Lưu vực sông Đồng Nai: Cạn kiệt nguồn nước sạch!

"Các dòng sông trên lãnh thổ Việt Nam đang chịu nhiều áp lực do sự khai thác quá mức của con người, do ô nhiễm và sự biến đổi của khí hậu toàn cầu...".

"Các dòng sông trên lãnh thổ Việt Nam đang chịu nhiều áp lực do sự khai thác quá mức của con người, do ô nhiễm và sự biến đổi của khí hậu toàn cầu...". Đó là cảnh báo được các nhà khoa học, các chuyên gia đưa ra tại Hội thảo "Bảo vệ sự sống các dòng sông" do Viện Sinh học nhiệt đới, thuộc Trung tâm đa dạng sinh học và phát triển vừa tổ chức tại Vườn quốc gia Cát Tiên. Và một trong những cảnh báo đáng quan tâm nữa là tình trạng nguồn nước của lưu vực sông Đồng Nai bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Nguồn nước trên sông Đồng Nai (đoạn từ cầu Hóa An đến cầu Đồng Nai) được cảnh báo là bị ô nhiễm.

Hệ thống sông Đồng Nai gồm sông chính Đồng Nai và 4 phụ lưu lớn là các sông: La Ngà, Bé, Sài Gòn và Vàm Cỏ. Tổng diện tích lưu vực hơn 43.680km2 thuộc địa phận các tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Tây Ninh, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Ninh Thuận, Bình Thuận và TP.Hồ Chí Minh. Theo ông Nguyễn Văn Ngà (Sở Tài nguyên - môi trường TP.Hồ Chí Minh), nhìn tổng thể thì tài nguyên nước ở lưu vực sông Đồng Nai hiện nay đang gặp phải 4 vấn đề: cạn kiệt nguồn nước do khai thác bừa bãi, bị ô nhiễm, sử dụng lãng phí, khả năng giữ nước giảm sút; nhiều sông, suối, rạch đã và đang bị ô nhiễm trầm trọng ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế và sức khỏe của người dân; tuy chưa đánh giá được sự mất đa dạng sinh học nhưng thực tế ở những dòng nước đen đã không còn sinh vật có lợi nào sống được và những rủi ro do hiện tượng bào mòn đất, sạt lở, ngập úng, xâm nhập mặn. Ông Ngà còn cho biết, ô nhiễm môi trường nước trên các hệ thống kênh rạch nội thành, nội thị và ven đô đang ở mức báo động. Cụ thể, nguồn nước trên sông Đồng Nai đoạn từ cầu Hóa An đến dưới cầu Đồng Nai, trên sông Sài Gòn đoạn từ cầu Bình Phước đến khu Tân Thuận, trên sông Thị Vải đoạn từ Công ty Vedan đến cảng Phú Mỹ bị ô nhiễm; nước sông Vàm Cỏ bị acid hóa; sông Sài Gòn bị nhiễm mặn khu vực cửa sông và vùng ven biển... Tác nhân gây ô nhiễm chủ yếu là các chất hữu cơ, chất dinh dưỡng, dầu mỡ và do chất thải công nghiệp...

Ông Lê Ngọc Sanh, Phó chủ tịch UBND huyện Cát Tiên (tỉnh Lâm Đồng) thì nói, tình trạng ngập lụt đã xảy ra tại địa phương này do rừng phòng hộ đầu nguồn bị khai thác cạn kiệt... Từ năm 1999 đến nay, nếu mưa xảy ra ở các khu vực thuộc tỉnh Đắk Nông với lượng từ 70mm trở lên thì chỉ sau 24 giờ trên sông Đồng Nai sẽ xuất hiện lũ và huyện Cát Tiên (tỉnh Lâm Đồng), xã Đắc Lua (huyện Tân Phú) sẽ bị ngập lụt, lũ quét. Trong mấy năm gần đây, tại khu vực Cát Tiên và Đắc Lua hầu như năm nào cũng bị lũ lụt, có năm xảy ra vài lần làm thiệt hại nghiêm trọng về sinh mạng và tài sản của người dân.

Theo thạc sĩ Nguyễn Vũ Huy (Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam), quan hệ phát triển trong lưu vực sông Đồng Nai là một thể thống nhất, do đó việc sử dụng nguồn nước từ dòng sông này cần được quản lý một cách tổng hợp. Vì vậy, để quản lý tốt tài nguyên nước hệ thống sông Đồng Nai cả về chất và lượng, nhằm phục vụ hiệu quả sự phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường, Chính phủ cần thành lập các tổ chức lưu vực sông có đủ trách nhiệm và thẩm quyền để quản lý nguồn nước của lưu vực sông này...

Cao Thuyên