Vì sao nhiều phạm nhân bị kết án vẫn tại ngoại?

Những người vi phạm pháp luật là mối nguy hiểm cho xã hội, do đó cần được cách ly và cải tạo giáo dục. Thế nhưng, khi đã khởi tố, truy tố, xét xử và tuyên án, tức là xác định những người này có tội, thì các cơ quan bảo vệ pháp luật lại chậm đưa vào trại cải tạo. Như vậy, sự an toàn của xã hội, sự bình yên của nhân dân bị đe dọa nghiêm trọng hơn.

Những người vi phạm pháp luật là mối nguy hiểm cho xã hội, do đó cần được cách ly và cải tạo giáo dục. Thế nhưng, khi đã khởi tố, truy tố, xét xử và tuyên án, tức là xác định những người này có tội, thì các cơ quan bảo vệ pháp luật lại chậm đưa vào trại cải tạo. Như vậy, sự an toàn của xã hội, sự bình yên của nhân dân bị đe dọa nghiêm trọng hơn.

* Những phạm nhân nào đang tại ngoại?

Hiện nay, có 173 phạm nhân sau khi bị Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh kết tội, tuyên phạt tù vẫn đang tại ngoại. Theo giải thích của cơ quan Tòa án, việc để các phạm nhân đã thành án tại ngoại có mấy lý do sau: phạm nhân trong thời gian chờ thi hành án đã qua đời, phạm nhân là nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, bị bệnh AIDS ở thời kỳ cuối, đang bị truy nã. Trong số 173 phạm nhân tại ngoại có 11 người đang trong thời kỳ nuôi con nhỏ.

Thực tế, có một số phạm nhân lợi dụng sự khoan dung của pháp luật đã tìm cách "lách". Trong thời gian nuôi con nhỏ lại cố tình đẻ tiếp để trốn thi hành án. Nhức nhối hơn là 40 phạm nhân khác được tại ngoại đang bị bệnh AIDS. Phần lớn họ bị phát hiện có bệnh khi đã bị tòa án kết tội. Trong điều kiện các trại giam, trại tam giam chưa đủ điều kiện về phòng ốc, phương tiện, kỹ thuật chữa trị căn bệnh quái ác này thì các phạm nhân được gia đình bảo lãnh về điều trị tại cộng đồng hoặc được các cơ quan chức năng đưa ra các bệnh viện dân sự điều trị. Điều đáng nói, các phạm nhân bị bệnh AIDS phần lớn tuổi đời còn rất trẻ (từ 18-20 tuổi), họ chủ yếu do phạm các tội có liên quan đến ma túy, đồng thời là đối tượng nghiện hút hoặc có tiền án về trộm cắp tài sản. Vì vậy, một khi các cơ quan bảo vệ pháp luật đã kết án mà vẫn để cho họ tự do bên ngoài xã hội là điều rất nguy hiểm đến sự an toàn sức khỏe, tính mạng và tài sản của nhân dân.

Nguy hiểm không kém là có 66/173 phạm nhân đã bị kết án nhưng cố tình không vào trại thi hành án nên đã bị cơ quan công an ra lệnh truy nã. Theo thống kê của TAND tỉnh, trong số các phạm nhân đang tại ngoại có đến 61 người bị tuyên phạt mức án từ 4 năm tù trở lên, cá biệt có một số trường hợp bị phạt từ 8-9 năm tù. Phần lớn các phạm nhân này từng phạm vào các tội như: giết người, cướp và trộm cắp tài sản, chứa mại dâm, tổ chức đánh bạc, tiêu thụ và vận chuyển hàng cấm, tổ chức người khác trốn đi nước ngoài, cố ý gây thương tích... Nhìn chung, đây là những hành vi phạm tội nguy hiểm, có ý đồ, có tổ chức, nên việc để cho họ tiếp tục cuộc sống tự do là điều rất không nên, bởi  có thể họ sẽ tiếp tục có hành vi phạm tội mới.

* Trách nhiệm thuộc về ai?

Ông Tạ Trung Hiếu, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh cho rằng, trách nhiệm này thuộc về ba cơ quan bảo vệ pháp luật là Công an, Viện kiểm sát và Tòa án. Tuy nhiên  Phó chánh án TAND tỉnh Huỳnh Văn Lưu, không đồng tình với nhận định này, vì cho rằng, Tòa án chỉ có bắt vô chứ không để cho bất cứ bị cáo nào có dấu hiệu phạm tội nghiêm trọng tại ngoại. Ông Lưu cũng giải thích thêm, theo văn bản hướng dẫn của TAND tối cao, bị cáo được tại ngoại nếu không có dấu hiệu bỏ trốn hoặc tiếp tục phạm tội thì Tòa án không được phép bắt giữ. Đại biểu HĐND tỉnh Lê Văn Hùng, Phó chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Tỉnh ủy không đồng tình với cách giải thích này: "Nếu Tòa án tối cao quy định bất hợp lý, tạo kẻ hở cho tội phạm tự do thì các thẩm phán phải kiến nghị sửa chữa. Thậm chí nếu luật quy định không hợp lý, các cơ quan chức năng cũng phải kiến nghị Quốc hội điều chỉnh".

Nhưng cũng phải nhìn nhận, việc bắt tại tòa án đối với tất cả các trường hợp phạm tội không phải là biện pháp tối ưu. Bởi vì, một khi những đối tượng phạm tội cố tình vi phạm pháp luật thì thường họ sẽ không tự nguyện ra trước vành móng ngựa (nếu đang tại ngoại). Do vậy, theo ông Phạm Ngọc Tuấn, Phó ban Pháp chế HĐND tỉnh, để ngăn chặn việc bỏ trốn, không chấp hành hình phạt đối với các đối tượng bị kết án tù được tại ngoại thì ngay từ khi phát hiện phạm tội, cơ quan công an và Viện kiểm sát phải tiến hành bắt tạm giam. Thế nhưng, theo đại diện của Ban Pháp chế Công an tỉnh, quy định của pháp luật chỉ những trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, phạm pháp quả tang mới bắt khẩn cấp, bắt tạm giam. Một thực tế nữa là do đội ngũ cán bộ thi hành lệnh bắt giam giữ ít, công việc nhiều nên việc bắt vào trại để thi hành án đối với các phạm nhân đã bị phạt tù đang tại ngoại có phần lơi lỏng. Đó là chưa kể, từ khi Nghị quyết 388 (về bồi thường trong trường hợp bắt giam giữ, truy tố, xét xử oan) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra đời thì các cán bộ tiến hành tố tụng có phần... chùn tay. Và một thực tế tồn tại nữa là do hệ thống các trại tạm giữ, tạm giam quá chật hẹp... Mặt khác, cơ quan công an muốn bắt giam, giữ thì phải có sự phê chuẩn hoặc được sự đồng ý của Viện kiểm sát. Ông Tạ Trung Hiếu, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh cho rằng: "Không thể chấp nhận được việc cho các phạm nhân đã bị phạt tù tại ngoại, bởi lý do pháp luật ràng buộc bồi thường nếu các cơ quan tiến hành tố tụng gây ra oan sai, hay trại tạm giam hẹp, nhân sự thi hành nhiệm vụ hạn chế. Chúng ta không thể cứ để các cơ quan quyền lực, cơ quan bảo vệ pháp luật phải chạy theo kẻ phạm tội mãi được".

Tình trạng phạm nhân có án vẫn để tại ngoại kéo dài khiến dư luận bức xúc. Đã có cử tri chất vấn đại biểu HĐND tỉnh, phải chăng có chuyện tiêu cực để cho tội phạm được tại ngoại? Ông Phạm Ngọc Tuấn, Phó ban Pháp chế HĐND tỉnh nói rằng, việc đó có hay không phải điều tra làm rõ. Tuy nhiên, một thực tế có thể khắc phục được là, các cơ quan tiến hành tố tụng phải tăng cường việc thực thi pháp luật trong suốt quá trình khởi tố, truy tố, xét xử và bắt giam, giữ. Ông Lê Thành Văn, Phó chánh án TAND tỉnh cũng đồng quan điểm này: "Chung quy thì luật đã có quy định hết, luật cũng không hề bó buộc, khắt khe. Lỗi là do ở các cơ quan thực thi pháp luật không chấp hành nghiêm, vận dụng thiếu linh hoạt". Vì vậy, ông Tạ Trung Hiếu mới tỏ ra kiên quyết: "Luật đã có mà phạm nhân tại ngoại vẫn còn quá nhiều, gây nhức nhối. Cần thiết chúng tôi sẽ kiến nghị với Ủy ban Thường vụ Quốc hội có biện pháp chế tài, kiến nghị với HĐND tỉnh có nghị quyết chuyên đề về vấn đề này. Mục đích là hạn chế đến mức thấp nhất các phạm nhân đã thành án vẫn tiếp tục được tại ngoại".

Trường Quân