Sinh đông con – biết rồi, khổ lắm!
Kỳ cuối: Giải pháp giảm sinh

Để giữ vững cơ cấu dân số phù hợp (hạ tỷ lệ tăng dân số tự nhiên còn 1,12% vào năm 2010) với phát triển kinh tế và phục vụ dân sinh của tỉnh Đồng Nai là cả một thách thức...

Để giữ vững cơ cấu dân số phù hợp (hạ tỷ lệ tăng dân số tự nhiên còn 1,12% vào năm 2010) với phát triển kinh tế và phục vụ dân sinh của tỉnh Đồng Nai là cả một thách thức...

>>> Kỳ 2: Đẻ thêm cái khó

* Thách thức

Mức sinh hàng năm trên địa bàn tỉnh tuy có giảm nhưng chưa thật sự bền vững và tiềm ẩn nhiều nguy cơ tăng tỷ lệ sinh trở lại. Dân số toàn tỉnh hiện nay trên 2,3 triệu người, trong đó nữ chiếm 51% và bình quân mỗi năm tăng thêm 38 ngàn người (trong đó có cả tỷ lệ tăng cơ học).

Lãnh đạo Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh cho biết, những khó khăn làm "khựng" lại công tác điều phối DS-KHHGĐ hiện nay là do các nguyên nhân: lực lượng cán bộ làm công tác này chưa đạt chuẩn (phải tuyển dụng mới 68% cán bộ); cộng tác viên thì có tâm lý dao động khi chuyển đổi mô hình sang cách làm mới đòi hỏi chuyên môn cao hơn; một số cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa thật sự quan tâm đến công tác này và chủ quan cho rằng việc tăng dân số đã khống chế đạt chỉ tiêu như mong muốn nên buông lỏng quản lý, chỉ đạo.

Cán bộ DS-KHHGĐ tỉnh chuẩn bị tài liệu cho chiến dịch truyền thông.

Minh chứng cho sự bất ổn định về hạ tỷ lệ sinh và nguy cơ tăng mức sinh cao trở lại, ông Huỳnh Cao Hải, Phó giám đốc Sở Y tế kiêm Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh cho biết, tỷ suất sinh năm 2001 là 18,710/00 (phần ngàn); năm 2008 là 15,920/00. Tuy tỷ suất sinh hàng năm có giảm, nhưng những năm gần đây mức giảm sinh chựng lại. Trong 3 năm (2005-2007) giảm bình quân mỗi năm là 0,40/00, nhưng năm 2008 chỉ giảm 0,30/00. Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên có biểu hiện "khó kiểm soát", giai đoạn 2001-2003 giảm bình quân 1% nhưng giai đoạn 2003-2008 chỉ giảm được 0,5%.

Vấn đề mất cân bằng giới tính trong cơ cấu dân số hiện nay cũng là điều đáng lo ngại. Tỷ số giới tính trẻ em trai cao hơn trẻ em gái. Cụ thể, tỷ lệ sinh năm 2008 có 116 trẻ trai/100 trẻ gái, như vậy cao hơn mức bình thường (105 trai/100 gái). Do đó, ông Hải đề nghị: "Cần nhanh chóng xây dựng các trung tâm DS-KHHGĐ cấp huyện; phải đưa công tác này lên thành một nội dung quan trọng trong chương trình hoạt động của các cấp chính quyền. Bên cạnh đó, cần xem kết quả thực hiện mục tiêu chính sách DS-KHHGĐ là một trong những tiêu chuẩn đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tập thể và cá nhân. Nhất là không nên y tế hóa công tác DS-KHHGĐ, không nên nhìn công tác này dưới góc độ hẹp vì nó luôn tác động đến chất lượng, cơ cấu, phân bổ và quy mô dân số...".

* Cần chiếc "vòng kim cô"

Đồng Nai là tỉnh nằm trong nhóm các tỉnh, thành phố có tỷ lệ tăng dân số tự nhiên thấp so với bình quân chung của cả nước. Tuy vậy, đây vẫn là tỷ lệ cao so với mục tiêu của tỉnh. Tại một số địa phương vùng sâu xa, vùng đồng bào tôn giáo và dân tộc như: Trảng Bom, Tân Phú, Định Quán tỷ lệ sinh tự nhiên vẫn còn cao, trên 1,2%. Một trong những lý do có thể giải thích được ở đây là, các địa phương này có đông đồng bào Công giáo, dân tộc nên quan niệm và nhận thức về sinh đông con vẫn còn theo suy nghĩ cũ "trời sinh voi sinh cỏ".

Để từng bước hạ tỷ lệ tăng dân số xuống mức 1% , tỉnh đã xây dựng đề án "thực hiện công tác DS-KHHGĐ đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020" với nhiều biện pháp, giải pháp quyết liệt. Một trong những giải pháp đó là xử lý nghiêm những cán bộ công chức, đảng viên vi phạm về chính sách DS-KHHGĐ để làm gương cho toàn xã hội. "Đó mới là chiếc "vòng kim cô" đủ mạnh trong việc hạn chế tỷ lệ tăng dân số tự nhiên cao, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên và sinh con vô tội vạ" -  bà Phạm Thị Thùy Trang, Trưởng phòng DS-KHHGĐ tỉnh, nói. Bà Trang còn cho biết thêm, qua tổng kết 4 năm (2003-2006) thực hiện Pháp lệnh dân số, trên địa bàn tỉnh có 315 cán bộ công chức, đảng viên vi phạm pháp lệnh này, trong đó số người bị xử lý kỷ luật và đang chờ xử lý là 136. Tuy mỗi nơi có hình thức xử lý khác nhau nhưng nó tác động rất lớn đối với những cán bộ, đảng viên cố tình vi phạm chính sách dân số.

Còn ông Huỳnh Cao Hải thì nói: "Giải pháp quan trọng trong chuỗi giải pháp để hạ tỷ lệ tăng dân số tự nhiên và duy trì ổn định mức sinh thấp là cần luật hóa chính sách DS-KHHGĐ; tăng cường công tác truyền thông trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào có đạo, vùng sâu xa và công nhân lao động trong các khu công nghiệp". Đó là vấn đề vĩ mô, việc phải làm để đẩy mạnh công tác này trong thời gian tới, đối với các địa phương là: "Cần phân biệt rạch ròi công tác chuyên môn giữa trung tâm DS-KHHGĐ và khoa chăm sóc sức khỏe sinh sản của trung tâm y tế huyện để tránh chồng chéo" - bà Nguyễn Thị Mộng Thu, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Nhơn Trạch, chỉ ra những điều còn vướng mắc khi thay đổi mô hình hoạt động.

Là người có trên 10 năm phụ trách công tác này, bà Đào Nguyễn Thanh Thủy, cán bộ DS-KHHGĐ xã Gia Tân 1 (huyện Thống Nhất), đề xuất: "Phải có chính sách đãi ngộ thiết thực hơn đối với đội ngũ làm công tác DS-KHHGĐ xã, ấp như: lương, phụ cấp, bồi dưỡng, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ; nhân rộng mô hình các câu lạc bộ sức khỏe sinh sản, KHHGĐ, không sinh con thứ 3 và phải cấp kinh phí cho mô hình này hoạt động chứ đừng tạo ra rồi bỏ mặc cho cơ sở tự bơi". Ông Lâm Cảnh Cần, Chủ tịch UBND xã Gia Tân 1, thì đúc kết kinh nghiệm: "Vùng đông đồng bào có đạo và dân tộc thiểu số thì cán bộ làm công tác này phải là giáo dân, người dân tộc. Chính họ là cầu nối giữa người dân với chính quyền để từ đó tìm ra hướng tuyên truyền, vận động cho phù hợp và hiệu quả".

Đoàn Phú