Vào lúc 9 giờ sáng 26-8-1945 có hàng trăm người ủng hộ, ông Nguyễn Văn Nghĩa đã tiến thẳng vào tòa bố Biên Hòa treo lá cờ đỏ sao vàng lên nóc dinh tỉnh trưởng. Việc làm này xảy ra ngoài dự kiến của ủy ban khởi nghĩa tỉnh Biên Hòa.
 |
| Đồng chí Sáu Đại (Hồ Văn Đại ) - một cán bộ lão thành trong ngành công an. |
Vào lúc 9 giờ sáng
Được sự vận động trước của người chú mình là kinh lý Nguyễn Văn Tàng và các thành viên lãnh đạo trong Ủy ban khởi nghĩa là các ông Hồ Văn Đại, Ngô Hà Thành, Nguyễn Văn Long vào lúc 11 giờ trưa hôm đó Tỉnh trưởng Nguyễn Văn Quý cùng toàn bộ những người đứng đầu bộ máy chính quyền tỉnh Biên Hòa đã tập họp đầy đủ tại tòa bố để bàn giao chính quyền cho cách mạng. Đám lính mã tà, lính thủ hộ (Garde Civile Locale) chuyên làm nhiệm vụ gác cổng tòa bố và các công sở cũng đã được Nguyễn Văn Long cùng lực lượng tự vệ vận động nộp súng cho cách mạng để tránh xung đột vũ trang.
Cùng đi với các đồng chí Hoàng Minh Châu, Huỳnh Văn Hớn, Hồ Văn Đại... đại diện cho Ủy ban khởi nghĩa đến tiếp nhận và chứng kiến bàn giao, đồng chí Ngô Hà Thành liếc nhanh qua số công chức cao cấp đứng đầu các ty, ban, ngành của chính quyền Biên Hòa đến dự lễ bàn giao thì thấy vắng mặt tên Cò Phước - chỉ huy lực lượng vệ binh. Ủy ban khởi nghĩa có cuộc hội ý nhanh vào lúc 14 giờ chiều ngày 26-8-1945, nhân danh Ủy ban cách mạng lâm thời tỉnh Biên Hòa, lực lượng cảnh sát được chính thức thành lập và giao cho ông Nguyễn Văn Long làm cảnh sát trưởng. Với quân số không đến một tiểu đội, gồm những thanh niên ưu tú trong lực lượng tự vệ của thanh niên Tiền Phong chuyển sang, lực lượng cảnh sát đầu tiên của tỉnh Biên Hòa được giao dãy nhà Cò của Pháp (nay là Sở Lao động, thương binh - xã hội tỉnh) làm trụ sở. Nhiệm vụ của lực lượng cảnh sát Biên Hòa được xác định là võ trang canh gác các công sở, tuần tra kiểm soát trong nội ô, truy bắt những tên chống đối cách mạng...; và nhiệm vụ đầu tiên là thực hiện lệnh của Ủy ban cách mạng lâm thời tỉnh đi bắt giữ tên Cò Phước. Cảnh sát trưởng Nguyễn Văn Long đã chỉ huy lực lượng cảnh sát bao vây nhà riêng tên Cò Phước, tiến hành tịch thu vũ khí cá nhân và khám xét nhà, buộc tên Cò Phước ra lệnh giải tán lực lượng vệ binh, đồng thời kêu gọi binh lính thuộc quyền giao nộp vũ khí cho chính quyền cách mạng. Tiếp đến lực lượng cảnh sát nhận lệnh khám xét nhà riêng, tịch thu vũ khí của tên Nhan - Chánh tòa án tỉnh. Sau khi tiếp quản kho bạc và tiếp nhận 40 khẩu súng của lính mã tà, vệ binh giao nộp, lực lượng cảnh sát Biên Hòa bắt đầu võ trang canh gác các công sở trong tỉnh lỵ.
Trước đó, vào lúc 15 giờ chiều ngày 24-8-1945 được lệnh của Ủy ban khởi nghĩa, Nguyễn Văn Long đã cùng với ông Nguyễn Đình Ưu - một cán bộ biết tiếng Nhật đến gặp tướng IKADA - Chỉ huy quân đội Nhật đóng tại Biên Hòa để thông báo về tình hình cách mạng Việt Nam và yêu cầu quân đội Nhật không được can thiệp vào công việc của chính quyền cách mạng tỉnh Biên Hòa, đồng thời phải giao nộp vũ khí, chỉ chỗ chôn giấu, cất giữ phương tiện chiến tranh cho lực lượng vũ trang cách mạng. IKADA hứa án binh bất động và sẽ trực tiếp dẫn cán bộ đến những nơi cất giấu vũ khí. Qua đó ta có được một kho xăng ở chợ Sặt - Hố Nai và một kho súng trong sân bay Biên Hòa.
Có vũ khí trong tay, nhưng hầu hết cán bộ, nhân viên cảnh sát Biên Hòa đều chưa biết sử dụng. Cảnh sát trưởng Nguyễn Văn Long bèn quyết định nhờ một cảnh sát cũ được lưu dụng mở khóa huấn luyện cấp tốc về cách sử dụng vũ khí cũng như nói rõ về tính năng và tác dụng của từng loại súng. Việc huấn luyện được đặt dưới sự giám sát của ông Hồ Văn Đại.
Xác định cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tỉnh Biên Hòa tuy diễn ra êm thấm, giành thắng lợi, nhưng chính quyền cách mạng vừa thành lập còn rất non trẻ, trong khi thù trong giặc ngoài đang tìm mọi cách bao vây, chia cắt, hòng xóa bỏ thành quả cách mạng, nên việc xây dựng công cụ bạo lực cách mạng có vị trí và tầm quan trọng vô cùng to lớn, Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa quyết định phải gấp rút củng cố tổ chức Quốc gia tự vệ cuộc (QGTVC) và lực lượng Cảnh sát Biên Hòa. Tỉnh ủy cử đồng chí Hồ Văn Đại làm kiểm soát viên QGTVC Biên Hòa. Đồng thời căn cứ vào hướng dẫn của QGTVC Nam bộ, QGTVC Biên Hòa được sắp xếp lại cơ cấu tổ chức có bộ phận văn phòng và ban trinh sát. Việc giam giữ phạm nhân và bảo vệ trại giam được giao sang lực lượng cảnh sát đảm nhiệm. Bộ phận văn phòng của QGTVC lo soạn thảo công văn, giấy tờ, tổ chức xây dựng lực lượng, hậu cần, huấn luyện, còn ban trinh sát được giao nhiệm vụ dựa vào dân để theo dõi, nắm địch tình, khám phá các tổ chức tay sai của địch hoạt động chống phá cách mạng.
 |
| Nhà hội Bình Trước - trụ sở Quốc gia tự vệ cuộc tỉnh Biên Hòa. |
Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hai lực lượng chuyên chính là QGTVC và cảnh sát, Tỉnh ủy Biên Hòa quyết định sáp nhập các đảng viên của hai lực lượng này gồm: Ngô Hà Thành, Nguyễn Văn Long, Lê Chí Lắm, Phạm Văn Biểu, Lê Ngọc Ích, Lê Ngọc Liệu, Lê Nguyên Đạt... để thành lập chi bộ. Đồng chí Lê Chí Lắm được chỉ định làm bí thư của chi bộ Đảng đầu tiên trong lực lượng công an này.
Ngay sau đó, QGTVC và cảnh sát Biên Hòa đã phối hợp bắt gọn đám công chức cũ do tên Lê Văn Thử cầm đầu, kịp thời trấn áp âm mưu chống phá cách mạng của chúng. Đặc biệt là lực lượng phối hợp giữa cảnh sát và QGTVC Biên Hòa đã cơ động nhanh lên tận Xuân Lộc - Lagi (giáp với Hàm Tân - Bình Thuận) cùng dân quân du kích địa phương bao vây bắt gọn toán gián điệp Anh nhảy dù xuống đây để dò la tin tức, tập họp lực lượng, chuẩn bị địa bàn lấn chiếm.
Sau ngày
Chiến dịch truy quét thắng lợi, nhưng tình hình an ninh trật tự trong tỉnh vẫn rất phức tạp. Cảnh sát trưởng Nguyễn Văn Long được cử về trung ương báo cáo thỉnh thị. Đồng chí Phạm Văn Biểu được cử làm cảnh sát trưởng thay đồng chí Nguyễn Văn Long. Sau khi mặt trận Sài Gòn bị vỡ, nhóm vũ trang của Đệ nhị sư đoàn Cộng hòa vệ binh chạy về Long Thành. Dựa vào vũ trang mạnh, bọn này tự xưng là lực lượng kháng chiến để hoạt động thổ phỉ. Để trừ hiểm họa cho dân, QGTVC tỉnh đã hỗ trợ cho QGTVC Long Thành dưới sự chỉ huy của đồng chí Đỗ Hữu Phú đã mưu trí bắt gọn cả bọn cầm đầu.
Ngày
B.T
(Tổng hợp từ lịch sử Công an nhân dân
Đồng Nai - tập 1: 1945- 1954)
-
![[Infographic] Quy định mới về hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/img_0584_20251224140608_20251224150558.jpg?width=400&height=-&type=resize)
![[Video_Chạm 95] Xã Tân An](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/thum-xa-tan-an2_20251224104957.jpg?width=400&height=-&type=resize)
![🔴[Livestream] - Họp báo trước ngày khởi tranh Giải Việt dã leo núi toàn quốc “Chinh phục đỉnh cao Bà Rá” lần thứ 31, năm 2026](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/thumb-01_20251224074645.png?width=400&height=-&type=resize)
