Khai thác hay hủy diệt?

Chỉ một đoạn ngắn chảy qua địa bàn huyện Định Quán và huyện Tân Phú, nhưng sông La Ngà có đến 4 công ty được cấp phép khai thác cát. Ngoài những công ty được cấp phép khai thác cát, còn có tình trạng khai thác trộm diễn ra khá nhộn nhịp.

Chỉ một đoạn ngắn chảy qua địa bàn huyện Định Quán và huyện Tân Phú, nhưng sông La Ngà có đến 4 công ty được cấp phép khai thác cát. Ngoài những công ty được cấp phép khai thác cát, còn có tình trạng khai thác trộm diễn ra khá nhộn nhịp.

Một điểm sạt lở bờ sông tại ấp Giang Điền, xã Phú Thanh.

Với giấy phép có trong tay, các đơn vị khai thác cát rất tận lực. Các ghe hút cát bất kể là giữa dòng hay sát bờ. Đã có nhiều cuộc tranh chấp nhau giữa các chủ ghe hút cát phía Bình Thuận và Đồng Nai. Hai bên đều cho rằng bên này xâm phạm địa phận khai thác của bên kia. Anh Thành, một nhân công làm thuê cho một chủ ghe hút cát cho biết, đã không ít lần đang làm dưới sông thì đất đá từ trên bờ ném xuống loảng xoảng. Đối tượng ném đá có thể là từ phía ghe khác hoặc là người dân bị lở đất ruộng.  

Trên đoạn sông kéo dài từ xã Gia Canh (huyện Định Quán) đến các xã Phú Điền, Phú Thanh, Phú Bình (huyện Tân Phú) đã có ít nhất bốn điểm tập kết cát. Rất nhiều lượt xe ben, xe tải vẫn tấp nập vào các điểm tập kết này chở cát mỗi ngày.

Vài năm nay, khi tình trạng khai thác cát rộ lên thì bờ sông từ xã Gia Canh đến xã Phú Bình đã có nhiều điểm sạt lở nặng. Con đường nhỏ cặp theo bờ sông xuống bến đò Gia Canh rất chênh vênh, có đoạn đã lở gần hết hoặc khoét thành hàm ếch, xe máy lưu thông phải đi lấn vào đất vườn của người dân. Ở xã Phú Điền, Phú Bình có nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng khiến ruộng đất của bà con bị thu hẹp  dần. Anh An có ruộng ở ấp Giang Điền, xã Phú Thanh, chỉ đoạn sông còn mới nguyên dấu sạt lở, nói: "Ruộng của tôi lúc trước ở ngoài xa kia. Các ghe cứ xúm lại hút, làm sạt lở hết rồi". Tại xã Phú Điền, từ ngày có bãi tập kết cát ngoài cánh đồng Đồng Hiệp thì đủ loại xe từ cải tiến đến ben tập trung về chở cát. Đường đê bao Đồng Hiệp bị sạt lở, cầu qua kênh bị đập bỏ lan can để xe chở cát qua lại. Những chiếc cầu bắc qua kênh nội đồng thiết kế chịu lực 1 tấn, nhưng cả chiếc xe cần cuốc nặng hàng chục tấn vẫn bò qua. Cầu đập Đồng Hiệp cũng oằn mình khi mỗi ngày "gánh" hàng trăm lượt xe chở cát. Rồi đường Gia Canh, đường Be 26 xã Phú Thanh, đường Phú Điền -  Phú Hòa cũng là những tuyến đường mà xe ben chở cát qua lại rầm rập, cày xới làm hư đường.

Ba chiếc ghe sắt bơm hút cát trái phép đang bị tạm giữ.

Công an huyện Tân Phú từng kiểm tra và phát hiện nhiều vụ khai thác trái phép, trong đó có vụ phạt hàng chục triệu đồng và tịch thu phương tiện. Mới đây, Công an huyện này lại phát hiện và đang tạm giữ hai ghe sắt hút cát trái phép trên sông La Ngà, chủ các phương tiện là người tỉnh Bình Thuận. Ngày 11-10 vừa qua, Công an huyện bắt quả tang ông Trần Khánh Hùng, ngụ tại xã Đạ Kho, huyện Đạ Tẻh (tỉnh Lâm Đồng) đang điều khiển ghe hút cát trái phép tại khu vực ấp Giang Điền, xã Phú Thanh. Sau khi hút cát, ông Hùng tập kết lên bãi cát của cửa hàng vật liệu xây dựng (VLXD) Thanh Hải tại ấp Giang Điền. Theo các cơ quan chức năng huyện Tân Phú thì cửa hàng VLXD Thanh Hải không có chức năng khai thác cát. Thế nhưng, điểm kinh doanh VLXD này lại có đến 3 bãi chứa cát tập trung ở ấp Giang Điền và ấp Bàu Mây của xã Phú Thanh. Từ đây xe ben vận chuyển đi các nơi tiêu thụ...

Nguyên Lễ