Trả lại cho em tuổi thơ
Kỳ 1: Bội thực và thiếu thốn

Với người lớn, trẻ em được ăn ngủ, học hành là đầy đủ, hạnh phúc. Nhưng dường như điều đó bội thực với trẻ em thành thị và thiếu thốn với trẻ em miền quê.

Với người lớn, trẻ em được ăn ngủ, học hành là đầy đủ, hạnh phúc. Nhưng dường như điều đó bội thực với trẻ em thành thị và thiếu thốn với trẻ em miền quê.

* "Tăng ca" và "lánh nạn"

Thấy con hàng xóm mới 4 tuổi biết nói tiếng Anh, đánh được đàn piano, chị H.A nhà ở phường An Bình (TP.Biên Hòa) liền chuyển con đến học tại trường mầm non đạt chuẩn quốc gia trong nội thành. Mục tiêu của chị là: "Con bé chẳng những biết ngoại ngữ, đàn giỏi, hát hay mà còn vẽ đẹp và biết đọc, biết làm toán". Chủ nhật tuần trước, cả nhà đứa bé đi thác Giang Điền chơi. Chiều về, bé đã thủ thỉ với ba: "Con thấy đi chơi vui hơn, còn đi học cả ngày con sợ quá!".

Trẻ em ở thành thị có nhiều điều kiện vui chơi, giải trí hơn (ảnh chụp tại khu du lịch Bửu Long).

Ở Khu liên hợp văn hóa thể thao tỉnh, trước trụ sở UBND phường Quyết Thắng và tại nhiều điểm dạy võ thuật khác trong TP.Biên Hòa thường có rất đông học viên theo học. Không ít trong số đó là các em ở lứa tuổi tiểu học. Anh Hòa, nhà ở phường Tân Phong đưa Nhân, con anh, đến học "tăng ca" môn võ thuật khi trên người cậu bé còn mặc đồng phục ở trường tiểu học và chiếc cặp to gần gấp đôi lưng em. Anh Hòa phân bua: "Bây giờ cháu còn nhỏ xương mềm, phải cho luyện tập võ thì sau này cơ thể mới dẻo dai, khỏe mạnh, đánh đấm giỏi được". Anh còn cho biết, ngoài học bán trú (2 buổi) ở trường và 3 buổi tối học võ, mỗi tuần Nhân còn có 3 buổi tối học nhạc và buổi sáng thứ bảy lên TP.Hồ Chí Minh học toán nâng cao. Cậu bé Nhân có vẻ lầm lì, ít nói hơn tuổi lên 9 hiếu động như những đứa trẻ khác. Được ba nhắc nhở mấy lần, Nhân chỉ trả lời một câu hỏi của tôi: "Mẹ và ông bà nội nói học vậy thì mới văn võ song toàn". Anh Hòa đỡ lời con: "Cháu còn nhỏ nên bộ não còn trống, mình phải tạo điều kiện cho cháu nạp càng nhiều kiến thức thì sau này mới giỏi được"!

Chị Huỳnh, nhà ở xã Tân Hạnh, vì sợ con thua bạn cùng trang lứa nên quyết "chạy chỗ" cho cháu có hộ khẩu ở nội thành Biên Hòa để theo học trường điểm, chất lượng cao. Nhưng do bận công việc làm ăn nên thường cuối tuần chị mới gần gũi, tìm hiểu việc học của con. Ban đầu cháu học giỏi, nhưng thời gian gần đây sa sút. Nghi ngờ, chị bí mật theo dõi và đã phát hiện con mình cùng đám bạn bỏ học, "lánh nạn" tại một điểm internet để chơi game online.

Thực tế, nhiều em được cha mẹ cho tiền và bắt đi học thêm, thế là các em có điều kiện, cơ hội để "luyện chưởng". Sợ thầy cô, bạn bè phát hiện, nhiều em tìm cách lánh vào các điểm internet xa trường học và trong các ngõ hẻm. Ngoài ra, nhiều trẻ em ở thành thị và cả nông thôn còn vô tình tiếp cận với nhiều sách, truyện thiếu nhi thiếu lành mạnh. Không ít bậc phụ huynh thường quan niệm rằng, truyện tranh có thể "lành" nên để cho con cái đọc thoải mái, thậm chí mua làm phần thưởng. Nhưng trên thực tế, không ít quyển truyện tranh in lậu là truyện bạo lực, khiêu dâm dễ tác động xấu đến suy nghĩ, tâm sinh lý còn non nớt của các cháu ở tuổi thiếu niên, nhi đồng.

* Thiếu điều kiên học tập và vui chơi

Trong những lần đi công tác về những miền quê, tôi thường gặp các sân bóng đá dân lập hễ nắng thì bụi, mưa là ngập nước, lấm bùn. Sân bóng đá như thế gần như là điểm vui chơi duy nhất cho cả ấp để thanh thiếu niên đá bóng, còn các cháu nhỏ thì chạy chơi, đùa giỡn xung quanh mặc cho bùn đất văng tứ tung. Một lần, tại xã Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu), tôi gặp các em nhỏ ở ấp Lý Lịch trong tình trạng "trần như nhộng" đang tắm mưa tại sân bóng đá như thế. Đứa lớn nhất 12 tuổi, đứa nhỏ chỉ 3 tuổi. Cạnh đó là một con suối chảy xiết và một trụ điện dân lập bị ngã, dây điện lòng thòng, rất nguy hiểm. Nhưng các em không hề sợ, cứ tung tăng tắm mưa, vọc bùn đất. Có lẽ đó là thú vui của trẻ em ở miền quê này!

Tại xã Hiệp Phước - nơi được coi là "đô thị" nhất huyện Nhơn Trạch hiện nay thì trẻ em cũng không hề có sân chơi nào ngoài các điểm internet. Vì vậy, nhiều cậu bé, cô bé mới 9-10 tuổi đã chát rất giỏi với những nickname rất người lớn như: hoangtutapyeu; nhoveanh; thuongemnhieu... Khi tôi đi tìm tư liệu để viết bài này tại xã Hiệp Phước, tình cờ đã gặp được hàng chục trẻ em đi... chăn trâu. Thực ra, đó không phải là trâu nhà mà vì muốn được tự do vui chơi, các em đã trốn gia đình theo những người chăn trâu để tập làm... mục đồng. Tập ngồi lên lưng và cỡi được trâu, với không ít trẻ em ở đây là điều kỳ diệu. Điền, 11 tuổi, cậu bé có nickname "hoangtutapyeu" nói: "Ba má đi làm suốt ngày nên buổi chiều không đi học là em trốn ra đây chơi. Nhưng nếu ba bắt được sẽ đánh vì biểu con nít mà lông bông vậy dễ hư hỏng, dính xì ke ma túy". Khi đàn trâu đi ăn xa, các em lại rủ nhau chơi trò trốn tìm, dạy nhau hát đồng dao (nhiều em chẳng thuộc một bài đồng dao nào). Và nhiều em không hề biết "chơi nhà chồi", làm diều, đánh đáo...

Những đứa trẻ này đang tắm tại thác Ba Giọt nhưng không có người lớn trông coi.

Một lần, tôi đến thăm nhà một người quen ở ấp Phúc Nhạc, xã Gia Tân 2 (huyện Thống Nhất). Tại một con suối nhỏ, tôi gặp 4-5 cô bé, cậu bé tuổi khoảng 10-12 đang lặn ngụp ở dưới. Đức và Thắng là anh em ruột đang rửa kèo nèo vừa đi cắt ngoài ruộng hoang về. Nhung, Thủy và Trọng thì đang mò cá, mò ốc. Các em cho biết: "Tụi con phải đi làm kiếm tiền phụ gia đình buổi sáng, buổi chiều mới đi học được". Hỏi các em, đi làm vậy còn đâu thời gian học bài, vui chơi? Nhung lanh nhất, trả lời: "Nhà nghèo mà chú, phải làm phụ bố mẹ nuôi mấy đứa em nữa. Lo ăn trước đã, còn học hành, vui chơi tính sau".

Không phải gần đây mà từ nhiều năm trước, tình trạng trẻ em đi tắm suối, ao hồ và bị chết đuối thường xảy ra tại các huyện: Tân Phú, Định Quán, Xuân Lộc. Phần lớn trẻ em chết đuối là do cha mẹ lo làm ăn, thiếu quan tâm, chăm sóc nên các em tự ý đi chơi và tắm suối, ao hồ hoặc chẳng may lọt xuống nước sâu chết đuối. Tại thác Ba Giọt ở huyện Định Quán - nơi từng xảy ra trẻ em chết đuối, gần đây tôi vẫn thấy một số trẻ em đi tắm suối mà không có người lớn theo cùng. Trong con nước chảy mạnh sau một cơn mưa và thác đang đổ ầm ầm, cậu bé Quý quả quyết rằng: "Tụi con biết bơi. Tụi con tắm ở đây hoài, có sao đâu chú!".

Mạnh Quân