Thân thiện môi trường - lợi thế cạnh tranh của hàng Việt Nam

Hiện nay, người tiêu dùng trong nước ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn ở một sản phẩm với những tiêu chí như thân thiện với môi trường, không gây tổn hại tài nguyên quốc gia trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp (DN). Ban tổ chức chương trình bình chọn Hàng Việt Nam chất lượng cao năm 2011 cũng đã đưa nội dung này thành tiêu chí chính thức.

"Tiêu dùng xanh" thể hiện qua việc lựa chọn hàng hóa, túi đựng... thân thiện với môi trường đang được nhiều siêu thị khởi xướng và thực hiện.Trong ảnh: Bỏ túi sử dụng nhiều lần lên kệ hàng tại siêu thị Co.op Mart Biên Hòa.

* Từ câu chuyện tẩy chay Vedan

Cách đây 2 năm, khi vụ việc Công ty Vedan xả nước thải ra sông Thị Vải bị phát hiện, đã có không ít người tiêu dùng tỏ thái độ bằng cách tẩy chay các sản phẩm bột ngọt, bột nêm của Vedan. Tuy nhiên, do nhận thức về bảo vệ môi trường và quyền người tiêu dùng còn hạn chế nên những hành động trên còn lẻ tẻ, không gây được áp lực đáng kể lên DN này. Thế nhưng, vào giữa năm 2010, với sự vào cuộc của các siêu thị lớn, tiểu thương các chợ truyền thống và nhiều DN bán lẻ khác, sản phẩm của Vedan trở thành một trong những mặt hàng đầu tiên tại Việt Nam bị dỡ khỏi kệ hàng vì lý do vi phạm môi trường, không phải vì chất lượng hay độ an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Hành động đó đã góp phần làm DN "chây ỳ" này nhanh chóng đền bù thiệt hại cho hàng ngàn nông dân, không phải lôi kéo nhau ra hầu tòa. Điều này đã chứng tỏ, người tiêu dùng lựa chọn hàng hóa để mua không chỉ hoàn toàn là chất lượng, giá cả mà còn ở những tiêu chí khác mà DN ngày nay cần phải quan tâm.

Ông Lâm Quang Hưng, Giám đốc siêu thị Vinatex Biên Hòa 2, cho biết, quan niệm lựa chọn nhà cung cấp hàng hóa của hệ thống Vinatex khá rõ ràng. Theo đó, bên cạnh các tiêu chí về khả năng cung ứng, giá cả, chất lượng... thì vấn đề môi trường hiện tại cũng rất được xem trọng. Nếu DN vi phạm, hàng hóa của họ rất có khả năng sẽ bị dỡ xuống khỏi kệ hàng. Bà Quỳnh Trang, Giám đốc đối ngoại hệ thống siêu thị BigC cũng khẳng định, BigC ủng hộ những sản phẩm của những DN có ý thức bảo vệ môi trường, còn với những DN mang "tiếng xấu" về bảo vệ môi trường thì niềm tin trong hợp tác đương nhiên bị "lung lay".

Ông Lê Xuân Trường, Thư ký Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Đồng Nai, phân tích: "Tại Việt Nam trước đây, xu hướng tiêu dùng xanh, chọn lựa những sản phẩm trong quá trình sản xuất thân thiện với môi trường chưa có thói quen trong mua sắm, song thời gian gần đây xu hướng này bắt đầu được quan tâm, thể hiện qua việc hàng hóa của vài DN đã bị tẩy chay khi có vấn đề vi phạm về môi trường, chất lượng...". Theo đó, người tiêu dùng hoàn toàn có quyền tẩy chay, từ chối sản phẩm khi DN có những vi phạm liên quan đến cộng đồng, có hành vi xấu gây hại cho con người, môi trường, lợi ích quốc gia... trong quá trình sản xuất sản phẩm.

Người tiêu dùng ngày càng có thói quen sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường. (Ảnh minh họa)

* Chất lượng tốt, giá hợp lý: chưa đủ

"Vũ khí" nguy hiểm nhất mà người tiêu dùng có thể sử dụng là từ chối mua một loại sản phẩm nào đó có vấn đề về độ an toàn, chất lượng hay gây hại cho môi trường sống. Khi cần thiết, họ cũng có thể biểu tình hay phát biểu trên các phương tiện truyền thông để bày tỏ quan điểm của mình về một sản phẩm nào đó. Với cách này, người tiêu dùng ở nhiều nước như: Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, Brazil... đã buộc nhiều công ty đa quốc gia phải nhượng bộ. Ở Việt Nam, do nền kinh tế thị trường phát triển chưa lâu nên những quyền căn bản này chưa được người tiêu dùng ứng dụng thường xuyên. Tuy nhiên, với nhiều DN có định hướng làm ăn bài bản, lâu dài thì tạo ra những sản phẩm có "tiếng tốt" về bảo vệ môi trường cũng là một lợi thế để cạnh tranh.

Ông Phan Văn Thiện, Phó tổng giám đốc Công ty CP bánh kẹo Bibica, nhận xét: "Nhận thức của người tiêu dùng ngày càng cao. Trong hàng loạt sản phẩm cùng loại, họ sẵn sàng bỏ qua sản phẩm của DN A và chọn DN B nếu DN A có tai tiếng về bảo vệ môi trường, dù hàng hóa của DN đó vẫn tốt". Ông Thiện cho rằng, tiêu chí thân thiện với môi trường thể hiện trong quá trình sản xuất và tiêu dùng sản phẩm sẽ ngày càng được người mua quan tâm, nó góp phần gián tiếp vào việc tăng giá trị hàng hóa, do đó DN không thể xem nhẹ. Ông Nguyễn Tuấn Phương, Giám đốc Nhà máy chế biến thực phẩm D&F, cũng cho rằng, nếu muốn làm ăn lâu dài, bài bản thì DN nhất thiết phải xem tiêu chí "thân thiện với môi trường" như một giá trị quan trọng, mang tính cạnh tranh mà sản phẩm cần phải có, bên cạnh vấn đề giá cả, chất lượng, phân phối...

Kim Ngân