Theo đánh giá của Ban chỉ đạo phòng chống AIDS và phòng chống ma túy (MT), mại dâm (MD) tỉnh, trong năm 2005, do có sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành, các cấp trong việc thực hiện các giải pháp phòng chống tệ nạn xã hội (TNXH) nên tỷ lệ tái nghiện cũng như hoạt động MD đã có phần hạn chế.
 |
| Đội văn nghệ đồng đẳng thuộc Trung tâm cai nghiện Xuân phú hoạt động rất hiệu quả trong việc tuyên truyền phòng chống TNXH và phòng chống AIDS. |
Theo đánh giá của Ban chỉ đạo phòng chống AIDS và phòng chống ma túy (MT), mại dâm (MD) tỉnh, trong năm 2005, do có sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành, các cấp trong việc thực hiện các giải pháp phòng chống tệ nạn xã hội (TNXH) nên tỷ lệ tái nghiện cũng như hoạt động MD đã có phần hạn chế. Đáng kể là số đối tượng MT giảm 701 người (gồm đi tù 107 người, cai nghiện tại Trung tâm 187 người, chết 62 người, bỏ nơi cư trú 71 người và hoàn lương 174 người); riêng số đối tượng chủ chứa, môi giới MD giảm 100%, gái MD có hồ sơ quản lý giảm 61,53%, đối tượng nghi vấn MD giảm 29,54%... Tuy nhiên, ở từng thời điểm nhất định, diễn biến của tệ nạn MT và MD vẫn còn diễn biến phức tạp, đặc biệt là nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS ngày càng cao. Tính đến hết năm 2005, toàn tỉnh đã có thêm 1.087 trường hợp nhiễm HIV/AIDS (năm 2004 chỉ có 843 người nhiễm), nâng tổng số bệnh nhân ở Đồng Nai lên 4.917 người. Trong số này, số nghiện chích MT là 1.990 người, gái MD 58 người, còn lại là bệnh nhân lao, phạm nhân và dân thường. Tuổi đời của số bệnh nhân nhiễm HIV từ 20 đến 49 chiếm trên 88,51%...
* TNXH giảm nhưng không vững chắc!
Chi cục trưởng Chi cục phòng chống TNXH Nguyễn Như Hải cho biết, tính đến cuối năm 2005, toàn tỉnh có 293 cơ sở kinh doanh dịch vụ khách sạn, nhà hàng, nhà nghỉ; so với năm 2004 tăng 150 cơ sở, bao gồm 27 khách sạn, 106 nhà hàng, 160 nhà nghỉ. Đáng chú ý là trong khi dịch vụ ăn uống trên địa bàn giảm (ăn uống giảm 9,1%, giải khát giảm 2,8%) thì dịch vụ massage lại tăng 11,76% (38/34 cơ sở), hớt tóc thanh nữ tăng 13,70% (124/107 cơ sở). Riêng số tiếp viên phục vụ tại các cơ sở kinh doanh kể trên tăng 4,17% (8.077/7.740), trong đó người ngoài tỉnh chiếm 58,90%... Theo ông Hải, hoạt động MD ở Đồng Nai chủ yếu mang tính tự phát tại các cơ sở kinh doanh ăn uống như cà phê, giải khát đèn mờ, hớt tóc thanh nữ... Quá trình mua, bán dâm, các tiếp viên trong các điểm massage, hớt tóc... thường thỏa thuận trước với khách về giá cả, địa điểm, sau đó đưa nhau đến những nơi kín đáo như nhà trọ, khách sạn. Chính vì vậy, việc phát hiện và triệt phá không phải dễ. Ngoài ra, công tác quản lý, kiểm tra các cơ sở kinh doanh ăn uống, phòng trọ, nhà nghỉ thiếu chặt chẽ; tình hình kinh doanh các loại dịch vụ có dấu hiệu lộn xộn, khó kiểm soát... Đáng kể là Ban chỉ đạo ở một vài nơi không hoạt động, thậm chí có chỗ không thể tổng kết năm được vì không biết đánh giá tình hình TNXH trên địa bàn ra sao (!?). Bên cạnh đó, các đối tượng hoàn lương không được tạo điều kiện về việc làm, về vốn sản xuất; công tác cai nghiện tại gia đình chưa thực hiện đúng quy trình, thiếu sự hỗ trợ về chuyên môn của ngành y tế... Chính vì những tồn tại này nên TNXH có cơ hội tái phát ở nhiều nơi.
Nói về công tác đấu tranh, triệt phá các ổ nhóm MT, MD, thượng tá Nguyễn Phi Hùng, Phó giám đốc Công an tỉnh trăn trở, trong năm 2005, để có thể có cơ sở truy tố 50 chủ chứa, môi giới MD hoặc đưa vào Trung tâm Xuân Phú 35 đối tượng; đưa ra khỏi địa bàn 70 đối tượng khác, hoặc lần tìm, phát hiện các đầu mối cung cấp, tổ chức tiêm chích MT, ngành chức năng đã phải tốn khá nhiều công sức đeo bám, tìm ra manh mối tội phạm. Trong khi đó, một số ngành, địa phương lại thiếu quan tâm đến lĩnh vực này. Thượng tá Hùng khẳng định, ở Đồng Nai không có tổ chức MD quy mô tầm cỡ, mà chỉ tồn tại ở dạng nhỏ lẻ. Về MT cũng vậy, Đồng Nai không có tổ chức phân phối, mà chỉ là nơi tiêu thụ "hàng" từ nơi khác đưa về. Song, đáng lo ngại hiện nay là, tình trạng dân nhập cư tăng; các dịch vụ thương mại thuộc diện "nhạy cảm" cũng phát sinh, nhưng lại thiếu sự kiểm soát chặt chẽ. Chính vì điều này, người lao động dễ vấp ngã khi gặp kẻ xấu rủ rê, lôi kéo. Bên cạnh những tồn tại thì công tác nhân rộng điển hình như mô hình cai nghiện MT ở phường Thống Nhất (TP. Biên Hòa) chưa được nâng tầm để làm bài học chung, giúp các đối tượng có cơ sở học tập; hoạt động đồng đẳng từ chính những người trong cuộc chưa được chú trọng đẩy mạnh khiến các đối tượng thiếu sự tin tưởng cần thiết...
* Ngăn chặn HIV/AIDS bằng cách nào?
Bác sĩ Hồ Hoàng Cảnh, Chánh văn phòng thường trực phòng chống AIDS tỉnh cho rằng, đối tượng nhiễm HIV hiện nay đa dạng, nhưng tập trung chủ yếu vào số người nghiện MT (chiếm tỷ lệ 64,67%). Điều này cũng có nghĩa, nếu như không kịp thời ngăn chặn TNXH, đặc biệt là MT thì nguy cơ về lây nhiễm căn bệnh thế kỷ này chắc chắn không dừng lại. Đáng chú ý là đối tượng dân thường bị nhiễm HIV trong thời gian gần đây cũng tăng nhanh. Trong số 925 dân thường bị nhiễm HIV được phát hiện năm 2005, phần lớn ở tuổi lao động. Số người này không nằm trong nhóm nguy cơ cao, nhưng được phát hiện là do đợt tập trung (khám tuyển nghĩa vụ quân sự) hoặc tự nguyện đi xét nghiệm máu. Đây cũng là ý thức rất cần thiết để nếu phát hiện bệnh, sẽ sớm được điều trị. Hiện nay trong số người nhiễm HIV, có 727 người đang ở trong các trại tập trung như trại giam, trường cai nghiện, và khoảng trên 2.600 người nhiễm đang điều trị tại cơ sở. Số đối tượng này thường xuyên được cơ quan chuyên môn chăm sóc, tư vấn. Ngoài ra, ở Đồng Nai hiện có bệnh viện da liễu Biên Hòa chuyên điều trị các bệnh nhiễm trùng cơ hội; 13 cơ sở của Nhà nước, 12 cơ sở tư nhân nhận khám và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Song song đó là 13 phòng tư vấn và cả tổng đài 108 cũng tiếp nhận và giải đáp mọi thắc mắc về các biện pháp phòng chống HIV/AIDS cho bản thân, gia đình và cộng đồng. Đây là những địa chỉ đáng tin cậy mà mọi đối tượng có thể tìm được sự chia sẻ từ những người thầy thuốc hoặc những người có trách nhiệm. Tuy nhiên, theo bác sĩ Cảnh, vấn đề ngăn chặn HIV/AIDS phải được "phòng" từ nhiều phía. Một trong những mặt thông tin, tuyên truyền có hiệu quả, vẫn là Đội đồng đẳng. Thực tế, tình hình lây nhiễm HIV ở Đồng Nai, ngoài tiêm chích MT, là do hoạt động tình dục không an toàn. Rất nhiều bạn trẻ khi đến các cơ sở tư vấn đã thổ lộ, do không quen sử dụng bao cao su nên bị nhiễm từ bạn tình. Ngoài ra, một bộ phận người dân chưa nhận thức đầy đủ về tác hại HIV/AIDS nên việc góp phần tham gia phòng chống căn bệnh này còn rất hạn chế. Vì vậy, đội ngũ "đồng đẳng" chính là những công cụ hữu hiệu nhất đối với công tác tuyên truyền, giáo dục, nhất là ở vùng sâu, vùng xa... "Chỉ đến khi nào 90% thanh niên và phụ nữ ý thức được trách nhiệm phòng chống AIDS - tức mọi người đều hiểu tường tận sự nguy hiểm của căn bệnh thế kỷ; đồng thời cảm thông, gắn bó với người nhiễm HIV thì khi ấy, mới tránh khỏi nguy cơ lây lan nhanh của đại dịch AIDS...". Bác sĩ Cảnh nói.
Rõ ràng, HIV/AIDS lâu nay gắn liền với các tệ nạn MT, MD là những nhóm có nguy cơ cao. Như lời của Phó chủ tịch UBND tỉnh Huỳnh Văn Tới, "giảm được tệ nạn MT, MD, là giảm đáng kể tình trạng nhiễm HIV". Cho nên trong thời gian tới, song song với công tác đấu tranh, triệt phá các ổ nhóm MT, MD thì giải pháp truyền thông, giáo dục, vận động phải được xem là khâu chủ yếu để tác động trực tiếp đến với các đối tượng nguy cơ lây nhiễm HIV cao. Ngoài ra, các đối tượng hoàn lương cần được ưu tiên vay vốn từ các dự án, phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế của từng đối tượng. Có như thế thì mới hy vọng ngăn chặn hiệu quả MT, MD phát sinh.
Tạ Nguyên
