Cảm nhận Côn Đảo...

Tàu thuyền neo đậu tại cảng Bến Đầm.

Những ngày cuối năm trong một chuyến công tác, chúng tôi có dịp đặt chân đến Côn Đảo - một hòn đảo tiền tiêu nằm ở phía Nam Tổ quốc - nơi từng được mệnh danh là "địa ngục trần gian" của Đông Dương trong suốt 113 năm. Côn Đảo ngày nay còn được biết đến với những danh thắng tuyệt vời - một điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách.

* Đến với "địa ngục trần gian"

Gọi là "Địa ngục trần gian" bởi từ năm 1862 (tính từ khi đô đốc Bonard cho tàu chở 50 tù nhân đầu tiên ra đảo) đến 1975, Côn Đảo là một "tỉnh tù". Những cư dân ở đảo chính là tù nhân, cai ngục, nhà tù và bộ máy  quản lý tù nhân trị tù. Hệ thống nhà tù Côn Đảo là nơi giam giữ của hàng chục ngàn phạm nhân mà phần lớn là tù nhân chính trị. Côn Đảo có đến 8 trại giam khét tiếng với nhiều hình thức tra tấn dã man, độc ác mà mỗi khi nhắc đến, tù nhân Côn Đảo phải rùng mình: những trại giam được thiết kế theo kiểu Mỹ, Pháp với hàng loạt hình thức đày ải, giam cầm khổ sai: xà lim ẩm thấp với gong cùm, bột vôi, sào nhọn bịt đồng, những chuồng cọp kiểu Pháp, chuồng cọp kiểu Mỹ, hầm phân bò ngâm người, hầm xay lúa...; là nơi tra tấn tù nhân đáng sợ nhất. Đây cũng là nơi giam cầm nhiều nhà cách mạng nổi tiếng như Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Gia Tự, Tôn Đức Thắng, Phạm Văn Đồng, Hoàng Quốc Việt, Trần Văn Giàu, Hà Huy Giáp... Du khách một lần được đặt chân đến Côn Đảo chỉ ao ước được đến viếng Nghĩa trang Hàng Dương - nơi yên nghỉ của hơn 2.000 tù nhân, viếng mộ chiến sĩ cách mạng Lê Hồng Phong, nhà yêu nước Nguyễn An Ninh - hai ngôi mộ đầu tiên ở Nghĩa trang Hàng Dương. Ở khu B, ngôi mộ của nữ anh hùng Võ Thị Sáu - người con gái Đất Đỏ nằm lặng lẽ dưới bóng cây lêkima, lẫn trong hàng ngàn nấm mộ chen nhau trên sườn đồi, dưới lòng thung lũng và cả dưới chân đồi phía giáp Sở Ruộng, chạy dài đến chân núi Chúa. Ở đây còn có phần mộ của ông già Bà Rịa Cao Văn Ngọc, phần mộ các liệt sĩ Trần Trung Tín, Lưu Chí Hiếu... cùng hàng trăm đồng bào, đồng chí đã hy sinh trong đêm khủng bố đẫm máu 27-3-1961. Có không biết bao nhiêu người đã ngã xuống, không biết tên tuổi, chỉ lưu danh bằng ngôi sao vàng trên mỗi phần mộ. Đó không chỉ là những người tù nổi dậy đấu tranh đòi công lý, những người tù bị đàn áp, lao động khổ sai, bỏ mạng vì phải lao động, xây dựng những công trình như Cầu Tàu 914, cầu Ma Thiêng Lãnh. Gọi là Cầu Tàu 914 là vì đã có 914 tù nhân chết khi xây dựng cầu tàu này. Cầu Tàu là nơi đón bước chân tù nhân đầu tiên đặt chân lên đảo, chứng kiến cảnh vượt ngục của tù nhân cũng như chứng kiến niềm hân hoan của tù nhân được trở về đất liền khi Côn Đảo giải phóng.

Côn Đảo ngày nay không còn là địa ngục trần gian mà là nơi có những danh thắng tuyệt vời. Những bãi tắm như Đầm Trầu, Hòn Cau, Hòn Trác... khu rừng nguyên sinh quốc gia được xem như một bảo tàng rừng nhiệt đới Việt Nam thu hút du khách với sự hoang sơ, kỳ vĩ.

*Cho một Côn Đảo gần hơn...

Nếu như trước đây du khách than phiền đường đến Côn Đảo xa xôi cách trở quá, đi tàu biển vừa tốn thời gian vừa mệt, còn máy bay thì phải đăng ký rồi chờ đợi nhiều ngày... thì nay khoảng cách về thời gian đã được rút ngắn đối với những ai có ý định đến với Côn Đảo. Ngoài hai loại tàu khách Côn Đảo 9 và Côn Đảo 10 với tải trọng từ 150 đến 250 tấn và tuyến bay từ Vũng Tàu, hiện khách có thể đến Côn Đảo bằng đường bay từ Tân Sơn Nhất. Mỗi tuần có ba chuyến bay ra đảo vào các ngày ba, năm, bảy. Đường bay từ sân bay Tân Sơn Nhất đến sân bay Côn Sơn chỉ mất 45 phút, góp phần tạo nên một Côn Đảo gần hơn với mọi người.

Anh Phan Xuân Hùng, hướng dẫn viên du lịch Công ty Đường sắt Việt Nam thường dẫn khách ra đảo cho rằng, với ưu thế tập trung các hệ sinh thái rừng sác, rừng hậu sác, rừng khô hạn trên cát và rừng nhiệt đới, tài nguyên động thực vật giàu có và đa dạng bậc nhất Việt Nam... đã tạo cho Côn Đảo một vị thế rất lý tưởng cho các loại hình du lịch sinh thái, có khả năng thu hút nguồn khách du lịch đến từ nhiều nước.

Những trục đường lớn trên đảo nối sân bay Côn Sơn, các bến tàu vào trung tâm đảo đã được trải nhựa phẳng lì, rộng rãi. Con đường vòng qua vườn quốc gia, chạy vòng quanh đảo đã hình thành không chỉ phục vụ dân đảo mà còn mở lối cho ngành du lịch phát triển. Đảo có hai hồ chứa nước ngọt khá lớn nằm dưới chân núi Chúa đủ cung cấp nước sinh hoạt cho toàn vùng. Đường từ đất liền ra đảo giờ đã gần hơn, đường trên đảo cũng đã rộng hơn. Có thể xem những con đường ấy đã góp phần tạo nên một diện mạo mới cho Côn Đảo: không còn quá xa vời, cách trở với người trong đất liền, với dân đảo thì không còn quá khoảng cách, chênh lệch. Việc khai thác tiềm năng du lịch ở đây là một hướng đi hoàn toàn đúng. Anh Lê Văn Thành, hướng dẫn viên du lịch Khách sạn Côn Đảo cho biết: "Khoảng 10 năm về trước, du lịch Côn Đảo chưa có gì đáng kể, chỉ lẩn quẩn các điểm di tích. Thế nhưng hiện nay, Côn Đảo đã dần thay da đổi thịt. Côn Đảo đã và đang có những bước đầu tư nhằm thu hút du khách. Đường trên đảo được xây dựng, nối thông các điểm. Một số dịch vụ du lịch tuy chưa khai thác được hết nhưng bước đầu đưa vào phục vụ du khách. Đặc biệt nhất là vườn quốc gia Côn Đảo bao gồm hơn 15.000 hécta diện tích tự nhiên trên 16 hòn đảo, trong đó có hơn 6.000 hécta  rừng, 9.000 hécta diện tích mặt biển được bảo vệ nghiêm ngặt và một hàng lang đệm bao quanh 16 hòn đảo thuộc vườn với phạm vi 4km tính từ mép đảo ra biển. Đây là điều lý thú mà không phải huyện đảo nào cũng có".

Song, thực tế đến nay, việc đầu tư nhằm khai thác triệt để những thế mạnh ở Côn Đảo vẫn chưa đáng kể. Những điểm tham quan, cắm trại, nhà nghỉ, các tour du lịch vẫn còn khiêm tốn. Sản phẩm du lịch của Côn Đảo vẫn chưa ngang tầm với tiềm năng vốn có của đảo. Những mặt hàng lưu niệm vẫn còn quá nghèo nàn, chưa đáp ứng nhu cầu và thu hút du khách. Được biết, đề án nâng cấp huyện đảo này thành đặc khu kinh tế mở Côn Đảo vào năm 2020 vừa được Chính phủ phê duyệt với mục tiêu lấy du lịch biển làm bước đột phá sẽ là mũi nhọn để phát triển Côn Đảo. Hy vọng rằng khi ấy, quần đảo tiền tiêu anh hùng này sẽ càng gần đất liền hơn nữa.

Thu Trang