Người tiêu dùng chưa "mặn mà" việc bảo vệ quyền lợi cho chính mình

Tới đây, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Đồng Nai sẽ tổ chức đại hội sau 5 năm hoạt động. Hội ra đời nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi chính đáng cho toàn thể người tiêu dùng trên địa bàn tỉnh. Nhưng nhìn chung, trong vòng 5 năm chỉ với 44 vụ khiếu nại, bình quân mỗi năm chưa tới 9 vụ là con số quá nhỏ. Vì sao người tiêu dùng chưa "mặn mà" trong việc khiếu nại đòi quyền lợi hợp pháp của mình?

* Chưa có thói quen... đòi quyền lợi!

Chị Thùy Trang, nhà ở phường Trung Dũng - Biên Hòa cho biết, việc mua hàng bị lỗi hoặc không dùng được là không hiếm. Tuy nhiên, trước những trường hợp đó, chị thường "tặc lưỡi" bỏ qua vì nghĩ giá trị món hàng chẳng đáng bao nhiêu, lại phải bỏ nhiều công sức để "kiện cáo" thì phiền phức quá. Chị Ngọc Nga, nhà ở phường Tân Tiến - Biên Hòa cũng thừa nhận điều này khi được hỏi. Chị Nga kể: "Có lần tôi mua một lốc sữa tươi ở một tiệm quen, mang về thì có hộp bị chua không uống được dù vẫn còn hạn sử dụng. Lúc đó thì cũng thấy bực mình muốn... kiện nhà sản xuất, nhưng nghĩ lại giá trị món hàng không lớn, nếu đi khiếu nại thì mất thời gian quá. Nếu món hàng giá trị cao hơn thì chắc mình mới suy nghĩ tới chuyện đó".

Người tiêu dùng cần được bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình khi bị "bủa vây" trong sự phong phú của thị trường.

Ngoài hàng hóa, những bức xúc trong khi sử dụng dịch vụ của người tiêu dùng còn phổ biến hơn. Các loại phiền phức mà nhiều loại dịch vụ trên thị trường hiện đang cung cấp cho người tiêu dùng diễn ra khá thường xuyên: trễ chuyến bay, đường truyền internet lúc mạnh lúc yếu, điện thoại vừa mua được một thời gian đã trục trặc về sóng viễn thông, thẻ ATM không rút được tiền... Chị Ngọc Linh, nhà ở phường Thống Nhất - Biên Hòa cho biết: "Hôm trước tôi có việc phải đi rút tiền từ thẻ ATM của ngân hàng V. Chiếc máy tự nhiên báo là tài khoản bị khóa, mặc dù trong tài khoản tôi còn khá nhiều tiền và mấy lần trước vẫn giao dịch bình thường. Việc đang gấp mà tài khoản bị khóa bất ngờ làm tôi rất bực mình. Tuy biết rằng khiếu nại là đúng, song công việc quá bận rộn nên cả mấy tuần qua tôi vẫn chưa đi kiểm tra lại được, huống gì dành thời gian đi khiếu nại".

Những suy nghĩ trên đại diện cho khá nhiều người tiêu dùng. Thị trường mở rộng, tình trạng hàng hóa và dịch vụ có chất lượng không tốt như công bố của nhà sản xuất, nhà cung cấp cũng xảy ra khá thường xuyên, nhưng thói quen khiếu nại và đòi lại quyền lợi một cách chính đáng của người tiêu dùng vẫn chưa nhiều. Điều này thể hiện qua con số thống kê qua 5 năm hoạt động của Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: 44 vụ khiếu nại, trong đó có 11 vụ liên quan đến các mặt hàng vật liệu xây dựng, 3 vụ liên quan đến xe gắn máy, 12 vụ liên quan đến lương thực - thực phẩm, 11 vụ liên quan đến kim khí điện máy... và phần lớn là những vụ việc có giá trị hàng hóa khá cao.

* Hay hội chưa đủ mạnh?

Cần phải nói thêm là Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng gần như đang là kênh duy nhất để người tiêu dùng bày tỏ những bức xúc của mình về sản phẩm đến các nhà sản xuất, kinh doanh. Theo đó, khi quyền lợi người tiêu dùng bị xâm phạm thì văn phòng sẽ trực tiếp hoặc thông qua người đại diện của mình thực hiện việc khiếu nại theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng và hợp pháp cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, hoạt động "èo uột" của hội 5 năm qua cho thấy, số lượng người tiêu dùng nghĩ đến việc nhờ hội đứng ra bảo vệ quyền lợi cho mình thực ra rất ít.

Ông Lê Xuân Trường - thư ký văn phòng tư vấn và khiếu nại người tiêu dùng nhận định, lượng người tiêu dùng tìm đến hội chưa cao có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân là Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng chưa đủ mạnh. Hiện tại, hội hoạt động dựa trên Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã ra đời từ năm 1999 và các văn bản hướng dẫn liên quan. Theo đó, khi người tiêu dùng có khiếu nại, văn phòng tư vấn và khiếu nại người tiêu dùng sẽ tiếp nhận, tìm hiểu nguyên nhân và tổ chức hòa giải giữa người tiêu dùng và nhà sản xuất hàng hóa - cung cấp dịch vụ. Nếu hòa giải không thành, hội sẽ đại diện cho người tiêu dùng khiếu nại lên các cơ quan pháp luật. Tuy nhiên, thực tế hội cũng chỉ là một tổ chức xã hội, trách nhiệm thì có nhưng "thực quyền" thì lại không. Ông Trường cho biết: "Khi có khiếu nại, một mặt là hòa giải, mặt khác hội thường nhờ đến các cơ quan báo chí - truyền thông để tăng "thêm sức" cho người tiêu dùng vì các nhà sản xuất rất ngại tai tiếng. Nhưng nếu họ tỏ ra không e ngại, thì chỉ có cách tư vấn cho người tiêu dùng kiện ra tòa, nhưng kiện cáo dân sự thì thường phiền phức và cần đến nhiều thủ tục, nên nhiều người tiêu dùng cũng rất... nản chí. Mặt khác, luật chưa có nên cũng khó cho người tiêu dùng đòi lại quyền lợi chính đáng của mình".

Một nguyên nhân chính đáng khác khiến cho Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hoạt động yếu là kinh phí. Cho đến nay, tất cả những người có tên trong ban chấp hành hội đều là kiêm nhiệm, không có lương, văn phòng hiện cũng đang nằm "ké" trong Chi cục Tiêu chuẩn - chất lượng - đo lường (Sở KH-CN). Sau 5 năm hoạt động, nguồn kinh phí thiếu hụt trầm trọng nên tài khoản của hội đã bị... khóa, 3 đề tài khoa học vẫn còn chờ xét duyệt, dự toán kinh phí đã gởi lên tỉnh nhưng đến nay vẫn chưa được ngó ngàng tới... Vì thế, xem ra để hội hoạt động thực sự có hiệu quả, người tiêu dùng lẫn các cán bộ hội còn phải chờ... dài dài.

Vi Lâm