Đời sống người lao động thời khủng hoảng
Kỳ 2: Dịch vụ "ăn theo" ế ẩm

Khủng hoảng tài chính không chỉ doanh nghiệp mới bị ảnh hưởng mà nó còn tác động đến những gánh hàng rong, mớ rau, quầy tạp hóa... của tiểu thương, người buôn bán nhỏ mà chúng tôi ghi nhận được tại các khu lao động, công nhân nghèo.

Khủng hoảng tài chính không chỉ doanh nghiệp mới bị ảnh hưởng mà nó còn tác động đến những gánh hàng rong, mớ rau, quầy tạp hóa... của tiểu thương, người buôn bán nhỏ mà chúng tôi ghi nhận được tại các khu lao động, công nhân nghèo.

>>>Kỳ 1: Đối mặt với khó khăn

* Long đong "sạp chợ", gánh hàng rong

Mấy tháng nay, anh Hải Long và chị Tư Sanh (xã Sông Trầu, huyện Trảng Bom) vừa bán thức ăn sáng, sữa đậu nành cho công nhân, vừa ngó chừng người quen để... đòi nợ. Anh Hải Long cho biết: "Do buôn bán lâu ngày quen mặt khách hàng nên chúng tôi mạnh dạn bán thiếu cho các công nhân. Giờ thì nhiều công nhân bị mất việc làm hoặc đồng lương thu nhập thấp nên họ tìm cách trốn nợ. Chúng tôi đòi, người trả thì ít, còn người thiếu thêm lại nhiều". Chị Tư Sanh than với chúng tôi: "Xe hàng của vợ chồng tôi chủ yếu là phục vụ công nhân. Nay công nhân rỗng túi thì chúng tôi cũng bị... khủng hoảng theo".

Những người buôn bán thức ăn sáng cho công nhân ở khu công nghiệp Bàu Xéo (huyện Trảng Bom) cho biết, người ăn thì nhiều nhưng chủ yếu là... thiếu chịu.

Vợ chồng anh Lâm, chị Thủy (ở xã Phước Thiền, huyện Nhơn Trạch) hành nghề bán quần áo cũ thì rầu rĩ: "Mấy tháng qua, ngày nào chúng tôi cũng dọn hàng ra bán trước cổng các khu nhà trọ, công ty, nhưng chẳng mấy ai mua".

Khi công nhân "cháy túi" thì việc mua bán của tiểu thương cũng hoạt động cầm chừng. Hoặc muốn bán được hàng, người bán phải "đại hạ giá" và chấp nhận cho công nhân mua thiếu. Chị Thu Ba, bán hàng ăn sáng gần Công ty Pouchen (xã Hóa An, TP.Biên Hòa) tâm sự: "Mấy tháng nay lượng hàng bán ra giảm 1/2 và mỗi tô bún giảm giá 1.000 đồng, vậy mà công nhân cũng ít ăn. Hàng ăn của tôi bữa nào cũng thừa khá nhiều. Kiểu này chắc tui cụt vốn luôn quá". Hỏi sao công nhân không ăn hàng sáng của các chị bán trước cổng công ty như trước kia, mấy công nhân ở đây cười cười: "Sáng tụi em chiên cơm nguội ăn lót dạ rồi. Chứ ăn hàng quán hoài lấy tiền đâu mà trả".

Không bán được hàng, nhiều chị em, mà phần lớn là phụ nữ trung niên từ miền Trung, miền Bắc vào chuyển sang... gánh hàng rong bán dạo. Chị Hiện, người mà chúng tôi gặp trong con hẻm nhỏ ở ấp Đồng Nai (xã Hóa An) cho biết: "Vai gánh hàng nặng trĩu, miệng rao, mắt dáo dác nhìn, tai dỏng nghe tiếng khách gọi mua hàng vậy mà tôi đã đi cả năm, sáu con hẻm rồi nhưng chẳng một người mua. Thời buổi bây giờ sao mà khó mua bán quá!". Ở một khu nhà trọ tại phường Long Bình (TP.Biên Hòa), khi chị Hoa đặt gánh rau, thịt, cá xuống trước cửa phòng số 12, một nữ công nhân chạy ra nói: "Chị bán cho 1.000 đồng rau muống, 5.000 đồng cá". Chị bán hàng mặt bí xị, nhưng cố sởi lởi cân rau, lựa cá: "Mua thêm đi em để mai khỏi mua nữa". Cô gái lắc đầu, rồi nhận bịch hàng từ người bán và đưa 12 tờ giấy bạc loại 500 đồng trước khi đi thẳng vào nhà bếp.

* Phòng trọ đìu hiu

Do công nhân bị mất việc làm, tiểu thương buôn bán ế ẩm nên thu nhập không đủ chi phí cho những tiêu dùng, sinh hoạt tối thiểu. Vì vậy, tình trạng những người lao động từ các tỉnh, thành khác đến Đồng Nai sinh sống và làm việc hiện đang đối mặt với tình trạng nợ tiền phòng trọ, thiếu tiền ăn, không có tiền trả cho tổ điện, nước. Không ít công nhân và tiểu thương, người buôn bán nhỏ ngoại tỉnh buộc phải trả phòng trọ về quê hoặc dồn đông người ở chung một phòng để giảm chi phí. Chị Ba Phượng, chủ nhà trọ tại ấp 2, xã Hiệp Phước cho biết: "Ngoài số phòng trống bị trả, bị quỵt tiền trọ, chúng tôi vẫn phải chấp nhận cho người ở trọ chậm trả tiền phòng và điện nước thêm vài tháng nữa. Có hộ nghèo quá còn xin chúng tôi cho họ được nợ thêm tiền gạo, thuốc men...".

Để đối phó với tình trạng quỵt nợ, nhiều chủ cho thuê phòng trọ đã "xiết chặt" quản lý người thuê bằng cách: giữ giấy chứng minh nhân dân, thu tiền trước 1 tháng, tìm người quen có uy tín bảo lãnh... "Nhưng cách làm đó bị người thuê trọ phản đối và từ chối thuê phòng trọ của những chủ kiểm soát gắt gao, vì dịch vụ nhà trọ hiện nay đang ế ẩm và giá rất rẻ cũng như thủ tục ở nhiều nơi đơn giản nên công nhân được chọn lựa thoải mái" - chị Ba Phượng cho biết thêm.

Chị Hoàng Yến, chủ phòng trọ tại khu phố 3, phường Long Bình (TP.Biên Hòa) thì phân bua với chúng tôi: "Nghịch lý hiện nay là phòng trọ thì trống nhưng một số phòng khách ở rất đông và chật chội. Thôi thì cùng chia sẻ với công nhân, người lao động nghèo trong thời khủng hoảng này vậy!".

Trong vai người đi thuê phòng trọ, chúng tôi đến khu phố 1, phường Tân Mai (TP.Biên Hòa) hỏi thuê phòng. Chị Cúc, chủ phòng trọ ở đây cho biết: "Còn trên 10 phòng trống của công nhân vừa chuyển đi. Họ chuyển đi tôi tiếc lắm, nhưng do người ta mất việc làm, không có thu nhập nữa thì ở đây làm gì! Bây giờ nếu các chú muốn thuê phòng tôi lấy giá rẻ thôi, chứ để không phòng mau xuống cấp lắm". Khi anh bạn thợ hồ dẫn 5 người thợ vào nhận phòng thì chị Cúc vui ra mặt: "Chú làm công nhân thời vụ nên tôi lấy giá hữu nghị. Cứ ở đi, tôi đảm bảo phòng ốc, điện nước ở đây ngon lành".

Để giải quyết tình trạng mâu thuẫn giữa chủ nhà trọ và người thuê phòng thời khủng hoảng, nhiều nơi đã có cách làm khá hiệu quả. Điển hình như ở các khu nhà trọ xã Hiệp Phước, như lời anh Nguyễn Thành Phú, Bí thư Đoàn xã này cho biết: "Nhờ mô hình khu nhà trọ an toàn nên chúng tôi đã vận động các chủ phòng trọ cùng chia sẻ với công nhân, người lao động thuê phòng khi họ gặp khó khăn về đời sống. Thường thì công nhân và chủ phòng trọ ở những nơi chúng tôi triển khai mô hình này đều có sự gắn bó lâu dài và trách nhiệm với nhau. Riêng những nơi khác thì tình hình cũng không được tốt lắm. Chuyện trốn nợ, cãi vã nhau do nợ tiền ở trọ tại không ít khu nhà trọ là khó tránh khỏi".

Song, tình cảnh chung của các khu nhà trọ hiện nay là: Người xây phòng trọ kinh doanh kêu thua lỗ, xin giảm thuế; công nhân, người lao động nghèo nhìn các dãy phòng trọ đóng cửa im ỉm thì muốn vào ở nhưng túi lại không tiền.

Đoàn Phú