được nơi đây" - quan trắc viên Nguyễn Danh Biên có thâm niên nhiều năm trên đảo nói như vậy. Còn quan trắc viên Công Luận thì nói: "Không ít lần anh em tụi này bị gió, bão cuốn lên không trung tưởng đã "tiêu" rồi chứ". Mà không chỉ một lần, chuyện anh em quan trắc viên bị gió, bão hất tung lên không trung 4 - 5m là chuyện thường ngày ở... đảo. Vì vậy, về sau anh em rút ra kinh nghiệm, mỗi khi có gió lớn muốn qua đường băng máy bay, cách tốt nhất là... bò sát xuống mặt đường. Còn quan trắc viên Trần Minh Quang thì kể, trong cơn bão Chanchu năm 2006, anh một phen hú vía vì chút xíu nữa bị sóng biển cuốn đi. Anh nhớ lại: "Tôi vượt qua được đường băng, nhưng khi đến cầu cảng quan trắc hải văn thì gặp gió giật và mưa rất lớn. Cầu cảng bị sóng biển phủ kín nên khi tôi vừa bước đến đầu cầu, một con sóng to đổ ầm xuống. Tôi chỉ kịp ôm chặt vào một trụ ở cầu cảng để giữ lại. Cũng may con sóng ấy rút ra và tôi đã thoát được lên bờ...".

Gian khổ như thế, nhưng nhiều năm qua các anh đều đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quan trắc, dự báo thời tiết. Điều đó được nhân dân cả nước ghi nhớ và trân trọng.

An Xuyên