Phương tiện nào thay thế xe cải tiến?

Vì nhu cầu thiết thân là vận chuyển hàng hóa ở vùng nông thôn nên người ta chế ra chiếc xe cải tiến. Tùy theo vùng sản xuất mà xe cải tiến còn được chế thêm các chức năng như bơm nước, phun thuốc trừ sâu, xay vỏ cà phê, lảy bắp v.v... Xe cải tiến còn có thể di chuyển từ địa hình sình lầy cho đến đồi núi lởm chởm.

Vì nhu cầu thiết thân là vận chuyển hàng hóa ở vùng nông thôn nên người ta chế ra chiếc xe cải tiến. Tùy theo vùng sản xuất mà xe cải tiến còn được chế thêm các chức năng như bơm nước, phun thuốc trừ sâu, xay vỏ cà phê, lảy bắp v.v... Xe cải tiến còn có thể di chuyển từ địa hình sình lầy cho đến đồi núi lởm chởm.

Xe cải tiến hữu dụng trong việc vận chuyển hàng hóa, nông sản cho nông dân.

Huyện Xuân Lộc có khoảng hơn 1.000 chiếc xe cải tiến. Mặc dù Nghị quyết 32/CP quy định từ 1-1-2008 cấm lưu hành loại xe này trên toàn quốc, nhưng đến nay xe cải tiến vẫn hoạt động. Chính quyền huyện có vận động, tuyên truyền người dân chấp hành Nghị quyết của Chính phủ, nhưng rất lúng túng trong việc xử lý. Nếu thực hiện triệt để theo quy định là "tịch thu bán phế liệu, sung công quỹ phương tiện vi phạm (xe cải tiến)" thì không biết lấy phương tiện gì thay thế để vận chuyển hàng hóa cho người dân qua  ruộng rẫy, vào vùng sâu, vùng xa. Anh Sển Cẩm Sìn ở ấp Đông Minh, xã Lang Minh (là một trong những xã ở Xuân Lộc có nhiều xe cải tiến) cho biết, nhờ có xe cải tiến mà mỗi mùa thu hoạch anh chở được lúa, bắp vượt qua vùng ruộng sình lầy về nhà. Đặc điểm ở đây là vào mùa sản xuất đường sá đi lại rất khó khăn, xe bò, xe tải không thể chạy được trên các con đường sình lầy. Chỉ có xe cải tiến được sản xuất theo nhu cầu thực tế ở địa phương là phù hợp. Một cán bộ xã Lang Minh bức xúc cho biết, không ai không chấp hành Nghị quyết, thế nhưng nếu thực hiện triệt để cấm xe cải tiến lưu hành thì nông dân sẽ gặp khó khăn.

Đơn cử công vận chuyển một bao lúa bằng xe cải tiến chỉ khoảng 3.000 đồng, nếu vận chuyển bằng sức người bốc vác (đường sình lầy không sử dụng được xe bò, xe tải) thì phải tốn đến 10.000 đồng/bao. Có khi đường quá lầy thì người ta cũng không chịu vác thuê với giá đó. Như vậy tiền vận chuyển sẽ tăng quá cao và người sản xuất gần như trắng tay. Một cán bộ Công an huyện Xuân Lộc cho biết, với cơ quan thực thi thì phải thực hiện nghiêm luật pháp. Thế nhưng qua thực tế ở địa phương, cơ quan công an phải tham mưu cho lãnh đạo có biện pháp thế nào để thể hiện sự chấp hành lệnh của cấp trên mà còn không chặn mất đường mưu sinh của nông dân. Một bất hợp lý khác mà công an huyện không biết xử lý ra sao. Theo Nghị định 146 (xử phạt vi phạm Nghị quyết 32) thì trường hợp xe cải tiến vi phạm phải bị phạt hành chính bằng tiền, kèm hình phạt phụ là tịch thu phương tiện. Thế nhưng ở nông thôn, chiếc xe cải tiến là một khối tài sản lớn của nông dân (trị giá vài chục triệu đồng) đã bị tịch thu, lại còn bị phạt thêm 6 triệu đồng là một nghịch lý không thể thực hiện được. Và người nông dân sử dụng phương tiện này để chở nông sản, vật tư nông nghiệp (nói chung là phục vụ sản xuất) lại thành người vi phạm cũng là một nghịch lý không chấp nhận được. Có lẽ vì vậy mà cho đến nay huyện Xuân Lộc vẫn chưa đề xuất được phương án thay thế, hỗ trợ nông dân chuyển đổi xe cải tiến.

Ở huyện Thống Nhất, xe cải tiến cũng là phương tiện chủ lực trong việc vận chuyển nông sản, hàng hóa  cho các vườn rẫy ở vùng sâu, vùng xa. Một cán bộ Phòng Kinh tế huyện cho biết, đất sản xuất nông nghiệp ở đây phần lớn là địa hình trung du. Do vậy, xe cải tiến rất hữu dụng để vận chuyển nông sản, hàng hóa qua các vùng đồi đá, suối sâu. Đặc biệt ở đây có đến 3.000 hécta đồi đá chuyên canh cây chuối. Có những đồi đá có độ dốc đến 45% chỉ có xe cải tiến leo lên được, còn các loại xe tải khác đều phải "bó tay". Anh Trần Hữu Đức ở xã Quang Trung cho biết, gia đình anh có sắm một chiếc xe cải tiến để chở nông sản từ vườn, rẫy của gia đình về nhà ở bên quốc lộ 20. Để vào rẫy, xe của anh phải băng qua các con đường có lúc rất lầy lội, có lúc lại lổm nhổm những tảng đá. Các bác tài xe tải ben cũng phải lắc đầu chịu thua khi vào các con đường trên, nhưng anh vẫn ung dung lái xe cải tiến đi về. Anh Đức chỉ vào hệ thống thắng (phanh) hơi và số phụ cho biết, xe chạy rất an toàn vì hệ thống thắng bảo đảm, số phụ giúp xe vượt qua nhiều địa hình khó khăn. Còn cái bơm gắn sẵn ở đầu xe giúp anh bơm nước tưới vườn rẫy một cách thuận lợi. Nếu không thì phải sắm riêng máy bơm để ở chòi rẫy và phải mất thêm công một người canh giữ hàng ngày. Bên cạnh đó còn có bộ phận bơm thuốc trừ sâu giúp anh phun thuốc bảo vệ vườn điều, vườn sầu riêng với độ cao đến 4 mét rất thuận lợi. Anh Hùng băn khoăn nói, nếu phải loại bỏ xe cải tiến thì nông dân không đủ tiền sắm xe tải chính hãng giá quá cao. Đã thế xe tải thông thường lại di chuyển được với địa hình phức tạp ở đây và không sử dụng được đa năng như xe cải tiến. Nếu cho rằng xe cải tiến lưu thông gây tai nạn nên cấm lưu thông thì khó thuyết phục, vì loại xe cơ giới nào khi lưu thông cũng có thể gây tai nạn (thống kê hiện nay, xe máy, mô tô gây tai nạn chiếm khoảng 70% số vụ, ô tô khoảng 28%). Theo nhiều nông dân cho biết, nhược điểm của xe cải tiến này là quá xấu và có xe xịt nhiều khói. Thế nhưng xe cải tiến chỉ phục vụ sản xuất, đi trong vườn rẫy nên không cần hình thức đẹp. Mong muốn của nông dân là nghiên cứu phương tiện thay thế phù hợp với chức năng đa dạng của xe cải tiến. Thế nhưng cho đến nay, đây vẫn là vấn đề đang bỏ ngỏ.

Thanh Toàn