Nỗi niềm người dân sống ven sông Thị Vải

Điều khiển chiếc ghe máy, anh Út Sang đưa chúng tôi ra dòng sông Thị Vải. Chỉ dòng nước đen kịt, bốc mùi hôi, anh Sang trầm ngâm: "Ngày xưa nước sông Thị Vải trong xanh, tôm cá nhiều, người dân chúng tôi sống cùng dòng sông này. Còn bây giờ, chỉ cần nhúng chân xuống nước, lập tức ngứa ngáy, da nổi cục sần sùi. Sông không còn một con vật nào sống nổi vì nước ô nhiễm".

* Tan tác xóm chài

Cũng như hàng chục hộ khác ở ấp 1A, xã Phước Thái (huyện Long Thành), gia đình anh Sang sống bằng nghề chài lưới trên sông Thị Vải và làm ao nuôi tôm. Ở đây có cả một xóm sống bằng nghề chài lưới. Lòng sông Thị Vải sâu, cá, tôm nhiều, người dân sống được nhờ vào sông. Nhưng từ hơn chục năm nay khi dòng sông bị ô nhiễm thì nghề chài lưới cũng không còn, xóm chài tan tác, người dân tự đi kiếm nghề khác để mưu sinh. "Lớp thanh niên còn đi mần ở công ty được, còn luống tuổi như tụi tôi thì không biết mần gì" - anh Sang nói.

Muốn nuôi được con tôm, ông Ba Hùng phải sắm thêm chiếc máy bơm (khoảng 7 triệu đồng) để bơm nước vào ao lắng, khử trước khi đưa vào đìa tôm.

Biết chúng tôi là nhà báo, bà Nguyễn Thị Thành một người dân ở ấp 1A, bày tỏ bức xúc: "Mười năm rồi người dân chúng tôi đã làm đơn tố cáo Công ty Vedan xả nước làm ô nhiễm sông Thị Vải. Nay mọi chuyện đã rõ, Công ty Vedan phải có trách nhiệm với sông Thị Vải, với đời sống người dân chúng tôi". Ông Đặng Văn Si, 72 tuổi, kể: "Tôi sống ở đây từ năm 13 tuổi. Con sông Thị Vải bao đời rồi vẫn vậy, nhưng từ khi có nhà máy Vedan thì sông không còn là nơi kiếm sống của dân nghèo, đời sống người dân ở đây bị đảo lộn. Phần lớn dân ở đây sống bằng nghề chài lưới, nuôi tôm, đã phải bỏ nghề".

* Nuôi tôm "may ít rủi nhiều"

Chúng tôi ghé vào đìa tôm của ông Ba Hùng khi ông đang phơi mình dưới nắng sửa máy bơm. Nhắc đến con sông, ông Ba Hùng kể: "Khi chưa có khu công nghiệp, nghề nuôi tôm phát triển rất mạnh, các đìa tôm ở đây chỉ cần đắp đê sát dòng nước là tôm cá vào đầy. Giờ thì đìa tôm bỏ hoang, chính quyền cũng khuyến cáo không nuôi tôm". Đìa tôm của ông Ba Hùng rộng khoảng một mẫu ở sát rạch Bàu Riêu - một nhánh của sông Thị Vải. Mỗi vụ gia đình ông tốn khoảng 20 triệu đồng tiền bơm nước, tiền hóa chất để xử lý nguồn nước vốn ô nhiễm. Ông Ba Hùng tâm sự: "Cái nghiệp nuôi tôm gần như không bỏ được. Nhưng rồi năm ngoái gia đình tui trắng tay ba vụ mất đứt hơn 250 triệu đồng. Ba cuốn "sổ đỏ" còn nằm ở ngân hàng".

Anh Trần Văn Thanh ở ấp 1B, xã Phước Thái thì rầu rĩ: "Tui thả 3 vạn con tôm thẻ chân trắng, nuôi được hai tháng thì chết sạch. Tôm chết là do tui bơm nước sông Thị Vải vào súc rửa hồ". Nằm sát sau lưng nhà máy bột ngọt Vedan, ông Trần Văn Leo (xã Phước Thái) cũng buồn bả khi chúng tôi nhắc đến con tôm. Mới năm ngoái, ông Leo trắng tay ba vụ tôm. Hơn 10 năm trong nghề nuôi tôm, ông Leo đành tuyên bố: "Chắc tui phải bỏ nghề vì không còn vốn".

* Sống cùng ô nhiễm

Người dân ở các xã Phước Thái, Phước Bình (huyện Long Thành), Phước An (huyện Nhơn Trạch) đều ngao ngán: "Tình trạng ô nhiễm chúng tôi kêu đã nhiều rồi! Sông ô nhiễm không còn kiếm sống được đã đành nhưng không khí, nước uống bị ô nhiễm thì làm sao sống!" Chỉ về hướng ống khói nhà máy Vedan đang phun mù mịt, ông Trần Anh Dũng, trưởng ấp 1C, xã Phước Thái, nói thêm: "Ấp tôi cách nhà máy Vedan 2km nhưng vẫn ngửi không nổi cái mùi thối từ nhà máy lan sang".

Bà Trần Thị Son "Nước bơm lên chỉ qua một đêm trở thành màu đen. Thùng chứa nước, ca cũng bị đổi màu".

Khi nghe chúng tôi hỏi thăm nguồn nước sinh hoạt trong ấp bị ô nhiễm, anh Hứa Văn Tài, trưởng ấp 2, xã Phước Bình liền dẫn đi thực tế. Anh Tài đưa đến nhà bà Trần Thị Son ở đối diện KCN Gò Dầu - cách quốc lộ 51 khoảng 100m. Bà Son bức xúc: "Cái giếng của tôi trước đây nước rất trong, vậy mà bây giờ nước có mùi rất tanh. Múc lên, qua một đêm thì đen ngòm. Màu đen còn bám cả thùng nước, bám vào ca... Áo quần giặt xong từ màu trắng biến thành màu vàng". Bỏ giếng cũ, khoan thêm một cái giếng khác ở góc vườn vậy mà chỉ khoảng 3 tháng, tình trạng lại diễn ra tương tự. Thế là hiện nay, hàng ngày bà Son phải bỏ tiền ra mua nước bình về để uống. Không riêng gì gia đình bà Son, nhiều hộ dân trong khu vực cũng sống trong tình cảnh như thế từ nhiều năm qua...

Mạnh Thắng