Quỹ bảo vệ môi trường Đồng Nai: Ai được hỗ trợ?

Quỹ bảo vệ môi trường (BVMT) Đồng Nai được thành lập từ năm 2004, đến nay đã có nguồn vốn lên đến 24 tỷ đồng. Với nhiệm vụ hỗ trợ tài chính, cho vay lãi suất ưu đãi, đặc biệt là ưu tiên đối với những doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ đầu tư khắc phục ô nhiễm, nhưng qua gần 4 năm hoạt động, quỹ mới chỉ cho vay được 1 dự án.

Quỹ bảo vệ môi trường (BVMT) Đồng Nai được thành lập từ năm 2004, đến nay đã có nguồn vốn lên đến 24 tỷ đồng. Với nhiệm vụ hỗ trợ tài chính, cho vay lãi suất ưu đãi, đặc biệt là ưu tiên đối với những doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ đầu tư khắc phục ô nhiễm, nhưng qua gần 4 năm hoạt động, quỹ mới chỉ cho vay được 1 dự án.

* Doanh nghiệp khó với tới quỹ  

Ngay từ khi đi vào hoạt động, Quỹ BVMT đã xác định ưu tiên cho những dự án bảo vệ môi trường (BVMT) mang tính cộng đồng, đem lại lợi ích thiết thực cho xã hội. Ngoài ra trên địa bàn, đối tượng gây ô nhiễm nhiều vẫn là những DN vừa và nhỏ, nên trong quy định về đối tượng được vay, quỹ cũng dành ưu tiên hỗ trợ cho DN thuộc thành phần kinh tế này. Nhưng đến nay, nhiều DN vừa và nhỏ với không tới nguồn quỹ,  với lý do "không đảm bảo yếu tố thu hồi vốn".

Một chủ DN hoạt động trong lĩnh vực xử lý môi trường tại Đồng Nai có nhà máy và dây chuyền công nghệ thuộc hàng hiện đại của cả nước đã than thở với chúng tôi: "Công ty lập dự án xin vay Quỹ BVMT 10 tỷ đồng để bổ sung vốn hoạt động của nhà máy. Hội đồng thẩm định quỹ cho rằng số tiền xin vay quá nhiều nên yêu cầu rút xuống còn 5 tỷ đồng. Công ty đã làm lại dự án, nhưng đến nay vẫn không được xem xét cho vay với lý do là... DN lớn. Quỹ chỉ ưu tiên cho đối tượng DN vừa và nhỏ!". Chủ DN cay đắng nói: "Khi đầu tư vào lĩnh vực xử lý môi trường, chúng tôi không chỉ đặt vấn đề về lợi nhuận kinh doanh, mà còn dành cả tâm huyết của mình cho môi trường cộng đồng. Thực ra, 5 tỷ ấy với chúng tôi không khó so với gần 40 tỷ đồng mà chúng tôi đã đầu tư vào nhà máy. 5 tỷ đồng xin vay từ quỹ chỉ là sự động viên, khích lệ".

Được biết, sở dĩ DN trên không được xem xét cho vay vì "tài sản thế chấp chưa đủ yếu tố bảo đảm thu hồi vốn".

Không chỉ có nhà máy xử lý rác thải trên, mà còn nhiều DN nhỏ khác cũng nằm trong tình trạng bị từ chối vì "tài sản thế chấp không có giá trị ngang bằng khoản vay" - trong khi đây là những DN nhỏ, ít vốn sản xuất, nay phải thực hiện theo Luật BVMT nên bấm bụng vay để khắc phục ô nhiễm.

* Quỹ hỗ trợ ai?

Chính vì cách thẩm định dự án vay vốn một cách quá khắt khe theo đúng nghiệp vụ ngân hàng "yếu tố thu hồi vốn phải được đặt lên hàng đầu", mà gần 5 năm kể từ khi đi vào hoạt động, quỹ mới chỉ cho được một dự án vay 1,2 tỷ đồng của Công ty cổ phần bao bì Biên Hòa (nhưng mới giải ngân được 400 triệu đồng) để xây dựng hệ thống xử lý nước thải tại 2 phân xưởng xeo và carton.

Tại buổi họp vào đầu tháng 7-2008, ban điều hành Quỹ BVMT Đồng Nai tự nhận thấy việc triển khai cho vay vốn còn chậm, chưa thực hiện được chức năng tài trợ cho các dự án BVMT, chưa tiếp cận được với nhiều đối tượng DN. Cũng tại buổi họp này, ban điều hành quỹ trình hội đồng quản lý danh sách 3 dự án dự kiến sẽ được duyệt vay trong năm 2008 này với tổng số tiền lên đến 21 tỷ đồng (sẽ được trả dần trong 5 năm, lãi suất 7,8%/năm).

Song, khi nhìn vào danh sách các dự án sẽ được vay, nhiều người có mặt tại buổi họp đã tỏ ra ngạc nhiên vì thấy 3 dự án được duyệt cho vay đều là của 3 DN "đại gia". Trong đó hai "đại gia" thuộc hàng giàu có nổi tiếng trong "làng" kinh doanh hạ tầng KCN ở Đồng Nai với dự án bổ sung nguồn vốn xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung KCN; DN còn lại hoạt động về lĩnh vực xử lý môi trường nhưng xin vay với mục đích mua thêm phương tiện chuyên dụng. Nhiều người không thể không đặt câu hỏi: Liệu việc xét duyệt cho 3 DN nói trên có đúng đối tượng trong khi nguồn vốn của quỹ có giới hạn và có thể hiện rõ quan điểm và mục tiêu là ưu tiên hỗ trợ những doanh nghiệp vừa và nhỏ khắc phục ô nhiễm?

Để quỹ hoạt động hiệu quả hơn và đúng mục đích, tại buổi sơ kết hoạt động quỹ 6 tháng đầu năm 2008, ông Ao Văn Thinh, Phó chủ tịch UBND tỉnh, Chủ tịch Hội đồng quản lý quỹ thẳng thắn nói: "Quỹ BVMT không phải là ngân hàng cho vay kinh doanh, lại càng không phải ngân hàng lãi suất thấp dành cho... "người giàu". Mục đích của quỹ là hỗ trợ các dự án cải thiện môi trường, đối tượng ưu tiên của quỹ là DN vừa và nhỏ. Do đó, các thành viên trong hội đồng cần phải linh động cách thức cho vay". Ông Thinh cũng chỉ ra: "Hiện nay có rất nhiều hình thức cho vay như: thế chấp chính tài sản đầu tư từ nguồn vốn vay;  vốn vay qua bảo lãnh của bên thứ ba; chấp nhận tài sản giá trị lớn thế chấp cho nhiều khoản vay nhỏ... ngân hàng nên linh động trong xét duyệt cho vay. Sự nghiệp BVMT là của chung, cũng cần cộng đồng trách nhiệm, chứ không chỉ chăm chăm vào việc cho vay lấy lãi. Ngoài ra, để nguồn vốn quỹ tiếp cận được nhiều và đúng đối tượng, các thành viên ban điều hành Quỹ BVMT cần đi thực tế, xem xét những DN nhỏ nào gây ô nhiễm môi trường nhưng sản phẩm làm ra cần thiết cho xã hội, thì ưu tiên giúp DN đó vay vốn khắc phục ô nhiễm; nên phân loại ngành nghề để ưu tiên tiếp cận, chứ không chỉ ngồi một chỗ chờ DN gửi dự án đến xin vay".

Đức Thịnh