Quản lý hành chính tốt, hạn chế được khiếu nại, tố cáo

Khiếu nại, tố cáo (KNTC) phát sinh từ đâu? Trả lời được câu hỏi này tức là đã tìm ra nguyên nhân phát sinh và cách phòng, trị "bệnh".

Khiếu nại, tố cáo (KNTC) phát sinh từ đâu? Trả lời được câu hỏi này tức là đã tìm ra nguyên nhân phát sinh và cách phòng, trị "bệnh".

* Những lĩnh vực dễ phát sinh khiếu nại, tố cáo

Theo đánh giá của UBND tỉnh và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, các lĩnh vực dễ phát sinh KNTC bao gồm: đất đai, đầu tư xây dựng, tài chính công, thực hiện chính sách xã hội.

Cử tri xã Long An (huyện Long Thành) phản ánh, kiến nghị tại buổi tiếp Quốc hộixúc với đại biểu .

Trên lĩnh vực đất đai, khiếu nại thường liên quan đến các tranh chấp đất giữa cá nhân, hộ gia đình với nhau và với tổ chức, đơn vị nhưng được các cơ quan hành chính nhà nước tham gia giải quyết. Nguồn gốc, các quan hệ dân sự (như mua bán, cho, mượn...) của đất đai thường có từ rất lâu, khó xác định rõ ranh giới và thiếu giấy tờ, nhân chứng, chứng cứ chứng minh. Vì vậy, việc áp dụng pháp luật hiện hành giải quyết "chuyện của quá khứ" có khi không chính xác và KNTC là khó tránh khỏi.

Một dạng khác của KNTC là công tác quản lý đất đai, đặc biệt là quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở một số địa phương chưa công khai kịp thời, khiến người dân thắc mắc, nghi ngờ. Hiện tượng buông lỏng quản lý đất công dẫn đến bị bỏ hoang hoặc bị chiếm dụng, chia chác, mua bán trái phép cũng đang là "tâm điểm" của KNTC. Trong đó đáng báo động nhất là, đất quốc phòng không được quản lý, sử dụng thường xuyên để người dân lấn chiếm hoặc phân chia cho gia đình quân nhân rồi sang bán trái phép dẫn đến tình hình an ninh trật tự các khu vực này khá phức tạp và KNTC gay gắt... Thời gian qua, những nội dung như vừa nêu xảy ra khá nhiều trên địa bàn TP.Biên Hòa, huyện Vĩnh Cửu.

Nhưng khiếu kiện nhiều, phức tạp nhất là liên quan đến giải tỏa, đền bù và tái định cư. Đồng Nai là tỉnh đang trên đà phát triển công nghiệp và đô thị mạnh mẽ. Do đó, không tránh khỏi những xáo trộn về quy hoạch, thu hồi và giải tỏa đất của dân để triển khai thực hiện các dự án dân sinh, kinh tế. Khiếu nại phát sinh phần lớn do sự chênh lệch quá lớn giữa giá đất theo quy định của Nhà nước với giá "ảo" bên ngoài thị trường. Từ đó, người dân một mặt khiếu nại đòi tăng tiền bồi thường, mặt khác không chịu di dời để mong càng về sau giá càng được điều chỉnh tăng. Việc khiếu nại như thế dần trở nên phổ biến ở tất cả các dự án có thu hồi đất vì khi khiếu nại người dân chỉ có mất công sức, nhưng được thì sẽ nhiều hơn. Dựa vào tâm lý chung này, có một số nơi đền bù tiền cho dân theo kiểu "nhỏ giọt", có khiếu nại có tăng giá.

Mâu thuẫn phát sinh nữa là trên cùng một tuyến đường, cùng một loại đất nhưng có hộ được bồi thường giá cao, hộ bị ép giá. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này: do cán bộ kiểm kê, đo đạc, phân loại để áp giá thiếu chính xác; nhưng cũng có thể do tình cảm chi phối; có tiêu cực... Và mặc dù đã có quy định, tái định cư phải đi trước một bước, khi dời người dân đến nơi ở mới cuộc sống phải từ bằng đến tốt hơn nơi ở cũ, nhưng trên thực tế rất ít nơi đạt được như vậy. Người dân "bị" vô khu tái định cư cuộc sống ngày càng khó khăn hơn. Đó là chưa kể, một số trường hợp có thiên vị, tiêu cực trong giải quyết tái định cư. Vì vậy, khiếu nại càng trở nên gay gắt.

Khiếu nại về chế độ chính sách cũng diễn ra khá gay gắt mà nguyên nhân là do lịch sử để lại. Hồ sơ, giấy tờ, nhân chứng, vật chứng của những người tham gia kháng chiến, có công với nước bị thất lạc, mất mát. Do vậy, những cán bộ làm công tác giải quyết chính sách khó xác định được thật giả để giải quyết rốt ráo. Từ đó khiếu nại cứ kéo dài...

* Giải quyết từ khâu nào cho hiệu quả?

Ghi nhận của chúng tôi tại nhiều cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, HĐND tỉnh cho thấy, cử tri đề xuất để giải quyết có hiệu quả và cơ bản các khiếu nại trên lĩnh vực đất đai thì Quốc hội cần sửa luật theo hướng giá quy định của Nhà nước gần sát với giá thị trường. Ngoài ra, đông đảo cử tri cũng đề nghị, các chủ dự án, chính quyền địa phương phải có trách nhiệm thực hiện đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về cuộc sống ổn định lâu dài cho người bị giải tỏa đất.

Còn theo chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, một trong những nhiệm vụ cần làm ngay là "Tăng cường trách nhiệm của tổ chức Đảng, trước hết là bí thư cấp ủy trong công tác tiếp dân, giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo". Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Trần Đình Thành cũng nhiều lần nói, thực tế cho thấy, nơi nào người đứng đầu đơn vị, địa phương quan tâm làm tốt công tác chỉ đạo, giải quyết KNTC thì nơi đó hạn chế được tình trạng khiếu kiện vượt cấp, đông người, phức tạp.

Đại diện HĐND tỉnh đối thoại với những người dân khiếu nại về đất đai ở xã An Viễn (huyện Trảng Bom)

Như đã đề cập, KNTC xuất phát một phần có trách nhiệm của cơ quan, cán bộ làm chưa tốt, chưa tròn nhiệm vụ được giao. Do vậy, theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Huỳnh Thị Nga, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác quản lý hành chính là yêu cầu cấp thiết đặt ra nhằm hạn chế, khắc phục KNTC gia tăng, phức tạp. Đó là tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng, cho thuê, thu hồi, cho phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất; thực hiện các dự án xây dựng khu dân cư, khu đô thị, khu công nghiệp. Mặt khác, từng bước đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tái định cư, đền bù, giải tỏa, thu hồi đất. Trên lĩnh vực xây dựng cơ bản phải thực hiện thống nhất trình tự, thủ tục và quy định về thẩm định, phê duyệt, giám sát dự án, công trình. Và công khai trên lĩnh vực này là đòi hỏi đặt ra nhằm góp phần hạn chế KNTC.

Để đạt được điều đó cần làm tốt công tác tiếp dân, giải quyết KNTC trong lĩnh vực hành chính. Củng cố, kiện toàn đội ngũ làm công tác này đòi hỏi phải có cách làm mới, đảm bảo được yêu cầu hiệu quả, chất lượng. Các vụ KNTC phát sinh phải được nắm bắt ngay từ đầu, kịp thời giải quyết từ cơ sở, đảm bảo chính xác, khách quan, đúng trình tự và pháp luật. Việc xác minh, phúc tra phải công tâm, vì dân và trước khi ban hành quyết định giải quyết phải đối thoại với các bên khiếu kiện liên quan. Yêu cầu đặt ra nữa là, sự phối kết hợp giữa các cơ quan hành chính nhà nước ngang cấp, giữa cấp trên với cấp dưới và với các cơ quan tư pháp phải đồng bộ, hiệu quả. Không để xảy ra tình trạng trên chỉ đạo một đường, dưới giải quyết một nẻo; tránh trường hợp trong cùng một vụ việc, áp dụng cùng một văn bản pháp luật nhưng ngành này có quan điểm, kết quả giải quyết khác ngành kia.       

Trường Quân