Đường Trường Sơn huyền thoại – đường Hồ Chí Minh công nghiệp hóa
Kỳ 3: Đi qua những ngả đường

Đường Trường Sơn có vô vàn những ngã ba và thật khó mà nhớ hết hàng trăm ngả đường, trừ khi nó gắn liền với những sự kiện đặc biệt, những con người thật đặc biệt. Có những ngả đường không tên nhưng có những nơi mà tên tuổi đã gắn liền với cuộc trường chinh vĩ đại, thấm đẫm máu xương của bao thế hệ trẻ.

Đường Trường Sơn có vô vàn những ngã ba và thật khó mà nhớ hết hàng trăm ngả đường, trừ khi nó gắn liền với những sự kiện đặc biệt, những con người thật đặc biệt. Có những ngả đường không tên nhưng có những nơi mà tên tuổi đã gắn liền với cuộc trường chinh vĩ đại, thấm đẫm máu xương của bao thế hệ trẻ.

Cầu treo Đăkrông hùng tráng - điểm trung tâm của Khu di tích danh thắng Đăkrông nằm ngay bên đường 9 và đường 14

Trong những ngày đường Trường Sơn huyền thoại tròn 50 tuổi, nhóm phóng viên Báo Đồng Nai đã có dịp đi lại trên suốt chiều dài của con đường. Khởi hành từ thị trấn Lộc Ninh (huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước), chúng tôi đã đến với những  địa điểm nổi tiếng như các ngã ba: Đông Dương, Khe Sanh, Đồng Lộc... Đó là nơi gặp gỡ của những tuyến quân từ 2 mái Đông, Tây Trường Sơn rồi chia đi nhiều ngả. Đó cũng là nơi hội tụ những kỳ tích anh hùng, nơi tuôn trào những khát vọng cháy bỏng của những người đánh giặc cứu nước.

* Tam giác thịnh vượng

Dọc theo quốc lộ 14, chúng tôi lên Tây Nguyên. Những ngày giao mùa đã đến, bướm bay rập rờn khắp núi đồi. Một cảm giác bồi hồi lan tỏa khi chúng tôi xuyên qua Kon Tum, mảnh đất của một thời chiến tranh với những địa danh như như đồi Charlie, Đắc Tô - Tân Cảnh giờ đang từng ngày thay da đổi thịt. Lòng chúng tôi rộn ràng khi nhìn thấy tấm bảng chỉ ngã ba Đông Dương trên đường Hồ Chí Minh ngay trung tâm thị trấn Pleikan (huyện Ngọc Hồi). Ngã ba này, nơi gặp gỡ của đường 18A và 18B nối 2 mái Đông - Tây Trường Sơn, Ngọc Hồi đi A-tô-pưi (Lào) - là trọng điểm đánh phá, ngăn chặn ác liệt của không quân và bộ binh Mỹ - ngụy.

Ngã ba Đông Dương vốn dĩ là đầu mối giao thông và là ngã ba quân sự chiến lược trong kháng chiến. Nó trở thành nơi gặp gỡ của những cánh quân rồi chia tay đi về các chiến trường. Trong chiến tranh cũng như thời bình, ngã ba Đông Dương là mảnh đất chung sống của 3 dân tộc: Việt, Lào và Campuchia. Giờ đây, ngã ba Đông Dương trở thành một thị tứ sầm uất nhất, nhì trên cung đường Trường Sơn. Dáng dấp phố thị đã hình thành rõ nét. Những trục đường chính như đại lộ rộng thêng thang, nhà cao tầng mọc lên san sát, sóng điện thoại, internet phủ khắp Pleikan. Đường rẽ vào cửa khẩu Bờ Y giờ đã thông thương, cửa khẩu cũng đã hình thành, hứa hẹn một cửa ngõ giao thương sầm uất trong tương lai.

* Chiến trường xưa, cửa ngõ thương mại hôm nay

Đất Quảng Trị chào đón chúng tôi bằng chiếc cầu treo Đăkrông hùng tráng - điểm trung tâm của Khu di tích danh thắng Đăkrông nằm ngay bên đường 9 và đường 14. Cầu Đăkrông nổi tiếng bởi không chỉ là điểm vượt bí mật của tuyến đường mòn Trường Sơn - Hồ Chí Minh đầu tiên mà còn là nơi nhạc sĩ Trần Hoàn cho ra đời một tình khúc tuyệt vời: Sơn nữ ca.

Chúng tôi tiếp tục đi về ngã ba Khe Sanh -  giao điểm của trục đường 9 và đường 14 của đường Hồ Chí Minh. Trong kháng chiến, ngã ba Khe Sanh là trục đường giao thông quan trọng buộc Mỹ phải tập trung quân lực để dựng lên tuyến phòng thủ mạnh nhất ở bờ Nam sông Bến Hải. Khống chế được khu vực ngã ba Khe Sanh tức là làm chủ được mặt trận Trị Thiên. Nắm rõ được vị trí quan trọng của Khe Sanh, Mỹ đã tập trung lực lượng quân sự mạnh nhất, lúc cao điểm chiếm hơn một nửa quân đang có mặt tại chiến trường miền Nam.

Phóng viên Báo Đồng Nai phỏng vấn một nữ cựu binh ngã ba Đồng Lộc về thăm lại chiến trường xưa.

Hiện, đường 9 - Khe Sanh là con đường giao thông quốc tế quan trọng nối liền Việt Nam, Lào và vùng Đông Bắc Thái Lan. Ngã ba Khe Sanh còn là điểm nối giữa 2 thị trấn Khe Sanh và Lao Bảo tạo thành chuỗi đô thị của Khu kinh tế - thương mại đặc biệt Lao Bảo. Đây cũng là điểm đầu của Việt Nam nằm trên trục hành lang kinh tế Đông - Tây. Từ Lao Bảo, người ta có thể đến với các cảng biển miền Trung Việt Nam như: Cửa Việt, Vũng Áng, Chân Mây, Đà Nẵng... Nằm trên giao điểm của các huyết mạch giao thông quan trọng: quốc lộ 1A và đường sắt Bắc - Nam, đường Hồ Chí Minh (trong tương lai gần sẽ là đường cao tốc Bắc - Nam), Lao Bảo có tầm quan trọng đặc biệt trong việc mở rộng các hoạt động thương mại sang phía Tây.

* Ngã ba "mãi mãi tuổi thanh xuân"

Ngã ba Đồng Lộc là tên gọi chung cho một vùng đất hẹp chỉ khoảng 60 hécta nằm giữa 3 ngọn đồi cách thị trấn Ngèn của huyện Can Lộc (tỉnh Hà Tĩnh) 10km về hướng Tây Nam trên đường 15B (tuyến hành lang vận chuyển Bắc - Nam). Từ tháng 3-1965 đến tháng 11-1968, mảnh đất này đã hứng chịu hơn 2.000 trận ném bom với 42.000 trái bom và đạn. Có ngày nơi đây chịu đến 14 trận bom của 160 máy bay Mỹ các loại. Mỗi mét vuông đất ở đây đã từng hứng chịu từ 3 - 4 trái bom.

Chúng tôi chứng kiến rất nhiều du khách đã không cầm được nước mắt khi nghe lại câu chuyện chiến đấu anh dũng của 10 cô gái thanh niên xung phong (TNXP) tiểu đội 4, đại đội 552, tổng đội 55. Tiểu đội có nhiệm vụ đếm bom, san lấp hố bom, thông tuyến ngay ngã ba này. Ngày 24-7-1968, Mỹ ném bom dữ dội, một quả bom đã rơi trúng miệng hầm trú ẩn của 10 cô gái TNXP (từ 18-24 tuổi). Cả tiểu đội hy sinh vì sức ép của bom.

Cùng với chiến công về sự hy sinh anh dũng của 10 cô gái san lấp hố bom còn có những tên tuổi đã đi vào huyền thoại của ngã ba lửa trên tuyến đường Trường Sơn. Đặc biệt, tên của nữ anh hùng La Thị Tám  (tiểu đội quan sát bom) đã được đặt cho ngọn đồi nơi chị đứng đếm bom. Và chị đã cùng nhiều đồng đội và ngã ba Đồng Lộc đã đi vào một bài hát mang giá trị tinh thần được kết tinh và tồn tại trong máu lửa.

Đến ngã ba Đồng Lộc, viếng mộ 10 cô gái TNXP, lòng không khỏi bồi hồi khi giữa không gian lặng yên và thiêng liêng bỗng vút lên một giọng hát da diết: "Người con gái quê ta, đôi mắt trong tựa ngọc. Đôi giọt nước sông La. Thương như trời quê ta. Em dõi theo từng ngày. Đếm từng loạt bom rơi. Cho bom nổ bên tai...

Thu Trang - Đức Việt