Qua 9 tháng áp dụng Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH), đã phát sinh nhiều bất cập, gây không ít khó khăn, phiền toái cho tất cả các bên..., dù luật (có hiệu lực thi hành từ 1-1-2007) có những điều khoản ràng buộc doanh nghiệp, người lao động (NLĐ) và cơ quan BHXH phải thực thi nghiêm các chế độ đối với NLĐ.
 |
| Mặc dù đã rất nỗ lực, nhưng công việc ở phòng thu thuộc BHXH tỉnh vẫn rất bề bộn. |
* Doanh nghiệp lúng túng
Trước đây, các đơn vị sử dụng lao động chỉ phải nộp một lần mức đóng BHXH 23% cho BHXH, còn chịu trách nhiệm thanh toán chi phí ốm đau, thai sản do cơ quan BHXH thanh quyết toán với doanh nghiệp. Hiện nay, theo điều 41 của mục 1, chương III, Luật BHXH, nguồn hình thành quỹ ốm đau, thai sản do NLĐ đóng bằng 3% quỹ tiền lương, tiền công đóng BHXH của NLĐ. Theo mức đóng này, đơn vị sử dụng lao động giữ lại 2% để chi trả kịp thời NLĐ đủ điều kiện hưởng chế độ. Việc các đơn vị sử dụng lao động được chủ động trong việc thanh toán chi phí bảo hiểm y tế (BHYT) tưởng đơn giản nhưng quá trình thực hiện đã phát sinh nhiều rắc rối, nhất là đối với các đơn vị có nhiều công nhân và nhiều lao động nữ.
Thực tế, việc mở sổ theo dõi tình hình ốm đau, thai sản của NLĐ trong các doanh nghiệp đã dẫn đến chỗ bất tiện và phức tạp cho các đơn vị kinh doanh phải sử dụng nhiều công nhân. Đó là chưa kể những doanh nghiệp thường xuyên thay đổi cán bộ chuyên trách về lĩnh vực này. Anh Nguyễn Văn Mười, 1/14 người phụ trách BHXH của Công ty Pouchen (xã Hóa An, TP. Biên Hòa) cho biết, hiện nay công ty sử dụng 21 ngàn lao động, trong đó 90% là nữ. Tổng mức 2% công ty được giữ lại để chi trả cho NLĐ chỉ khoảng 400 triệu đồng. Trong khi đó mức thực chi ốm đau, thai sản cho NLĐ tại công ty mỗi tháng lên đến 1-1,2 tỷ đồng. Sự chênh lệch quá lớn này khiến công ty phải "ứng" trước khoản tiền chi lố, sau 3 tháng mới được BHXH thanh toán lại. Việc "đọng vốn" và phải chịu trách nhiệm chi trả ngay cho NLĐ được hưởng chế độ khiến cho doanh nghiệp lúng túng vì phải tìm cách tháo gỡ vướng mắc. Chưa hết, theo quy định, mỗi tháng BHXH duyệt hồ sơ quyết toán một lần, nhưng do lượng lao động ở Pouchen đông nên sổ sách làm không kịp, khiến quy trình xét duyệt hồ sơ thường bị trục trặc. Ngoài ra, mỗi tháng lượng công nhân trong công ty dao động từ 700 - 1.000 người. Chính vì vậy, việc làm hồ sơ và sổ theo dõi sức khỏe công nhân thường bị chậm do sự biến động quá lớn giữa NLĐ cũ và mới. Đối với số công nhân chưa được cấp sổ BHXH, công ty lại phải linh dộng lấy chế độ của nhóm người cũ để chi trả cho số người này. "Tôi cho rằng, điều 4 của Luật BHXH đã không tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, mà trái lại còn gây phức tạp hơn!" - anh Mười nói.
* Cơ quan BHXH... rối!
Ngoài Công ty Pouchen đã đề nghị BHXH cho nộp một lần 23% quỹ BHXH, thì các doanh nghiệp có đông NLĐ như: Taiwan (KCN Biên Hòa 2), Changshin (KCN Thạnh Phú, huyện Vĩnh Cửu), Việt Vinh (KCN Sông Mây, huyện Trảng Bom)... cũng gặp tình trạng phức tạp tương tự. Các công ty này cũng đang kiến nghị BHXH được thực hiện chi trả chế độ ốm đau, thai sản cho NLĐ theo quy trình cũ (nộp 23%).
 |
| NLĐ đến làm thủ tục thanh toán BHXH tại BHXH tỉnh. |
Không riêng gì doanh nghiệp, cơ quan BHXH thời gian qua cũng phải khá vất vả để "chạy" theo công việc. Bà Lê Thị Lý, Trưởng phòng thu thuộc BHXH tỉnh bức xúc: "Bộ phận của chúng tôi hiện có 14 nhân viên phụ trách, theo dõi chi trả BHYT trong các đơn vị hành chính sự nghiệp và các doanh nghiệp. Một nhân viên ở phòng thu phải theo dõi bình quân 66 đơn vị - trong đó có khoảng 57 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và khoảng gần 30 ngàn lao động. Với lượng NLĐ được hưởng chính sách ốm đau, thai sản trong các đơn vị, doanh nghiệp lên đến hàng ngàn người, chúng tôi buộc lòng phải tăng thêm giờ làm nhưng vẫn không thể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, vì công việc quá bề bộn. Hàng tháng, chúng tôi phải thông báo đến các đơn vị sử dụng lao động về quỹ lương được quyết toán, đồng thời phải theo dõi việc chi trả từ khoản 2% trong các đơn vị, doanh nghiệp, rồi xác nhận mức lương của người được hưởng chế độ thai sản... Chỉ riêng việc xác nhận vào sổ thai sản cho từng người (trước đây chỉ xác nhận vào biểu mẫu) đã tốn nhiều thời gian, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp có hàng ngàn trường hợp thai sản thì phải mất hàng tháng trời mới có thể xem xét hết. Nói tóm lại, từ ngày áp dụng Luật BHXH đến nay, chúng tôi phải nỗ lực hết mức để giải quyết công việc nhưng vẫn rất... rối!".
Theo bà Lý, toàn tỉnh hiện có 3.232 đơn vị/402.900 lao động phải đóng 23% BHXH. Trong thời gian tới, nếu không nhanh chóng có sự điều chỉnh hợp lý thì việc chi trả chế độ về ốm đau, thai sản cho NLĐ như quy định, chắc chắn sẽ còn gặp nhiều rắc rối, đáng kể là, NLĐ sẽ dễ bị thiệt thòi. Bà Lý cho rằng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng phức tạp như đã nêu trên là do phải áp dụng các quy định một cách hết sức máy móc nhưng lại không phù hợp thực tế. Ngoài một số doanh nghiệp đã có ý kiến xin được nộp một lần 23% quỹ BHXH thì BHXH các huyện, TX. Long Khánh và TP. Biên Hòa cũng cho biết, các đơn vị, doanh nghiệp có sử dụng lao động đều xin không giữ lại 2% quỹ ốm đau, thai sản tại đơn vị mình...
Rõ ràng, việc áp dụng luật vào cuộc sống là nhằm từng bước hoàn thiện thể chế, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Thế nhưng, đôi khi các điều khoản của luật chưa phù hợp với yêu cầu của cuộc sống thì sẽ dễ phát sinh vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật.
Tạ Nguyên
