Cần hiểu đúng quyền và trách nhiệm khi khiếu nại

Thời gian qua, nhiều người dân gửi đơn đến các cơ quan chức năng để khiếu nại, nhưng không ít trường hợp nội dung không hề liên quan đến khiếu nại, hoặc khiếu nại không đúng người, đúng việc, đúng cơ quan, cấp, ngành, đơn vị.

Thời gian qua, nhiều người dân gửi đơn đến các cơ quan chức năng để khiếu nại, nhưng không ít trường hợp nội dung không hề liên quan đến khiếu nại, hoặc khiếu nại không đúng người, đúng việc, đúng cơ quan, cấp, ngành, đơn vị.

* Khiếu nại là như thế nào?

Để cụ thể hóa về quyền khiếu nại của công dân, cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực quản lý hành chính Nhà nước, Luật Khiếu nại, tố cáo (KN-TC) quy định như sau:

Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật KN-TC quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Người lao động đang được đại diện Trung tâm tư vấn pháp luật lao động tỉnh hướng dẫn khiếu nại đúng quy định pháp luật.

Như vậy, xét về bản chất thực hiện quyền khiếu nại của công dân thể hiện mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân mà trong đó bên đi khiếu nại đề nghị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền bảo đảm các quyền và lợi ích hợp pháp của chính bản thân người đi khiếu nại. Để nhận biết đúng các dấu hiệu của khiếu nại, chúng ta cần phải xem xét ở một số điểm sau đây:

- Chủ thể thực hiện quyền khiếu nại là công dân, cơ quan, tổ chức cán bộ, công chức.

- Đối tượng khiếu nại là các quyết định hành chính, hành vi hành chính của các cơ quan quản lý hành chính nhà nước hoặc những người có thẩm quyền trong các cơ quan quản lý hành chính nhà nước, quyết định kỷ luật.

- Cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu là chính cơ quan đã có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị người khiếu nại cho rằng đã xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại của cơ quan giải quyết lần đầu, người khiếu nại có quyền khiếu nại với thủ trưởng cấp trên của cơ quan đã ra quyết định giải quyết lần đầu.

* Ai có quyền khiếu nại?

Tại khoản 1, điều 1 của Luật KN-TC năm 1998 có quy định: "Công dân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính...". Như vậy, công dân, cán bộ, công chức, cơ quan hoặc tổ chức là chủ thể thực hiện quyền khiếu nại hành chính.

Mọi công dân Việt Nam đều có quyền khiếu nại, điều này đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992, đó là một trong những quyền cơ bản của công dân khi họ có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Ngoài ra, trong thực tế, không chỉ các công dân mà các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội cũng chịu sự tác động của quyết định hành chính, hành vi hành chính. Đồng thời trong quá trình quản lý hành chính nhà nước, nhiều khi các cơ quan nhà nước cũng có những quyết định hành chính, hành vi hành chính làm ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước khác. Vì vậy, Luật KN-TC đã quy định cơ quan, tổ chức cũng có quyền khiếu nại. Các cơ quan, tổ chức đó bao gồm: cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang nhân dân. Việc khiếu nại của các cơ quan, tổ chức được thực hiện thông qua người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó.

Để các chủ thể trên đây thực hiện quyền khiếu nại thì cần phải có một số điều kiện nhất định, chẳng hạn như: người khiếu nại phải là đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại, người khiếu nại phải được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục mà pháp luật quy định.

Đối với cấp cơ sở, công dân, cơ quan, tổ chức thực hiện quyền khiếu nại khi bản thân công dân, cơ quan, tổ chức đó chịu sự tác động của các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cán bộ, cơ quan thuộc chính quyền cấp cơ sở đó là UBND xã, phường, thị trấn.

Điều 101 Luật KN-TC cũng quy định việc khiếu nại của cá nhân, cơ quan, tổ chức nước ngoài được áp dụng theo quy định của Luật KN-TC, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia thì có quy định khác.

Nguyễn Quốc Cường (Phó chánh Thanh tra tỉnh)