Quản lý thức ăn đường phố : Phải vào cuộc từ cơ sở!

Hàng rong ai bảo đảm vệ sinh?

Trước những nguy cơ tiềm ẩn các bệnh lây truyền qua thực phẩm, đặc biệt trong thức ăn đường phố (TĂĐP), vừa qua, Bộ Y tế đã tiến hành kiểm tra TĂĐP tại ba thành phố lớn trong cả nước là Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng; đồng thời cũng sẽ áp dụng việc cấp giấy chứng nhận điều kiện an toàn - vệ sinh thực phẩm (AT-VSTP) cho các cơ sở kinh doanh TĂĐP. Ở Đồng Nai, vấn đề quản lý TĂĐP như thế nào?

* Chất lượng và vệ sinh còn bỏ ngỏ

Thức ăn đường phố đã góp phần không nhỏ trong việc đáp ứng nhu cầu ăn nhanh, đa dạng cho rất nhiều người. Với nhịp sống công nghiệp, người ta thường không có đủ thời gian để nấu ăn ngày ba bữa, mà thay vào đó là ăn các thức ăn nhanh ở hàng quán, bán rong. Phải nói rằng không đâu các món ăn lại đa dạng và giá cả bình dân như TĂĐP. Tuy nhiên, chất lượng và vệ sinh của TĂĐP đã thật sự khiến người ta lo lắng. 

Điều dễ nhận thấy ở những quán cóc, quán ăn tạm bợ là thường gần đường lộ, nơi xe cộ và người qua lại đông. Nhất là trong những ngày nắng nóng, bụi và khói xe bốc lên mù mịt, trong khi những sọt bún, những rổ rau và thức ăn thường để phơi trần, không đậy hoặc để trong tủ kính để tránh bụi và ruồi muỗi. Thậm chí có những gánh hàng rong đặt gần cống rãnh nhưng người ăn vẫn cứ thoải mái coi như không có gì xảy ra. Qua tìm hiểu chúng tôi thấy những người bán quán cóc thường lấn chiếm vỉa hè, lề đường nên không có vòi nước để sử dụng mà chỉ xách một vài xô và dùng cho tất cả các khâu: đổ thêm vào nồi nước lèo, rửa rau và làm nhiều việc khác, nên chén dĩa là những thứ được rửa sơ sài nhất; những xô, thau thùng, xoong nồi cũng cùng chung số phận.

Theo thống kê của Trung tâm y tế dự phòng Đồng Nai trong năm 2000, trên địa bàn chỉ có khoảng 3.000 cơ sở TĂĐP có địa chỉ cố định và khoảng 1.500 cơ sở không có địa chỉ cố định cũng như kinh doanh "chui". Nhưng trong 6 tháng đầu năm 2005, ngành chức năng đã thống kê được 13.983 cơ sở, trong đó có cả kinh doanh có phép lẫn kinh doanh chui. Qua kiểm tra AT-VSTP tại 9.512/13.983 cơ sở là những điểm kinh doanh TĂĐP có địa chỉ cố định và giấy phép kinh doanh thì có đến 41,14% cơ sở không đạt tiêu chuẩn AT-VSTP. Cũng trong một đợt kiểm nghiệm mẫu TĂĐP loại bán rong thì có đến 90% số mẫu bị nhiễm vi sinh do điều kiện môi trường và khâu chế biến kém vệ sinh. Cũng thế, những người tham gia dịch vụ kinh doanh TĂĐP đa số là người nghèo, phụ nữ không có việc làm, trong đó có cả lao động trẻ em.

Trung tâm cũng đã tiến hành khảo sát thực trạng TĂĐP trên địa bàn tỉnh trong 6 tháng đầu năm và đã có nhận định sau: Hầu hết các điểm bán TĂĐP thiếu cơ sở hạ tầng và các dịch vụ môi trường như không có nhiều nước sạch, điều kiện xử lý rác và chất thải kém;  thiếu tủ lạnh cũng như các thiết bị bảo quản thực phẩm; dịch vụ này khó kiểm soát do tính đa dạng, thời vụ, tạm thời và ít điểm có đăng ký kinh doanh; người trực tiếp chế biến hầu hết có trình độ văn hóa thấp, thiếu kiến thức về thực hành VS-ATTP, hạn chế về vệ sinh cá nhân; thức ăn đường phố dễ bị ô nhiễm, gây nguy cơ ngộ độc thực phẩm và các bệnh lây truyền qua đường thực phẩm. Điều đáng lo ngại hiện nay là các loại TĂĐP - nhất là hàng rong đang được chở, gánh, bưng bê đi bán khắp nơi dưới trời mưa nắng và khói bụi, không được bảo quản hay che đậy cẩn thận. Thế nhưng  những loại hàng rong này lại được khá nhiều người lao động có thu nhập thấp "ủng hộ", vì những người này ăn uống chủ yếu là để no bụng và giá lại bình dân. Loại thực phẩm này tuy không gây ra ngộ độc cấp nhưng trở thành nơi "dung dưỡng" cho nhiều loại bệnh...

* Chính quyền cơ sở  phải cùng vào cuộc

Cho kịp vào ca, nhiều công nhân ăn uống trong điều kiện tạm bợ, không hợp vệ sinh.